Podstawy geografii fizycznej - wykład
48 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Jakie elementy nie są uwzględniane w prawnym ujęciu środowiska?

  • Kopaliny i wody
  • Struktury społeczne (correct)
  • Zwierzęta i rośliny
  • Powierzchnia Ziemi
  • Która z poniższych zasad geologicznych zakłada, że procesy zachodzące w przeszłości są podobne do tych, które obserwujemy dzisiaj?

  • Uniformitaryzm
  • Zasada sedymentacji
  • Zasada diagenazy
  • Aktualizm geologiczny (correct)
  • Co oznacza pojęcie uniformitaryzmu w kontekście nauk o Ziemi?

  • Powtarzalność środowisk geologicznych
  • Ewolucję tylko przyrody nieożywionej
  • Zmienność praw natury wraz z rozwojem
  • Niezmienność praw natury w czasie (correct)
  • Jaką rolę odgrywa zasada aktualizmu geologicznego w badaniach przeszłości Ziemi?

    <p>Pomaga w zrozumieniu procesów przeszłych. (D)</p> Signup and view all the answers

    Czym charakteryzuje się rytmiczność w powłoce krajobrazowej?

    <p>Kompleks zjawisk powtarza się w jednym kierunku. (A)</p> Signup and view all the answers

    Co oznacza teza jedności w kontekście ewolucji środowiska?

    <p>Żadne środowisko w historii geologicznej nie jest w pełni powtarzane. (D)</p> Signup and view all the answers

    Która metoda wykorzystuje zasadę aktualizmu geologicznego do rekonstrukcji roślinności z przeszłości?

    <p>Metoda palinologiczna (D)</p> Signup and view all the answers

    W jaki sposób współczesna geografia fizyczna uwzględnia wpływ człowieka na środowisko?

    <p>Poprzez uwzględnienie zmian spowodowanych działalnością ludzką. (A)</p> Signup and view all the answers

    Jaką powłokę Ziemi bada geografia, według definicji przedstawionej w tekście?

    <p>Epigeosferę, czyli trójwymiarową powłokę, gdzie stykają się litosfera, hydrosfera i atmosfera. (D)</p> Signup and view all the answers

    Które z podanych określeń najdokładniej opisuje współczesne rozumienie geografii?

    <p>Zbiór nauk geograficznych o zróżnicowanej tematyce. (C)</p> Signup and view all the answers

    Jaka jest przybliżona grubość epigeosfery?

    <p>Około 40 km. (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie siły, według tekstu, wpływają na powstanie i rozwój krajobrazu?

    <p>Siły wewnętrzne i czynniki zewnętrzne, także kosmiczne. (D)</p> Signup and view all the answers

    Która z wymienionych nauk nie jest subdyscypliną geografii fizycznej, według tekstu?

    <p>Socjologia. (B)</p> Signup and view all the answers

    Czym zajmuje się geomorfologia?

    <p>Opisem, pomiarem i wiekiem form powierzchni Ziemi oraz procesami je tworzącymi. (C)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych zagadnień nie wchodzi w zakres geografii społeczno-ekonomicznej?

    <p>Procesy wulkaniczne. (C)</p> Signup and view all the answers

    Który z poniższych terminów nie jest wymieniony jako część hydrologii w tekście?

    <p>Paleohydrologia. (B)</p> Signup and view all the answers

    Który z wymienionych procesów nie jest bezpośrednio związany z długotrwałym transportem eolicznym?

    <p>Wietrzenie chemiczne (C)</p> Signup and view all the answers

    Co powoduje, że proces deflacji ustaje i nie sięga głębiej w podłoże?

    <p>Poziom wilgoci lub roślinności spajającej grunt (A)</p> Signup and view all the answers

    Czym charakteryzują się wentifakty (geograńce)?

    <p>Są to duże głazy wygładzone i wyrzeźbione przez wiatr, o powierzchniach ukierunkowanych. (C)</p> Signup and view all the answers

    Jak powstaje bruk eoliczny/pustynny?

