Қыпшақтар тарихы
23 Questions
4 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Қыпшақтар қай ғасырларға жататын тайпа ретінде қарастырылады?

  • X–XI ғасырлар
  • XI–XII ғасырлар
  • VIII–IX ғасырлар (correct)
  • VI–VII ғасырлар

Қыпшақ мемлекеті қай қағанаттың батыс қанатын құраған?

  • Қимақ қағанаты (correct)
  • Салжұқ қағанаты
  • Оғыз қағанаты
  • Қарахан қағанаты

ХI ғасырда қыпшақтар қай тайпаларды ығыстырды?

  • Түргештерді
  • Сақтарды
  • Хорезмдіктерді
  • Оғыздарды (correct)

Қыпшақтар батысқа қарай қаншалықты жерлерді иеленді?

<p>Алтай мен Дунайға дейін (C)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақтардың қоғамдық құрылымы қандай болып бөлінеді?

<p>Оң және Сол қанат (C)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақтардың қай жері оң қанаттың (батыс) орталығы болды?

<p>Сарайшық (C)</p> Signup and view all the answers

ХI ғасырдағы қыпшақ мемлекетінің құрылуын қандай жағдайлар анықтады?

<p>Соғыс әрекеттері (B)</p> Signup and view all the answers

Дешті Қыпшақтың аумағы қалай аталады?

<p>Ұлы Дала (B)</p> Signup and view all the answers

ХI ғасырда қыпшақтар қандай тайпалық одаққа кірді?

<p>Түркілер одағы (B)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақтар өздерін не үшін «қыпшақ» деп атаған?

<p>Ата-бабалардан қалған дәстүр үшін (C)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақтар этносы қай ғасырда қалыптасты?

<p>VIII ғасырда (B)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақ ұлысының қалыптасуына қандай факторлар ықпал етті?

<p>Шаруашылық өмірдің біркелкілігі (C)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақ хандығының құрылуы қай кезеңде болды?

<p>XI–XIII ғасырлар (A)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақ хандарында кімдер мұрагерлікпен басқарды?

<p>Тайпа ақсүйектері (B)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақ қоғамында құлдардың саны неден толықтырылды?

<p>Әскери тұтқындар (B)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақтардың көршілерімен қарым-қатынастары қандай әсер етті?

<p>Саяси ықпалды арттырды (A)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақ хандығы қай мемлекеттің мұрагері болды?

<p>Батыс Түрік қағанаты (B)</p> Signup and view all the answers

Хорезмшахтарының қағанатпен қарым-қатынасының мақсаты қандай болды?

<p>Ислам дінін тарату (D)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақтардың славян тайпаларымен қатынастары қандай болды?

<p>Кейде конфронтацияда (D)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақтар қандай мал түрлеріне ие болды?

<p>Жылқы, ірі қара, қой, ешкі (A)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақ хандығының құлдарындағы ерекшелік неде?

<p>Олар әскери тұтқындар есебінен пайда болды (D)</p> Signup and view all the answers

Дешті Қыпшақ халқының мәдениеті қай бағытта дамыды?

<p>Сауда мен шаруашылыққа байланысты (D)</p> Signup and view all the answers

Қыпшақ хандарының байлығы неден өлшенді?

<p>Жылқы саны (A)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Қыпшақтардың тарихы

VIII-XIII ғасырлардағы шығыс және орталық Еуразиядағы маңызды тайпалардың бірі.

Қыпшақ мемлекетінің құрылуы

VIII ғасырдан бастап Қимақ мемлекетінің апатты әсері ықпалымен құрылып , XI ғасырдың басында Қимақ қағанатының құлауымен Қыпшақ мемлекетінің құрылуы.

Дешті Қыпшақ

Қыпшақтардың мекендеген жері және олардың империясы, Алтайдан Дунайға дейінгі аумақ.

