Қазақстандағы болыс сайлауы

Бұрынғы болыстардың сайлау процесінде болып жатқан бұзықшылықтардың ашық көрінісі: сайлаушылардың бұлданғандығы, кандидаттардың аңдысып, жаман амалдарға баруы.

Хатшының ескі бұрынғы замандардағы қазақ билік жүйесін қайта көтеру қажеттілігін баса айтуы. Қазіргі уақытта билік жүйесі заман талабына сай емес, жаңа билік жүйесі қажет дегенді меңзейді.

Қазақ еліндегі табиғи құбылыстар немесе апаттар сияқты қиын жағдайлар. Оның себебі болып халықтың білім деңгейінің төмен болуы, ашық бұзушылық пен әділетсіздік жатуы мүмкін.

Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметін реттеу және дамыту мақсатында халықпен тікелей сайлау жүйесінен ауыстырылып, жоғары билік органдары белгіленген тәртіппен тағайындайтын жүйеге көшуді ұсыну.

Егер де болыс тағайындау жүйесі енгізілсе, бұл білім беру ісіне де пайдалы болатынын, себебі қазақ балаларына білім беруге деген ынта артатындығын айту.

Жаңа келген болыстардың халықтың мүддесіне қарағанда билік иелеріне бағынуы мүмкін. Яғни, халыққа емес, жоғары билікке міндетті болуы мүмкін.

Болыс сайлау жүйесінің кемшіліктерін тануда жеткіліксіздігін немесе мүмкіндігінің жоқтығын білдіру арқылы, қазақ тұрмысында әлі де әділет пен қайырымдылық жеткіліксіз екенін айту.

Билік жүйесін түзету қажеттілігіне тоқталып, бұрынғы ескі замандардағы қазақ билік жүйесін зерделей отырып, ол жаңа заманға сәйкес келмейтінін айтқанда, «Қасым ханның қасқа жолын, Есім ханның ескі жолын», Әз Тәуке ханның Күлтөбенің басындағы күнде кеңес болғанда «Жеті жарғысын» білмек керек. Әм, ол ескі сөздердің қайсысы заман өзгергендікпенен ескіріп, бұл жаңа заманға келіспейтұғын болса, оның орнына татымды толық билік шығарып, төлеу саларға жарарлық кісі болса керек еді, ондай кісі аз, яки тіпті жоқ. Бұрынғы қазақ жайын жақсы білген адамдар айтыпты: «Би екеу болса, дау төртеу болады» деп.

Болыстардың тағайындалу арқылы халықты басқарудың оң әсерлері бар екенін айтып, бұл білім беруге де пайдалы болатындығын, өтірік арыздардың азаятындығын, әділет пен қайырымдылық орнатылатындығын білдіреді.

Қазақ халқының басқару жүйесін жақсарту қажеттілігін негіздей отырып, олардың әділет пен қайырымдылық принциптерін қолдануға деген ынтасын арттыру керек екенін айтқанда, халық арасында «ісі білмес, кісі білер» деген мақалды келтіріп көрсетеді.