    <p>Przez wywiewanie ziaren i cząsteczek skalnych przez wiatr, pozostawiając na powierzchni większy materiał. (C)</p> Signup and view all the answers

    Czym są ostańce abrazyjne (grzyby skalne)?

    <p>Formy powstałe w wyniku działania wiatru, przypominające swoim kształtem grzyby. (D)</p> Signup and view all the answers

    Jak powstają jardangi?

    <p>W wyniku abrazji eolicznej, tworząc ostre grzbiety oddzielone bruzdami korazyjnymi. (B)</p> Signup and view all the answers

    Który z wymienionych terminów opisuje dno wyschniętego jeziora?

    <p>Play (D)</p> Signup and view all the answers

    Czym charakteryzują się inselbergi?

    <p>Są to ostańce skalne o silnie nachylonych ścianach, zbudowane z twardszych skał. (C)</p> Signup and view all the answers

    Który z wymienionych czynników nie wpływa na rytm dobowy?

    <p>Zmiany sił pływotwórczych (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie zjawisko nie jest bezpośrednio związane z cyklem hydrologicznym?

    <p>Ruch fal morskich (B)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych stwierdzeń najlepiej opisuje prądy ciepłe?

    <p>Niosą wody cieplejsze od wód otaczających i płyną od równika ku biegunom, przyczyniając się do wzrostu temperatury i opadów. (B)</p> Signup and view all the answers

    Co jest główną przyczyną falowania wody morskiej?

    <p>Działanie wiatru na powierzchnię wody. (D)</p> Signup and view all the answers

    Na czym polega zjawisko El Niño?

    <p>Na specyficznej cyrkulacji wodno-powietrznej w strefie okołorównikowej Pacyfiku, objawiającej się zmianą temperatury wód i układów ciśnienia. (C)</p> Signup and view all the answers

    Które z wymienionych procesów nie jest efektem rytmu dobowego?

    <p>Lodowcowe zasilanie rzek. (B)</p> Signup and view all the answers

    Który z czynników wpływa na kierunek prądów morskich oprócz wiatrów?

    <p>Kształt linii brzegowej. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jaki ruch wykonuje woda podczas falowania?

    <p>Ruch oscylacyjny po torach kołowych zmieniający się w ruch postępowy. (B)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych zjawisk jest związane z wynoszeniem zimnych wód głębinowych na powierzchnię?

    <p>Upwelling (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie zjawisko oceaniczne powoduje osłabienie lub zanik upwellingu?

    <p>El Niño (A)</p> Signup and view all the answers

    Który z poniższych czynników najczęściej inicjuje tsunami?

    <p>Podwodne trzęsienia ziemi (B)</p> Signup and view all the answers

    Co jest główną przyczyną sejsz?

    <p>Zmiany ciśnienia nad powierzchnią wody i wiatry (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie siły są odpowiedzialne za powstawanie pływów?

    <p>Siła przyciągania Księżyca i Słońca oraz siła odśrodkowa Ziemi (B)</p> Signup and view all the answers

    Który z wymienionych typów klimatu jest klasyfikowany jako astrefowy?

    <p>Klimat górski (B)</p> Signup and view all the answers

    Czym charakteryzuje się klimat morski?

    <p>Chłodnym latem z dużą ilością opadów i łagodną zimą (D)</p> Signup and view all the answers

    Co jest głównym czynnikiem wpływającym na astrefowość gleb?

    <p>Rodzaj skały macierzystej, stosunki wodne i ukształtowanie powierzchni (C)</p> Signup and view all the answers

    Który z wymienionych typów wulkanów charakteryzuje się najniższym kątem nachylenia zbocza?

    <p>Tarczowe (D)</p> Signup and view all the answers

    Który z czynników NIE jest wykorzystywany do przewidywania erupcji wulkanicznych?

    <p>Wzrost temperatury wód gruntowych (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie jest główne źródło materiału budującego wulkany stożkowe?