Қыпшақтардың батыс және шығыс бірлестіктері

Қыпшақ мемлекетін құрайтын екі ірі бөлім. Батысында Жайық, шығысында Еділ өзендері.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақтар мен басқа тайпалардың байланыстары

Қыпшақтар славян, оғыз және Еуропа халықтарымен жақын байланыста болды.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ этнониминің пайда болуы

Көне түркі ескерткіштерінде VIII ғасырда кездесетін маңызды тайпа аты.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақтардың қуаты

XI ғасырда Қазақстан жерінде үстемдік еткен, Алтайдан Дунайға дейінгі аумақта үлкен империяны құрған күшті тайпалар.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақтардың қалыптасу себептері

Көрші тайпалармен соғыстар, сыртқы қауіпсіздік, жер үшін талас, XI ғасырдағы қалыптасу басты себептері.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ мемлекетінің қайта құрылуы

XI ғасырдың ортасында қайта құрылған, оғыздарды ығыстырған, Еділді бұзған жерлерді бақылаған.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақтардың қоғамдық құрылымы

Көне түркі дәстүрін ұстанған, екі қанатқа бөлінген мемлекет.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ этносы қалыптасуының кезеңдері

Қыпшақ этносы 8 ғасырда Орта және Шығыс Қазақстанда қалыптасқан, 11-13 ғасырларда «Дешті Қыпшақ» деген атаумен белгілі болған және монғол шапқыншылығына дейін дербес Қыпшақ хандығын құрған.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ хандығының пайда болу себептері

Қыпшақ тайпаларының экономикалық, әлеуметтік, тілдік және мәдени бірлігі.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақтардың саяси мәртебесінің артуы

Қыпшақтардың басқа тайпалар мен этностарға ықпалы.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ хандығының құрылымы

Мұрагерлік жүйе және жекелеген рулардың өз билеушілері болғаны.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ қоғамындағы мүлік теңсіздігі

Қыпшақ қоғамында жайылымдарға иелік ету мен малдың саны байлықтың негізі болған.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақтар мен орыс князьдықтарының қарым-қатынасы

Тығыз байланыс және кейде жаугершілік болған.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақтар мен Хорезмшахтары арасындағы қатынас

Бастапқыда кескілескен, кейін жақындасу саясаты жүргізілді.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ хандығының құлау себебі

Монғол шапқыншылығы болды.

Signup and view all the flashcards

Құлдардың қоғамдағы рөлі

Әскери тұтқындардан толықтырылып, шаруашылықта жалдаушы болып жұмыс жасады.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ хандығының мұрасы

Қазақ, башқұрт, татар және басқа түркі халықтарының ұлт ретінде қалыптасуына әсер етті.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ мемлекетінің сипаты

Ерте феодалдық мемлекет болды және көне түркі мемлекеттерінің дәстүрін жалғастырды.

Signup and view all the flashcards

«Дешті Қыпшақ» территориясының шектері

Дунайдан Алтайға дейінгі кең аумақты қамтыды.

Signup and view all the flashcards

Қыпшақ және славян тайпаларының байланысы

Тарихта тығыз қарым-қатынас болғаны мен кейде жаугершілік жағдайларыда болған.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Қыпшақтар туралы деректер

  • VIII-IX ғасырларда Шығыста қыпшақтар, Русьте половецтер, ал Еуропада «командар» деген атпен белгілі.
  • Шығыс тарихшылары мен орыс жылнамашылары қыпшақ-половецтердің саны көп, күшті тайпалар және бүкіл Ұлы Дала олардың атымен аталғанын жазады.
  • "Қыпшақ" этнонимі алғаш рет VIII ғасырдағы көне түркі руна ескерткішінде кездеседі.

