Phong trào yêu nước Việt Nam

Nửa cuối thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản phương Tây chuyển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền, đẩy mạnh quá trình xâm chiếm và nô dịch các quốc gia yếu kém ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh.

Phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa trở thành một bộ phận quan trọng trong cuộc đấu tranh chung chống chủ nghĩa tư bản, thực dân.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 đã tạo ra những tác động sâu sắc đến phong trào giải phóng dân tộc ở các thuộc địa.

Quốc tế Cộng sản thành lập tháng 3/1919, trở thành bộ tham mưu chiến đấu, tổ chức lãnh đạo phong trào cách mạng vô sản thế giới. Quốc tế Cộng sản không những vạch đường hướng chiến lược cho cách mạng vô sản mà còn đề cập các vấn đề dân tộc và thuộc địa; giúp đỡ, chỉ đạo phong trào giải phóng dân tộc.

Đại hội II của Quốc tế Cộng sản (1920) đã thông qua Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa do V.I.Lênin khởi xướng.

Quốc tế Cộng sản đã tiến hành hoạt động truyền bá tư tưởng cách mạng vô sản và thúc đẩy phong trào đấu tranh ở khu vực này đi theo khuynh hướng vô sản.

Phong trào giải phóng bản tộc ở các nước châu Á đầu thế kỷ XX phát triển rộng khắp, tác động mạnh mẽ đến phong trào yêu nước Việt Nam.

Từ nửa sau thế kỷ XIX, các nước tư bản Âu - Mỹ có những chuyển biến mạnh mẽ trong đời sống kinh tế - xã hội.

Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam là kết quả tất yếu của sự kết hợp giữa phong trào yêu nước với phong trào cách mạng vô sản.

Giai cấp công nhân Việt Nam được hình thành trong bối cảnh nước ta là thuộc địa nửa phong kiến, đa số xuất thân từ nông dân. Họ chủ yếu làm việc trong các mỏ, đồn điền và có quy mô nhỏ bé.

Giai cấp tư sản Việt Nam xuất hiện sau giai cấp công nhân. Một bộ phận gắn bó lợi ích với Pháp, tham gia vào chính trị và kinh tế của chính quyền thực dân. Bộ phận còn lại là tư sản dân tộc, bị Pháp kìm hãm, kinh tế yếu ớt.

Tầng lớp tiểu tư sản (tiểu thương, tiểu chủ, …) bị đế quốc và tư bản chèn ép, có tinh thần yêu nước nhưng do địa vị kinh tế bấp bênh nên dễ bị dao động, không thể lãnh đạo cách mạng.

Các sĩ phu phong kiến có sự phân hóa, một phần chuyển sang tư tưởng dân chủ tư sản hoặc vô sản, một phần tham gia phong trào yêu nước.

Chính sách của Pháp đã làm thay đổi cấu trúc xã hội Việt Nam, chia rẽ giai cấp phong kiến và hình thành những giai cấp mới như công nhân, tư sản dân tộc, tiểu tư sản.

Mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và phong kiến phản động trở thành mâu thuẫn chủ yếu và ngày càng gay gắt.

Những luồng tư tưởng từ bên ngoài như Cách mạng tư sản Pháp, Duy Tân Nhật Bản, Cách mạng Tân Hợi và đặc biệt là Cách mạng Tháng Mười Nga đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến phong trào yêu nước Việt Nam.

Tôn Đức Thắng tham gia đấu tranh chống can thiệp vào nước Nga Xô Viết trên chiến hạm của Pháp ở Hắc Hải.

Sự hình thành các giai cấp mới và mâu thuẫn gay gắt với thực dân Pháp tạo điều kiện cho phong trào yêu nước Việt Nam phát triển mạnh mẽ.

Giai cấp vô sản Việt Nam có những đặc điểm riêng so với giai cấp công nhân quốc tế vì ra đời trong bối cảnh thuộc địa nửa phong kiến. Điều này ảnh hưởng đến nguồn gốc xuất thân, quy mô, và sự phát triển ý thức giai cấp của họ.

Phong trào Đông Du là một phong trào yêu nước được lãnh đạo bởi Phan Bội Châu, với mục tiêu đưa thanh niên Việt Nam sang Nhật Bản để học tập và sau đó trở về xây dựng đất nước. Tuy nhiên, phong trào thất bại do sự phản đối của chính quyền thực dân Pháp và sự chia rẽ trong nội bộ.

Việt Nam Quang phục Hội được thành lập bởi Phan Bội Châu vào năm 1912 sau thất bại của phong trào Đông Du. Mục tiêu của Hội là giành độc lập cho Việt Nam bằng con đường bạo động, thành lập nước cộng hòa dân quốc Việt Nam. Tuy nhiên, Hội thiếu rõ ràng về chương trình và kế hoạch hoạt động.

Phan Châu Trinh là một nhà yêu nước Việt Nam, chủ trương cải cách đất nước để giành độc lập thay vì bạo động như Phan Bội Châu. Ông cho rằng cần khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh và bãi bỏ chế độ quân chủ để tiến tới dân chủ.

Phong trào chống thuế ở Trung Kỳ năm 1908 là đỉnh cao của xu hướng cải cách của Phan Châu Trinh. Dưới áp lực của thực dân Pháp, phong trào bị đàn áp dã man và kết thúc trong thất bại.

Việt Nam Quốc dân Đảng được thành lập do Nguyễn Thái Học lãnh đạo, hoạt động mạnh mẽ ở Bắc Kỳ. Mục tiêu của Đảng là giành độc lập cho Việt Nam bằng con đường đấu tranh vũ trang, thu hút nhiều học sinh, sinh viên yêu nước tham gia.

