Қазақ тілінің грамматикалық ерекшеліктері

Kazakh Grammar

Case System

• Kazakh has 7 cases:
  1. Nominative (subject)
  2. Genitive (possession or attribute)
  3. Dative (indirect object)
  4. Accusative (direct object)
  5. Ablative (means or instrument)
  6. Locative (place or location)
  7. Instrumental (means or instrument, similar to ablative)

Verb Conjugation

• Verbs are conjugated based on tense, mood, and person
• Present tense is formed using suffixes:
  • 1st person singular: -мын (-myn)
  • 2nd person singular: -сың (-syn)
  • 3rd person singular: -ды (-dy)
  • 1st person plural: -мыз (-myz)
  • 2nd person plural: -сыздар (-syzdary)
  • 3rd person plural: -ды (-dy)
• Past tense is formed using suffixes:
  • 1st person singular: -дым (-dym)
  • 2nd person singular: -дың (-dyn)
  • 3rd person singular: -ды (-dy)
  • 1st person plural: -дық (-dyq)
  • 2nd person plural: -дыңдар (-dynidar)
  • 3rd person plural: -ды (-dy)

Word Order

• Typical word order is Subject-Object-Verb (SOV)
• However, word order can be changed for emphasis or grammatical purposes

Other Grammatical Features

• Kazakh has a system of vowel harmony, where vowels in a word must agree with each other in terms of front or back, and rounded or unrounded
• Kazakh has a system of consonant mutations, where certain consonants change form depending on the surrounding sounds
• Kazakh has a system of clitics, which are small words that attach to other words to convey grammatical information

Қазақ тілінде грамматика

Кейсті жүйесі

• Қазақ тілінде 7 кейс бар:
  • Номинатив (субъект)
  • Генитив (иелену немесе сипат)
  • Датив (көмектесу объект)
  • Аккузатив (тура объект)
  • Аblative (құрал немесе құралы)
  • Локатив (орналасу немесе орын)
  • Инструментатив (құрал немесе құралы, ablative-ға ұқсас)

Еріңдің өзгерістер жүйесі

• Еріңдер уақыт, модаль және адам санына байланысты өзгереді
• Қазіргі уақытта еріңдердің өзгерістері:
  • 1-ші адам бірлестігінде: -мын (-myn)
  • 2-ші адам бірлестігінде: -сың (-syn)
  • 3-ші адам бірлестігінде: -ды (-dy)
  • 1-ші адам көплестігінде: -мыз (-myz)
  • 2-ші адам көплестігінде: -сыздар (-syzdary)
  • 3-ші адам көплестігінде: -ды (-dy)
• Өткен уақытта еріңдердің өзгерістері:
  • 1-ші адам бірлестігінде: -дым (-dym)
  • 2-ші адам бірлестігінде: -дың (-dyn)
  • 3-ші адам бірлестігінде: -ды (-dy)
  • 1-ші адам көплестігінде: -дық (-dyq)
  • 2-ші адам көплестігінде: -дыңдар (-dynidar)
  • 3-ші адам көплестігінде: -ды (-dy)

Сөз тәртібі

• Қазақ тілінде сөз тәртібі: Субъект-Объект-Ерің (SOV)
• Бірақ, сөз тәртібі ерекшелік немесе грамматикалық мақсаттарға байланысты өзгертіледі

Басқа грамматикалық ерекшеліктер

• Қазақ тілінде дауыс үйлесімі жүйесі бар, яғни сөздегі дауыстар біріне-бірімен келіседі
• Қазақ тілінде дауыс өзгерістері жүйесі бар, яғни сөздегі кейбір дауыстар оң жағына байланысты өзгереді
• Қазақ тілінде клигістіктер жүйесі бар, яғни сөздерге грамматикалық ақпарат беру үшін қосымша сөздер пайдаланылады