Rzeczpospolita w XVIII wieku

• Poniżej znajdują się notatki z pięciu tematów dotyczących Rzeczypospolitej w XVIII wieku, obejmujące jej kryzys, rozbiory oraz próby reform.

Sytuacja Rzeczypospolitej w XVIII Wieku

• Władza królewska i sejm były osłabione przez liberum veto i wolną elekcję.
• Państwo było silnie uzależnione od magnaterii i sąsiadów.
• Rzeczpospolita cierpiała na brak silnej armii i reform.
• Caryca Katarzyna II z Rosji ingerowała w sprawy polskie.
• Król Prus Fryderyk II dysponował silną armią i wywierał naciski na Pomorze i Śląsk.
• Cesarzowa Maria Teresa, a następnie Józef II z Austrii wykazywali zaborcze ambicje.
• Kraj doświadczał zniszczeń po wojnach.
• Gospodarka była zacofana, a reformy społeczne nie nadążały za potrzebami.
• Określenie "od Sasa do Lasa" symbolizowało ciągłe zmiany władzy i chaos.
• August II Mocny i August III Sas związali kraj unią z Saksonią.
• Stanisław Leszczyński, wspierany przez Francję, panował krótko.

I Rozbiór Polski i Próby Reform

• Traktat Loewenwolda z 1732 roku był tajnym porozumieniem Rosji, Prus i Austrii, mającym na celu uniemożliwienie wzmocnienia władzy królewskiej i reform w Polsce.
• Traktat ten nazywano również Traktatem Trzech Czarnych Orłów.
• Sejm konwokacyjny w 1764 roku wprowadził reformy takie jak cła generalne, skarb i wojsko.
• Stanisław August Poniatowski, faworyt Katarzyny II, został wybrany królem.
• Konfederacja barska (1768–1772) była ruchem szlacheckim skierowanym przeciwko Rosji i królowi.
• Konfederacja barska przegrała z Rosją, co doprowadziło do jeszcze większej ingerencji Rosji w sprawy polskie.
• W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku Rosja, Prusy i Austria zagarnęły łącznie około 30% terytorium kraju.
• Polska straciła ⅓ swojej ludności.
• Sejm Rozbiorowy w 1773 roku zatwierdził rozbiór.
• Komisja Edukacji Narodowej (KEN) została powołana jako pierwsze ministerstwo oświaty w Europie.

Sejm Wielki i Konstytucja 3 Maja

• Po I rozbiorze Polska dążyła do ratunku poprzez reformy.
• Stronnictwo Patriotyczne (Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj) dążyło do reform.
• Stronnictwo Królewskie opowiadało się za umiarkowanymi reformami z królem.
• Stronnictwo Hetmańskie było przeciwne reformom i wspierane przez Rosję.
• Sejm Wielki (1788–1792) trwał 4 lata co było wyjątkowo długo jak na ten okres.
• Rada Nieustająca została zniesiona, a armia powiększona.
• Konstytucja 3 Maja (1791) była pierwszą w Europie i drugą na świecie.
• Konstytucja 3 Maja znosiła liberum veto, dziedziczność tronu i wprowadzała trójpodział władzy.
• Konstytucja 3 Maja ograniczała przywileje magnaterii i zapewniała opiekę nad chłopami.
• Konfederacja targowicka (1792) była spiskiem magnatów z poparciem Rosji, mającym na celu obalenie Konstytucji 3 Maja.
• Wojna w obronie konstytucji zakończyła się dołączeniem króla do targowiczan, mimo początkowych sukcesów.

Insurekcja Kościuszkowska i II Rozbiór Polski

• Rosja i Prusy dokonały II rozbioru Polski w 1793 roku.
• Zgoda na II rozbiór została wymuszona na Sejmie Grodzieńskim.
• Powstanie Kościuszkowskie (1794) wybuchło, kiedy Tadeusz Kościuszko ogłosił akt powstania w Krakowie.
• Bitwa pod Racławicami była zwycięstwem powstańców, w której wsławił się Wojciech Bartosz Głowacki z kosynierami.
• Uniwersał połaniecki ograniczał pańszczyznę i przyznawał prawa chłopom.
• Powstanie rozprzestrzeniło się na Warszawę i Wilno.
• Kościuszko trafił do niewoli po klęsce pod Maciejowicami.
• Rzeź Pragi i upadek Warszawy zakończyły powstanie.

Upadek Rzeczypospolitej

• Powstanie Kościuszkowskie zakończyło się całkowitą klęską militarną i polityczną.
• Rzeczpospolita stała się niezdolna do dalszego istnienia.
• Rosja, Prusy i Austria dokonały III rozbioru Polski w 1795 roku.
• Polska zniknęła z mapy Europy na 123 lata.
• Stanisław August Poniatowski abdykował i wyjechał do Rosji.
• Upadek państwa nie oznaczał końca walki o niepodległość.
• Naród Polski przetrwał, zachowując tożsamość narodową i rozpoczął epokę walki o niepodległość.