Python dasturlash asoslari

Python tilining afzalliklari

• Python bugungi kunda eng mashhur va talabgir dasturlash tillaridan biridir.
• Uni o'rganish oson va ko'plab sohalarda qo'llaniladi.
• Yangi boshlayotganlar uchun ajoyib variant hisoblanadi.
• Python dasturlarining ish tezligi sustligi uning asosiy kamchiligidir.

Python tili tarixi

• Python dasturlash tili 1990-yillarning boshlarida Gvido van Rossum tomonidan yaratilgan.
• Maqsadi - foydalanish uchun qulay va keng imkoniyatlarga ega dastur yaratish edi.
• Pythonʼning birinchi versiyasi 1991-yilda Python 0.9.0 nomi bilan ishlab chiqarilgan.
• Unga roʻyxat va satrlar bilan ishlash, shartli ibora va sikllar kabi asosiy funksiyalar qoʻshilgan.
• Python tili gollandiyalik dasturchi Gvido van Rossum tomonidan yaratilgan.
• Tilning soddaligi va kod oʻqishning osonligi Pythonʼning muhim xususiyatlaridan biridir.
• Python katta hajmdagi kutubxona va modullarga ega.
• Python dasturchilar hamjamiyatida katta shuhrat qozondi.
• 2019-yilda TIOBE reytingida birinchi oʻrinni egalladi.
• Bugungi kunda Python yordamida turli xil ilovalar, veb-saytlar hamda ilmiy hisob-kitoblar ishlab chiqiladi.

Python tilidan foydalanish sohalari

• Python dasturlash tili koʻplab soha va jabhalarda keng qoʻllanadi.

Veb-dasturlash

• Django, Flask va Pyramid freymvorklaridan foydalangan holda veb ilovalar, saytlar, API va boshqa veb-xizmatlarni yaratishda ishlatiladi.

Ilmiy hisoblash

• NumPy, SciPy va Pandas kabi kutubxonalarning boy ekotizimiga ega
• Ilmiy tadqiqotlar, maʼlumotlarni qayta ishlash va tahlil qilish, mashinalarni oʻqitish va sunʼiy intellekt uchun ommabop tanlov.

Vazifalarni avtomatlashtirish

• Kundalik vazifalarni avtomatlashtirish, fayllarni qayta ishlash uchun skriptlar yaratish, maʼlumotlarning zaxira nusxasini olish va tizim administratorligining boshqa vazifalarini bajarishda foydalanish mumkin.

Buyumlar interneti (IoT)

• IoT-qurilmalar uchun Raspberry Pi va Arduino kabi dasturiy taʼminotlarni ishlab chiqishda foydalaniladigan oson va qulay freymvorkka ega.
• Aqlli uy, uy vazifalari va boshqa IoT-qurilmalarni avtomatlashtirish uchun turli xil loyihalarni yaratish imkonini beradi.

Oʻyin dasturlari

• Pygame kutubxonasi va boshqa freymvorklar tufayli Python 2D va 3D grafikalarga ega oddiy va murakkab kompyuter oʻyinlarini yaratishda ishlatilishi mumkin.

Veb-skripting

• HTML sahifalarni tahlil qilish, XML fayllar, veb-saytlar va boshqa axborot manbalaridan maʼlumotlar olishning sodda va samarali usuli.

Backend ilovalari

• Python server ilovalari, API va boshqalarni yaratish imkonini beradi.
• Flask va Django freymvorklari bu ilovalarni dasturlashni osonlashtiradi. Oʻyin kontent tizimi boshqaruvini dasturlash

Oʻyin kontent tizimi boshqaruvini dasturlash

• Oʻyinlar kontent tizimi boshqaruvi hamda Blender Game Engine va Pygame kabi dasturlash vositalarini yaratishda ishlatiladi.

Pythonʼning oʻziga xos xususiyatlari

• Pythonʼni ommabop va noyob dasturlash tiliga aylantiradigan bir nechta oʻziga xos xususiyatlar mavjud.

Soddalik va aniqlik

• Python kodni oʻqish va tushunishni osonlashtiradigan sodda sintaksisi bilan mashhur.

Kutubxona va modullarning keng tanlovi

• Python turli xil sohalarni qamrab oladigan katta hajmdagi modullar kutubxonasiga ega.

Koʻchirish imkoniyati

• Python Windows, macOS va Linux kabi turli xil platforma va operatsion tizimlarda ishlashi mumkin.

Dinamik tipiklashtirish

• Kod bajarilayotganda oʻzgaruvchilar turi avtomatik ravishda aniqlanadi.

Koʻmak beradigan katta hamjamiyat

• Python yangi boshlayotganlar va tajribali dasturchilar uchun yordam, oʻqish va resurslarni taklif qiladigan faol dasturchi va foydalanuvchilar hamjamiyatiga ega.

