Praca Węchowa Górnym Wiatrem - UW

Trening i szkolenie psów – Praca Węchowa Górnym Wiatrem

• Zajęcia prowadzone są na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego w semestrze zimowym 2024/2025.
• Koordynatorką kursu jest Dr Anna Reinholz, wykłady prowadzi Joanna Stefańska, a seminaria i ćwiczenia Agnieszka Hadrzyńska i Piotr Wojtków.
• Seminarium koncentruje się na rodzajach użytkowej/operacyjnej pracy węchowej, jej przeznaczeniu oraz elementach procesu szkoleniowego zespołu z perspektywy instruktora.

Praca Górnym Wiatrem – Definicja

• Praca górnym wiatrem (ang. Air-scenting) polega na podążaniu przez psa za zapachem rozproszonym i unoszonym przez wiatr.
• Pies kieruje się od miejsca największego rozproszenia zapachu do miejsca, gdzie jego natężenie jest największe.
• Zależnie od charakteru pracy, pies może szukać konkretnego zapachu lub uogólnionego rodzaju zapachu.
• Celem jest wykrycie źródła zapachu (próbki zapachowej/człowieka) na wyznaczonym obszarze i dotarcie do niego najkrótszą/najszybszą drogą.

Rodzaje Zastosowań Pracy Górnym Wiatrem

• Psy do detekcji materiałów wybuchowych, narkotyków, szczątków ludzkich (HRD – Human remains detection) oraz w innych zastosowaniach zależnych od zapotrzebowania.
• Psy ratownicze wykorzystywane są do wykrywania zapachu osób żywych w terenach trudno dostępnych, pod gruzowiskami, osuwiskami ziemnymi i lawinami.
• Psy wykorzystywane do detekcji/noseworku poszukują m.in. cynamonu, pomarańczy, goździków, eukaliptusa i lawendy.

Cechy Psa Pracującego Górnym Wiatrem

• Samodzielność i ukierunkowanie na współpracę z człowiekiem.
• Stabilna psychika, umiejętność radzenia sobie w rozproszeniach i brak zachowań lękowych.
• Zdolność do koncentracji na zadaniu przez dłuższy czas.
• Wysoka motywacja do pracy ("nagradzalność") i wytrwałość.
• Rozwinięta świadomość własnego ciała i dobra kondycja fizyczna.
• Brak agresji w stosunku do ludzi, psów i innych zwierząt.
• Chęć do interakcji z nieznanymi osobami.

Elementy Szkoleniowe – Praca z Psem

• Warunkowanie zapachu (imprinting) – budowanie pozytywnego skojarzenia z zapachem, który pies ma odnaleźć i zasygnalizować
• Generalizacja zapachu – poszerzanie puli zapachowej, na którą pies ma reagować w określony sposób.
• Nauka docierania do źródła zapachu z uwzględnieniem warunków atmosferycznych i środowiskowych.
• Sygnalizowanie obecności lub braku zapachu.
• Kierowanie psem na odległość i współpraca (posłuszeństwo).
• Zabawa jako element szkolenia.

Elementy Szkoleniowe – Praca z Przewodnikiem

• Orientacja i nawigacja w terenie.
• Umiejętność czytania mapy i obsługi urządzeń GPS.
• Znajomość technik i taktyk prowadzenia poszukiwań.
• Taktyka poszukiwań z uwzględnieniem terenu, obiektu i warunków pogodowych.
• Radzenie sobie ze stresem i jego wpływem na pracę psa.
• Pogłębianie wiedzy kynologicznej i inne umiejętności zależne od rodzaju formacji.

Kluczowe Pojęcia

• Pozorant – ukryta osoba, do której pies ma dotrzeć, imitująca zachowania zaginionych, nagradzająca psa za wykonane zadanie.
  • Do zadań pozoranta należy uważne słuchanie wskazówek przewodnika i instruktora, umiejętne nagradzanie psa oraz dbanie o bezpieczeństwo.
• Target odour / „zapach" – zapach, którego poszukuje pies.
• Stożek zapachowy – chmura zapachowa zawierająca lżejsze molekuły zapachowe, unoszone przez prądy powietrza; szczyt stożka oznacza źródło zapachu.
• Lokalizacja – etap pracy psa od wejścia w stożek zapachowy do dotarcia do źródła zapachu lub miejsca o największym natężeniu.
  • Problemy z lokalizacją obejmują trudności z dojściem do źródła zapachu i rozproszenia.
• Oznaczanie – sposób sygnalizowania przez psa dotarcia do źródła zapachu (np. szczekanie, drapanie, warowanie, zamieranie).
  • Najczęstsze problemy z oznaczaniem to trudności z wejściem w fazę oznaczania, utrzymaniem jakości i powtarzalności oznaczania, problemy z dystansem od źródła zapachu (Blind Spot Effect).
• Współpraca i kierowanie psem – posłuszeństwo, sprawność i kierowanie psem na dystans, stanowiące podstawę efektywnej współpracy w trudnych warunkach.

Czynniki Wpływające na Powodzenie Szkolenia

• Naturalne predyspozycje psa.
• Dobrze rozwinięte kompetencje poznawcze, społeczne, emocjonalne i fizyczne psa.
• Wiedza i predyspozycje przewodnika.
• Kondycja psychiczna i fizyczna psa oraz przewodnika.
• Usystematyzowana metodyka szkoleniowa i systematyczne treningi.

Seminarium na UW o pracy węchowej psów górnym wiatrem. Omówione są rodzaje pracy węchowej, jej przeznaczenie i proces szkoleniowy zespołu. Celem jest wykrycie źródła zapachu na wyznaczonym obszarze.