Қазақстандағы несие және депозиттер

Қазақстанда халық үшін қолжетімді несие түрлері мен депозиттердің ерекшеліктері қарастырылады.

Тұтынушылық несие: Жеке қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін беріледі (мысалы, тұрмыстық техника, жиһаз, киім).
Автонесие: Автокөлік сатып алуға арналған несие. Көбінесе автокөлік кепіл ретінде қарастырылады.
Ипотека: Жылжымайтын мүлік (үй, пәтер) сатып алу үшін беріледі. Жылжымайтын мүлік несие бойынша кепіл болып табылады.
Білім беру несиесі: Оқу ақысын төлеуге арналған несие.
Шағын несие: Шағын және орта бизнес субъектілеріне берілетін несие.
Агроөнеркәсіптік несие: Ауыл шаруашылығымен айналысатын жеке тұлғаларға берілетін несие.

Несие тарихы: Несие алушының бұрынғы несиелері бойынша төлемдерді уақытылы жасау дәрежесі ескеріледі. Жақсы несие тарихы – несие алу ықтималдығын арттырады.
Тұрақты табыс: Несие алушының тұрақты және жеткілікті табысы болуы шарт.
Кепілдік: Кейбір несие түрлері кепілдікті талап етеді (мысалы, ипотека немесе автонесие).
Кепілгерлік: Кей жағдайларда несие алушы кепілгерді ұсынуы мүмкін.

Номиналды пайыздық мөлшерлеме: Несие бойынша жылдық пайыздық мөлшерлеме.
Тиімді пайыздық мөлшерлеме: Несие бойынша барлық қосымша шығындарды (комиссия, сақтандыру) қосқандағы толық құны.

Депозит – бұл ақшаны банкте сақтау және одан пайыз алу мүмкіндігі.
Валютасы: Депозиттер теңгемен де, шетел валютасымен де ашылуы мүмкін.
Мерзімі: Депозиттер мерзімді және мерзімсіз болып бөлінеді. Мерзімді депозиттер белгілі бір мерзімге жасалады, ал мерзімсіз депозиттерді кез келген уақытта алуға болады.

Мерзімді депозит: Белгіленген мерзімге салынады және жоғары пайыздық мөлшерлеме ұсынады.
Мерзімсіз депозит: Кез келген уақытта ақшаны алуға мүмкіндік береді, бірақ пайыздық мөлшерлемесі төменірек.
Жинақ депозиті: Белгілі бір мақсатқа ақша жинауға арналған депозит (мысалы, баланың оқуына).
Валюталық депозит: Шетел валютасында ашылатын депозит.

Қазақстанда депозиттерге кепілдік беру жүйесі бар.
"Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры" (ҚДКБҚ) арқылы жүзеге асырылады.
ҚДКБҚ – бұл депозиттерді міндетті түрде кепілдендіруді жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйым.
Кепілдік сомасы: Бір банктегі бір салымшының барлық депозиттері бойынша 10 миллион теңгеге дейін кепілдік беріледі.
Кепілдік валютасы: Депозит қай валютада болса да, өтемақы теңгемен төленеді.
ҚДКБҚ-ның негізгі мақсаты: Депозиттерді кепілдендіру жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету және салымшылардың құқықтарын қорғау.

Жеке куәлік: Депозит ашу үшін жеке куәліктің болуы міндетті.
Салық төлеушінің тіркеу нөмірі: СТТН (ИНН) қажет болуы мүмкін.
Шарт: Банкпен депозиттік шарт жасалады, онда депозиттің шарттары, мерзімі, пайыздық мөлшерлемесі және басқа да маңызды ақпараттар көрсетіледі.

Номиналды пайыздық мөлшерлеме: Депозитке есептелетін жылдық пайыздық мөлшерлеме.
Тиімді пайыздық мөлшерлеме: Салымшы алатын таза табысты көрсетеді (салықтарды ескере отырып).

Депозит бойынша алынған табысқа салық салынады (егер заңнамада басқаша көзделмесе).
Салық мөлшерлемесі ҚР заңнамасына сәйкес белгіленеді.

Банктің сенімділігі: Банктің қаржылық тұрақтылығы мен рейтингі.
Пайыздық мөлшерлеме: Депозит бойынша ұсынылатын пайыздық мөлшерлеменің тиімділігі.
Қызмет көрсету сапасы: Банктің қызмет көрсету сапасы мен ыңғайлылығы.
Кепілдік: Депозиттердің ҚДКБҚ арқылы кепілдендірілуі.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі банктердің қызметін реттейді және қадағалайды.
Салымшылар өз құқықтарын білуі және банкпен шарт жасамас бұрын барлық шарттарды мұқият оқып шығуы керек.