Pythonʼning afzalliklari

• Sodda va oʻqilishi oson, kodni oʻqish va tushunishni osonlashtiradi.
• Katta miqyosdagi kutubxona va ekotizim dasturlashni osonlashtiradi va tezlashtiradi.
• Windows, macOS va Linux kabi turli xil platformalarda ishlashi mumkin.
• Dinamik tipiklashtirish dasturlash jarayonini soddalashtiradi va tezlashtiradi.
• Yordam beradigan hamjamiyat muammolar yuzaga kelganda, tezda maʼlumot topish mumkin.

Pythonning kamchiliklari

• Interpretatsiya qilinadigan dasturlash tili boʻlgani uchun ish unumdorligi biroz sekin.
• Interpretatorning global bloklanishi tufayli parallellashtirilishi mumkin boʻlgan ayrim turdagi vazifalarni koʻp tarmoqli bajarishga mos emas.
• Oʻyinlarni dasturlash yoki past darajali dasturlash kabi baʼzi ixtisoslashgan sohalarda cheklangan imkoniyatlarga ega.

Pythonʼni boshqa tillar bilan qiyoslash

• Python va Java dasturlarni ishga tushirish va bajarish tezligi jihatidan mutlaqo bir-biriga qarama-qarshi tillardir.
• Python — dinamik tipiklashtirish xos boʻlgan interpretatsiya qilinadigan til.
• Java esa statik tipiklashtirishga ega boʻlgan kompilyatsiya qilinadigan til.
• Java yordamida platformalararo (kross-platformali) ilovalar uchun kod yozish mumkin, ammo Python ham asosiy operatsion tizimlarga mos keladi.
• Python Javaʼga qaraganda ancha sodda, uni noldan oʻrganish uchun odatda bir necha hafta yetarli boʻladi.
• Javaʼning barcha xususiyatlari C/C++ ga ham tegishli.
• Dastur kodini C/C++ da yaratish mutaxassisdan koʻproq malakani talab qiladi.
• Python dasturlash tilida yaratilgan dasturiy mahsulotlar baʼzan C/C++ dagiga qaraganda 10 baravar qisqa boʻladi.
• Python va JavaScript TIOBE reytingida dastlabki ikki oʻrinni egallaydi.
• Pythonʼning sintaksisi JavaScriptʼnikiga qaraganda soddaroq.
• Pythonʼda dasturlash Data Science va mashinani oʻqitish sohasida ommabop boʻlib, JavaScriptʼdan veb-dasturlashda foydalaniladi.
• Python tushunarliroq va yaxshi oʻqiladigan sintaksisga ega.
• PHP tor ixtisoslikka ega boʻlib, veb-saytlarni yaratish uchun moʻljallangan.

Python kutubxonalari

• Kutubxona tez-tez uchraydigan operatsiyalar uchun har safar noldan kod yozmaslik imkonini beradigan Python dasturlash tilidagi maʼlum bir toʻplamni anglatadi.
• Ixtisoslashgan vazifalarni bajarishga moʻljallangan 137 000 dan ortiq qoʻshimcha kutubxonalar mavjud.

Matplotlib

• Maʼlumotlarni 2D va 3D oʻlchamda vizualizatsiya qilishda ishlatiladi.

Pandas

• Maʼlumotlarni oʻqish, yozish, birlashtirish, filtrlash va guruhlashda yordam beradi.

NumPy

• Funksiyalar massivlarni yaratish va ular bilan ishlash jarayonini osonlashtiradi.

Requests

• HTTP soʻrovlarni yuborish, sarlavhalar qoʻshish, URL parametrlarini oʻrnatish, maʼlumotlarni toʻldirish, shuningdek, internet-ilovalarini yaratish bilan bogʻliq boshqa koʻplab vazifalarni bajarishda yordam beradi.

Open CV-Python

• Tasvirlarni qayta ishlash imkonini beradi.

Keras

• Chuqur neyron tarmogʻi kutubxonasi boʻlib, maʼlumotlarni qayta ishlash, vizualizatsiya qilish va boshqa vazifalar uchun moʻljallangan funksiyalarga ega.

Python dasturlash tili sintaksisi

• Python dasturlash tili sintaksisiga xos boʻlgan xususiyatlar – tushunarlilik, izchillik, puxta oʻylangan modullik va masshtablashtirish imkoniyati.

Operatorlar

• If (agar) shartli operatori. Muqobil blok — else (aks holda). Bir nechta alternativ boʻlganda, elif (else if) buyrugʻidan foydalanish mumkin.
• Davriy operator while (-da), for (uchun).
• Sinfni taʼriflash operatori — class.
• Funksiya, metod yoki generatorni taʼriflash operatori — def.
• Istisnolarni qayta ishlash operatori try – except – else yoki try – finally
• Pass iborasi boʻsh kod bloklari uchun ishlatiladi.
• Kod bloklari chekinish (boʻshliq va tabulyatsiya) yordamida ajratiladi.
• Pythonʼda dasturlashda begin/end operator qavslari (Paskalʼdagi kabi) va shaklli qavslar (C/C++dagi kabi) ishlatilmaydi.

Ifodalar

• Ifoda Python dasturlash tilidagi toʻliq operator hisoblanadi.
• Satrlarni formatlash operatsiyasi C/C++ dagi printf() ga oʻxshaydi.