Қыпшақ мемлекетінің құрылуы

  • VIII ғасырдан ХІ ғасырдың басына дейін қыпшақтар қимақтар тарихымен тығыз байланысты болды.
  • Қыпшақтар қимақ мемлекетінің батыс қанатын құрады.
  • ХІ ғасырдың басында Қимақ қағанаты құлағаннан кейін олардың жері қыпшақ хандарының қолына өтті.
  • ХІ ғасырдың ортасында қыпшақтар оғыздарды Сырдария аймағынан және Каспий даласынан ығыстырады.
  • Қыпшақтар Еділден өтіп, басқа тайпаларды бағындырып, Дунайға дейін жетті.
  • Осы кезде қыпшақтар Шығыс Еуропа, оның ішінде Русь, Византия және Венгриямен байланыс орнатты.
  • ХІ және ХІІІ ғасырларда бүкіл Қазақстан жерінде басым болған.
  • Еуразия территориясының Алтайдан Дунайға дейінгі аумағында үлкен тайпалық одақ болды.
  • Осы кезеңнен бастап, аралықтағы барлық түркі тайпалары «қыпшақ» деп атала бастады.
  • Қыпшақ мемлекетінің негізгі себептері: Оғыз мемлекетімен, салжұқ, Хорезм шахтарымен және Қарахан әулетімен соғыс, сыртқы қауіпсіздігі.

Қыпшақ хандығының қоғамдық құрылымы

  • Көне түркі дәстүріне негізделген.
  • Екі қанатқа бөлінген: Батыс- Жайық, Шығыс- Сығанақ.
  • Оң қанат - бұл Жайық өзені бойындағы Сарайшық, сол - Сығанақ қаласы орналасты.
  • Малға жеке меншік мүлік негізін қалады. Байлық жылқы санымен өлшенеді.
  • Жайылымдарға билік және көші-қонды реттеу хандар мен тайпа ақсүйектеріне берілген.
  • Құқығы жоқ топ - құлдар. Олардың саны әскери тұтқындары есебінен толықтырылып отырды. Шаруашылықта жалшы ретінде пайдаланылды.
  • Ерте феодалдық мемлекет екені анық.

Қыпшақ хандығының қалыптасуы

  • Орталық және Шығыс Қазақстан территориясында VIII ғасырда қалыптасқан.
  • Саяси беделінің артуы басқа тайпалар мен этникалық топтардың "қыпшақ" этнонимін қабылдауына себеп болды.
  • ХІ-ХІІІ ғасырларда Еуразияның далалық аймақтары "Дештi Қыпшақ" деп аталды.
  • Қазақстан территориясында қыпшақ тайпасының пайда болуына: 1) шаруашылық өмірдің біркелкілігі, 2) мемлекеттік құрылымның ортақ жүйесі, 3) тіл ортақтығы, 4) тарихи қалыптасқан ортақ мәдениет факторлары ықпал еткен.
  • Орталық Азия мен Оңтүстік-Шығыс Еуропа тұрғындарының түркіленуі, жалпы түркі мәдениеті қалыптасты.

Қыпшақтар мен басқа халықтар арасындағы қатынастар

  • Половецтермен және басқа тайпалармен мәдени байланыстар орнатты.
  • Қыпшақтар, славяндар, оғыздар, хорезмдер, қарахандар, қимақтармен саяси қатынастар болған.
  • Көрші халықтармен қарым-қатынастар қыпшақ хандығының дамуына/ әлсіреуіне әсерін тигізді.
  • Қыпшақ хандары Хорезмге қарсы күресті жалғастырды.
  • Монғол шапқыншылығы бұл күрестерді тоқтатты.
  • Славян-түркі өзара байланысы көптеген ұғымдарды (мысалы, "колчан", "булат", "караул") қарым-қатынаста болды.

Қорытынды

  • Қыпшақтар ХІ–ХІІІ ғасырларда Дунайдан Алтайға дейінгі аймақты мекендеп, әлемдік мәдениетке үлкен үлес қосты.
  • Монғол шапқыншылығы Қыпшақ халқының ұлт ретінде қалыптасу кезеңін үзді.
  • Қазақ, башқұрт, татар және басқа түркі тілдес халықтар қыпшақтардың негізін қалады.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Description

Бұл тест Қыпшақтар туралы VIII-IX ғасырлардан бастап олардың мемлекетінің құрылу тарихын қамтиды. Қыпшақ тайпаларының еуропалық елдермен байланыстары және қимақтармен қарым-қатынасы туралы ақпаратты тесттен таба аласыз.

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser