راهنمای وزن‌گیری دوران بارداری

افزایش وزن در دوران بارداری، نتیجه‌ای از فرایند فیزیولوژیکی رشد و تکامل طبیعی مادر و جنین است.
این افزایش وزن ناشی از رشد جنین، جفت، مایع آمنیوتیک، بافت رحم، افزایش حجم خون، ذخایر چربی و رشد پستان‌ها است.
بر اساس مطالعات اخیر، دامنه افزایش وزن در دوران بارداری تقریباً دو برابر شده است.
میانگین افزایش وزن توصیه شده برای بارداری طبیعی حدود ۱۶ تا ۱۱/۵ کیلوگرم است (قبل تر ۶/۸ کیلوگرم).
میزان وزن‌گیری مادر در دوران بارداری بر وزن زمان تولد نوزاد تأثیرگذار است.

الگوی افزایش وزن، به اندازه‌ی افزایش وزن اهمیت دارد.
میزان افزایش وزن در سه ماهه‌ی اول بارداری کمترین مقدار (۲ تا ۱ کیلوگرم)، در سه ماهه‌ی دوم متوسط (۴ تا ۳ کیلوگرم) و در سه ماهه‌ی سوم بیشترین مقدار (۵ تا ۴ کیلوگرم) است.
وزن‌گیری مناسب در سه ماهه‌ی اول، دوم و سوم بارداری، سلامت مادر و جنین را تضمین می‌کند.
وزن‌گیری مناسب با پیروی از برنامه‌ی غذایی متعادل، متنوع و شامل تمام گروه‌های غذایی، با توجه به نیازهای مختلف در مراحل مختلف بارداری صورت می‌گیرد.

میزان افزایش وزن توصیه شده برای مادران باردار با توجه به BMI قبل از بارداری متفاوت است.
مادران کم‌وزن باید افزایش وزن بیشتری داشته باشند، درحالی‌که مادران چاق باید افزایش وزن کمتری داشته باشند.
افزایش وزن در سه ماهه‌ی اول بارداری تقریباً ۰/۵ تا ۲ کیلوگرم است.
اگر مادر دارای BMI بالای ۳۵ باشد، میزان افزایش وزن باید توسط کارشناس تغذیه تعیین شود.
در خانم‌های کوتاه‌قد (کمتر از ۱۵۷ سانتیمتر) افزایش وزن باید در حد پایین‌تر از محدوده‌ی گفته شده باشد، و در موارد خیلی کوتاه‌قد (کمتر از ۱۵۰ سانتیمتر) باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد.

میزان افزایش وزن در بارداری‌های تک‌قلویی، برای هر وضعیت BMI (کم‌وزن، طبیعی، اضافه وزن و چاق) و در هر هفته‌ی بارداری، در جدول مشخص شده است.
الگوی افزایش وزن باید تدریجی باشد.
این افزایش وزن به طور متوسط در سه ماهه دوم و سوم برای مادران کم‌وزن ۰/۵ کیلوگرم، با وزن طبیعی ۰/۴ کیلوگرم، با اضافه وزن ۰/۳ کیلوگرم و در مادران چاق ۰/۲ کیلوگرم در هفته است.

میزان افزایش وزن توصیه‌شده برای بارداری دوقلویی، با توجه به BMI مادر، متفاوت است.
برای مادران با BMI طبیعی، اضافه وزن و چاق، محدوده‌ی افزایش وزن مشخص شده است.
در سه ماهه‌ی اول بارداری دوقلویی، افزایش وزن توصیه شده ۱/۵ تا ۲/۵ کیلوگرم می‌باشد.
برای سه قلویی، میزان وزن‌گیری در حدود ۲۷ تا ۲۲/۵ کیلوگرم است، و تا هفته ۲۴ باید حداقل ۱۶ کیلوگرم افزایش وزن وجود داشته باشد.

وزن پیش از بارداری شاخص مهم برای تعیین BMI مادر است.
حداکثر وزن تا سه ماه قبل از بارداری، به عنوان وزن پیش از بارداری در نظر گرفته می‌شود، به شرطی که تغییرات وزنی غیر معمول در این سه ماهه صورت نگرفته باشد.
ثبت وزن و BMI پیش از بارداری، توسط تیم سلامت و کارکنان بهداشتی صورت می‌گیرد.

BMI با استفاده از فرمول وزن (کیلوگرم) تقسیم بر مربع قد (متر) محاسبه می‌شود.
از نوموگرام بزرگسالان برای تعیین BMI استفاده می‌شود.
وزن، قد و نقاط متناظر آنها در نمودار، برای رسیدن به BMI مورد نیاز، با خط کش به هم متصل می‌شود.

وزن گیری کمتر از حد انتظار، زمانی است که افزایش وزن مادر کمتر از حد انتظار باشد، یا شیب نمودار وزن گیری کمتر از حد انتظار باشد.
اگر مادر چاق است، افزایش وزن کمتر از ۰/۵ کیلوگرم در ماه از هفته ۱۵ به بعد و اگر مادر وزن طبیعی دارد، کمتر از یک کیلوگرم در ماه از هفته ۱۵ به بعد، وزن گیری نامناسب محسوب می‌شود.
وزن‌گیری بیش از حد انتظار، زمانی است که افزایش وزن مادر بیش از حد انتظار باشد.
مادر نباید بیش از ۳ کیلوگرم افزایش وزن در ماه بعد از هفته بیستم بارداری داشته باشد.

مادرانی زیر ۱۹ سال
مادرانی که وزن‌گیری نامناسب ناشی از بیماری‌ها یا عوارض بارداری نیست، بلکه ناشی از عوامل تغذیه‌ای است.
BMI قبل از بارداری یا سه ماهه‌ی اول بارداری کمتر از ۱۸/۵ یا بیشتر از ۲۵
رعایت رژیم غذایی درمانی برای یک بیماری خاص.
بیماری‌های مادر باردار (مثل دیابت، آنمی، بیماری کلیوی، فشار خون و...)