    <p>Materiał piroklastyczny (tefra) (C)</p> Signup and view all the answers

    Który z procesów NIE jest związany z działalnością lodowców?

    <p>Zwiększanie obszarów pustynnych (B)</p> Signup and view all the answers

    Która z wymienionych korzyści nie jest związana z obecnością wulkanów?

    <p>Tworzenie stabilnych, płaskich form terenu (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie zjawisko jest bezpośrednio związane z powstawaniem kalder w wulkanach?

    <p>Zapadnięcie się najwyższego punktu wulkanu po erupcji (D)</p> Signup and view all the answers

    Który okres geologiczny charakteryzuje się największym zasięgiem lądolodów na Ziemi?

    <p>Plejstocen (D)</p> Signup and view all the answers

    Co jest głównym czynnikiem wpływającym na rozległość występowania lądolodów na Ziemi?

    <p>Szerokość geograficzna (D)</p> Signup and view all the answers

    Flashcards

    Środowisko

    Ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działań człowieka, np. powierzchnia Ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta, rośliny, krajobraz oraz klimat.

    Przedmiot środowiska

    Zbiór czynników oddziałujących na środowisko, np. zanieczyszczenia, hałas.

    Aktualizm geologiczny

    Zasada geologiczna zakładająca, że czynniki fizyczne i chemiczne oddziałujące na Ziemię i jej skorupę były w przeszłości podobne do dzisiejszych.

    Uniformitaryzm

    Przekonanie o istnieniu nienaruszalnych praw natury, niezmiennych w czasie.

    Signup and view all the flashcards

    Rytmiczność epigeosfery

    Powtarzalność w czasie kompleksu zjawisk w epigeosferze, które za każdym razem rozwijają się ​​w jednym kierunku.

    Signup and view all the flashcards

    Metoda palinologiczna

    Rekonstrukcja roślinności z przeszłości na podstawie pyłków roślin, które są magazynowane sedymentacyjnie.

    Signup and view all the flashcards

    Geografia

    Nauka zajmująca się badaniem powłoki Ziemi, jej zróżnicowaniem przyrodniczym i społeczno-gospodarczym oraz związkami między środowiskiem a działalnością społeczeństw.

    Signup and view all the flashcards

    Nauki geograficzne

    Określenie używane współcześnie w odniesieniu do geografii, podkreślające różnorodność tematyki i stosowanych metod.

    Signup and view all the flashcards

    Epigeosfera

    Trójwymiarowa powłoka ziemska, w której łączą się litosfera, hydrosfera, atmosfera, biosfera i antroposfera.

    Signup and view all the flashcards

    Geografia fizyczna

    Gałąź geografii badająca środowisko przyrodnicze jako całość oraz jego komponenty.

    Signup and view all the flashcards

    Geomorfologia

    Nauka badająca formy rzeźby powierzchni Ziemi oraz procesy je tworzące i przekształcające.

    Signup and view all the flashcards

    Geografia społeczno-ekonomiczna

    Gałąź geografii, która bada przestrzenną strukturę gospodarki narodowej oraz jej poszczególne elementy, jak np. osadnictwo, przemysł, rolnictwo.

    Signup and view all the flashcards

    Hydrologia

    Studium wód powierzchniowych i podziemnych oraz procesów z nimi związanych.

    Signup and view all the flashcards

    Geografia gleb

    Nauka o glebach, w tym ich genetycznych typach i rozmieszczeniu.

    Signup and view all the flashcards

    Upwelling

    Wynoszenie zimnych wód oceanicznych z głębin na powierzchnię, spowodowane odpływem ciepłych wód powierzchniowych przez pasaty.

    Signup and view all the flashcards

    Downwelling

    Opadanie ciepłych mas wody, które ochładzają się podczas transportu na zimniejsze strefy, co zwiększa ich gęstość.

    Signup and view all the flashcards

    El Niño

    Cykliczne zmiany w cyrkulacji oceanów, które prowadzą do osłabienia upwellingu na zachodzie Ameryki Południowej, powodując susze w Australii.

    Signup and view all the flashcards

    Tsunami

    Fale powstające na skutek podwodnych trzęsień ziemi lub wybuchów wulkanów, które powodują gwałtowne podniesienie lub obniżenie dna oceanicznego.

    Signup and view all the flashcards

    Sejsza

    Zjawisko polegające na cyklicznym obniżeniu i podniesieniu się poziomu wody w zbiorniku wodnym, spowodowane przez zmiany ciśnienia i wiatru.

    Signup and view all the flashcards

    Pływy

    Cykliczne wznoszenie się i opadanie poziomu morza, spowodowane siłą przyciągania Księżyca i Słońca oraz siłą odśrodkową Ziemi.

    Signup and view all the flashcards

    Klimat górski

    Rodzaj klimatu, który występuje w górach, charakteryzujący się niższymi temperaturami i większą ilością opadów.

    Signup and view all the flashcards

    Astrefowość gleb

    Występowanie gleb uzależnione od rodzaju skały macierzystej, ukształtowania terenu i warunków wodnych.

    Signup and view all the flashcards

    Deflacja

    Proces wywiewania suchych ziaren i cząstek skalnych przez wiatr, który tworzy zagłębienia zwane nieckami deflacyjnymi. Działa do momentu osiągnięcia poziomu wilgoci lub roślinności, które spajają grunt.

    Signup and view all the flashcards

    Bruk eoliczny/pustynny

    Powierzchnia pokryta drobnymi kamieniami, która powstaje w wyniku deflacji, kiedy mniejsze cząstki zostają odwiezione przez wiatr.

    Signup and view all the flashcards

    Warnish - lakier pustynny

    Połyskliwa powłoka na powierzchni kamieni, która powstaje w wyniku osadzania się minerałów, takich jak magnez czy żelazo.

    Signup and view all the flashcards

    Wentifakty (geograńce)

    Duże, wygładzone głazy, ukształtowane przez wiatr, które mają ukierunkowane powierzchnie wskazujące dominujący kierunek wiatru podczas ich formowania.

    Signup and view all the flashcards

    Inselberg (twardziel, monadnok)

    Wystające skały o stromych ścianach, które tworzą się z odporniejszych skał, gdy otoczenie jest erodowane przez wiatr.

    Signup and view all the flashcards

    Play (takyr, kewir, sebkha)

    Dno wyschniętego jeziora, które może być pokryte solą lub gliną.

    Signup and view all the flashcards

    Ued

    Koryta wypełnione wodą, które tworzą się przez krótkotrwałe, ale intensywne opady na obszarach pustynnych.

    Signup and view all the flashcards

    Pedyment

    Duże, nachylone powierzchnie, które powstają na obszarach pustynnych. Oznaczają obszary, z których woda była usuwana.

    Signup and view all the flashcards

    Wulkan tarczowy

    Wulkan o płaskim stożku z kalderą w centralnym punkcie, charakteryzujący się spokojnymi erupcjami płynnej lawy bazaltowej.

    Signup and view all the flashcards

    Stożkowy wulkan

    Gęsta, gazowa lawa o wysokiej lepkości, która podczas erupcji tworzy strome zbocza stożkowe.

    Signup and view all the flashcards

    Stratowulkan (wulkan złożony)

    Typ wulkanu łączący w sobie cechy wulkanu tarczowego i stożkowego, charakteryzujący się naprzemiennym wybuchem lawy i materiałów piroklastycznych.

    Signup and view all the flashcards

    Strefa ryftowa

    Strefa na Ziemi, gdzie koncentruje się znacząca aktywność wulkaniczna, charakteryzująca się częstymi erupcjami.

    Signup and view all the flashcards

    Lodowiec

    Masa lodu powstała z przekształcenia śniegu, która porusza się pod wpływem grawitacji.

    Signup and view all the flashcards

    Epoka lodowcowa

    Okres w historii Ziemi, charakteryzujący się występowaniem zjawisk glacjalnych, czyli okresami zlodowacenia, które miały miejsce w plejstocenie.

    Signup and view all the flashcards

    Holocen

    Epoka geologiczna, w której żyjemy obecnie, charakteryzująca się stosunkowo ciepłym klimatem.

    Signup and view all the flashcards

    Formy i procesy glacjalne

    Procesy kształtowania powierzchni Ziemi przez lodowce, m.in. erozję i akumulację.

    Signup and view all the flashcards

    Cykl hydrologiczny

    Przemieszczanie się wody między atmosferą, hydrosferą i litosferą. Zachodzi do wysokości około 16 km w troposferze i głębokości ok. 1 km w skorupie ziemskiej. Do atmosfery woda dostaje się poprzez parowanie (ewaporacja i transpiracja).

    Signup and view all the flashcards

    Prąd morski

    Ruchy wód morskich spowodowane stałymi wiatrami, różnicami gęstości wód oceanicznych i różnicami poziomu wody. Kierunek prądów morskich nie zawsze pokrywa się z kierunkiem wiatru, ze względu na siłę Coriolisa, rozmieszczenie lądów i ich linię brzegową, a także kształt dna oceanicznego.

    Signup and view all the flashcards

    Falowanie

    Ruch wody morskiej spowodowany głównie wiatrem. Ruch jest oscylacyjny, po torach kołowych, a w ostatniej fazie staje się postępowy. Tworzą się fale przyboju wdzierające się na plaże.

    Signup and view all the flashcards

    Rytm dobowy

    Zmiana temperatury i wilgotności powietrza, dzień i noc, aktywność roślin i zwierząt, aktywność człowieka, migracja zooplanktonu w zbiornikach wodnych, strefy czasowe.

    Signup and view all the flashcards

    Wiatr dolinny

    Specyficzny wiatr wiejący w dolinach. W ciągu dnia ciepłe powietrze unosi się w górę, a wieczorem opada na dno dolin.

    Signup and view all the flashcards

    Bryza

    Wiatr wiejący w pobliżu wybrzeża. W dzień powietrze nad lądem jest cieplejsze i unosi się, powodując wiatr wiejący od morza w kierunku lądu. W nocy powietrze nad morzem jest cieplejsze i unosi się, powodując wiatr wiejący od lądu w kierunku morza.

    Signup and view all the flashcards

    Przypływy i odpływy

    Cykliczne zmiany poziomu wody w morzach i oceanach, spowodowane siłami grawitacyjnymi Księżyca i Słońca.

    Signup and view all the flashcards

    Study Notes

    Podstawy geografii fizycznej - wykład

    • Geografia to nauka badająca powłokę Ziemi, jej zróżnicowanie przyrodnicze i społeczno-gospodarcze oraz związki między środowiskiem a działalnością społeczeństw.
    • Nauka geograficzna jest rozległa tematycznie i obejmuje epigeosferę (powłokę ziemską), współoddziaływanie litosfery, hydrosfery, atmosfery i biosfery, a także antroposfery.
    • Ważną cechą geografii jest jedność jej komponentów i logika działania.
    • Geografia obejmuje kierunek ekologiczny i inne, również chronologiczny bada zjawiska przyrodnicze w przestrzeni i korelacji.
    • Geografia fizyczna bada środowisko przyrodnicze jako całość i jego komponenty.
    • Obszary geografii fizycznej obejmują m.in: geomorfologię, hydrologię (limnologia, potamologia, krenologia), oceanologię, glacjologię, klimatologię (fenologia), geografię gleb i biogeografię.
    • Geomorfologia zajmuje się rzeźbą terenu i procesami ją tworzącymi.
    • Geografia społeczno-ekonomiczna bada przestrzenne struktury gospodarki (osadnictwo, populacja, przemysł, rolnictwo).
    • Geografia regionalna bada całokształt Ziemi lub też konkretne regiony.
    • Geografia historyczna bada geograifę w czasie.
    • Geografia astronomiczna bada związek Ziemi z innymi obiektami kosmicznymi.
    • Geografia stosowana: rozwiązywanie problemów społecznych.
    • Geokompleks: jednostka przestrzenno-strukturalna z wzajemnie powiązanymi procesami.

    Przestrzeń

    • Przestrzeń w geografii rozumiana jest jako przedmiot poznania, instrument pomiaru i zasób wpływających na działania społeczne.
    • Przestrzeń geodezyjna jest sztywna i niezmienna.
    • Przestrzeń geograficzna dotyczy przemian i relacji w świecie.
    • Środowisko, jako przedmiot badań, rozumiane jest jako relacja człowiek-środowisko.
    • Środowisko naturalne to elementy przyrody, przekształcone lub nie.
    • Środowisko geograficzne to powłoka ziemska, w której współgrają sfery.
    • Rozróżnia się środowisko fizyczne, geograficzne i społeczne.

    Aktualizm geologiczny

    • Aktualizm geologiczny zakłada, że procesy geologiczne w przeszłości działały podobnie do dzisiejszych i aktualne procesy mogą pozwolić rekonstruować przeszłość.
    • Aktualizm ma zastosowanie w geografii.

    Rytmy w powłoce krajobrazowej

    • Rytmy w powłoce krajobrazowej obejmują rytmy dobowy i inne, wynikające z czynników kosmicznych, geograficznych i biologicznych.
    • Przykładowe rytmy: przebieg temperatury i wilgotności, fazy dnia i nocy, procesy w środowisku przyrodniczym.

    Hydrologia

    • Cykl hydrologiczny opisuje ruch wody między atmosferą, hydrosferą i litosferą.
    • Prąd morski: ruchy wód morskich wynikające z wiatrów i różnic gęstości.
    • Falowanie: ruch wody morski generowany przez wiatry.
    • El Niño: zjawisko cyrkulacji wodno-powietrznej w strefie okołorównikowej.
    • Upwelling: wynoszenie zimnych wód głębinowych na powierzchnię.
    • Downwelling: opadanie ciepłych wód na głęboki.

    Formy i procesy glacjalne

    • Lodowce to ważny czynnik rzeźbotwórczy w wysokich szerokościach geograficznych.
    • Lodowce erodują i osadzają materiały.
    • Powstają różnorodne formy terenu m.in. cyrki, arete, horn, morene.
    • Różne rodzaje lodowców: alpejskie i lodowce lądolodowe.

    Transport eoliczny

    • Transport eoliczny to ruch materiałów (piasek, pył) pod wpływem wiatru.
    • Różne typy transportu eolcznego: trakcja, saltacja, suspensja.
    • Formy geologiczne: wydmy, barchany, tunele lawowe, less.

    Pustynnienie

    • Pustynnienie to proces przekształcania obszarów dostaniowych do pustyń.
    • Główne czynniki pustynnienia: susze, działalność człowieka (wycinka lasów, rolnictwo itp).
    • Oznakami pustynnienia są obniżenie poziomu wód gruntowych, zasolenie gleb i zniszczenie roślinności.

    Wulkany

    • Wulkany to miejsca, gdzie lawa, popiół i gazy wulkaniczne wypływają na powierzchnię Ziemi.
    • Kształt wulkanów zależy od składu magmy i rodzaju erupcji.
    • Różne rodzaje wulkanów: tarczowe, stożkowe, strato-wulkany.
    • Magma charakteryzuje się różnymi poziomami SiO2, co wpływa na lepkość oraz formy wyglądu.

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Related Documents

    Description

    Wykład na temat podstaw geografii fizycznej, który omawia różnorodność przyrodniczą Ziemi oraz związki między środowiskiem a działalnością społeczeństw. Porusza różne dziedziny, takie jak geomorfologia, hydrologia, klimatologia i biogeografia, oraz ich znaczenie w badaniach geograficznych.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Browser