Thực dân Pháp tăng cường khai thác thuộc địa bằng việc đẩy mạnh các hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa nhằm kiểm soát và khai thác Việt Nam. Điều này khiến mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam và thực dân Pháp trở nên gay gắt.

Thực dân Pháp đàn áp phong trào yêu nước nhằm dập tắt mọi nỗ lực giành độc lập của Việt Nam. Các nhà yêu nước bị bắt bớ, tra tấn, giết hại hoặc lưu đầy.

Phong trào yêu nước Việt Nam đầu thế kỷ XX trải qua nhiều giai đoạn, từ xu hướng cải cách đến cách mạng bạo động. Các phong trào này đều thể hiện tinh thần yêu nước, chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.

Sự thất bại của các phong trào yêu nước đầu thế kỷ 20 cho thấy sự cần thiết của con đường cách mạng vô sản. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (1930) là kết quả của việc kết hợp phong trào yêu nước với phong trào cách mạng vô sản.

Từ giữa năm 1921, Nguyễn Ái Quốc cùng các nhà cách mạng thuộc địa khác thành lập Hội Liên hiệp thuộc địa, sau đó sáng lập tờ báo Le Paria (Người cùng khổ). Người viết nhiều bài trên các báo như Nhân đạo, Đời sống công nhân, Tạp chí Cộng sản,...

Năm 1922, Ban Nghiên cứu thuộc địa của Đảng Cộng sản Pháp được thành lập, Nguyễn Ái Quốc được cử làm Trưởng Tiểu ban Nghiên cứu về Đông Dương.

Nguyễn Ái Quốc tích cực tố cáo, lên án bản chất áp bức, bóc lột, nô dịch của chủ nghĩa thực dân đối với các nước thuộc địa và kêu gọi, thức tỉnh nhân dân bị áp bức đấu tranh giải phóng.

Nguyễn Ái Quốc chỉ rõ bản chất của chủ nghĩa thực dân, xác định chủ nghĩa thực dân là kẻ thù chung của các dân tộc thuộc địa, của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trên thế giới.

Nguyễn Ái Quốc tuyên truyền tư tưởng về con đường cách mạng vô sản, con đường cách mạng theo lý luận Mác - Lênin, xây dựng mối quan hệ gắn bó giữa những người cộng sản và nhân dân lao động Pháp với các nước thuộc địa và phụ thuộc.

Trong tác phẩm Đường cách mệnh (1927), Nguyễn Ái Quốc khẳng định: "Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng giống như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam."

Nguyễn Ái Quốc nhấn mạnh việc truyền bá tư tưởng vô sản, lý luận Mác - Lênin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam.

Nguyễn Ái Quốc xác định được con đường cách mạng đúng đắn, tiếp tục khảo sát, tìm hiểu để hoàn thiện nhận thức về đường lối cách mạng vô sản, đồng thời tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin về Việt Nam.

Nguyễn Ái Quốc tham gia nhiều hoạt động của Quốc tế Cộng sản, đặc biệt là dự và đọc tham luận tại Đại hội V Quốc tế Cộng sản (17/6/1924 - 8/7/1924), làm việc trực tiếp ở Ban Phương Đông.

Con đường cách mạng của các dân tộc bị áp bức là giải phóng giai cấp và giải phóng dân tộc, hai cuộc giải phóng này chỉ có thể là sự nghiệp của chủ nghĩa cộng sản.

Để giành độc lập cho dân tộc, tự do và hạnh phúc cho đồng bào, cần xây dựng nhà nước mang lại quyền lợi cho nhân dân.

Cách mạng giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa là một phần của cách mạng vô sản thế giới.

Nông dân là lực lượng đông đảo nhất, bị đế quốc và phong kiến áp bức, bóc lột nặng nề, vì vậy cần thu phục và lôi cuốn họ.

Công nhân và nông dân là lực lượng chính của cách mạng, cần xây dựng khối liên minh công - nông.

Cách mạng là việc chung của cả dân chúng, không phải chỉ của một vài người.

Để cách mạng thành công, cần có đảng cách mạng.

Phong trào Vô sản hóa giúp truyền bá tư tưởng vô sản, rèn luyện cán bộ và xây dựng tổ chức của công nhân.

Để cứu nước, cần “đi vào quần chúng, thức tỉnh họ, tổ chức họ, đoàn kết họ, huấn luyện họ, đưa họ ra đấu tranh giành tự do độc lập”.

Nguyễn Ái Quốc đưa ra những luận điểm quan trọng về cách mạng giải phóng dân tộc từ thực tiễn và quan điểm của V.I. Lenin.

Vào tháng 3 năm 1929, những người lãnh đạo Kỳ bộ Bắc Kỳ (bao gồm Trần Văn Cung, Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Trịnh Đình Cửu...) đã họp tại số nhà 5D, phố Hàm Long, Hà Nội và đưa ra quyết định thành lập chi bộ cộng sản đầu tiên ở Việt Nam.

Ngày 17/6/1929, đại biểu của các tổ chức cộng sản ở Bắc Kỳ đã họp tại số nhà 312, phố Khâm Thiên, Hà Nội. Tại đây, họ quyết định thành lập Đông Dương Cộng sản Đảng, thông qua Tuyên ngôn và Điều lệ, chọn cờ đỏ búa liềm làm Đảng kỳ và quyết định xuất bản báo Búa liềm.

Trước sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng Việt Nam, tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã trở nên không phù hợp và thiếu khả năng lãnh đạo phong trào. Do đó, việc thành lập Đông Dương Cộng sản Đảng là điều cần thiết.

Sự thành lập của Đông Dương Cộng sản Đảng là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Nó đánh dấu sự trưởng thành của phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam, và bước vào giai đoạn đấu tranh mới.

Tư tưởng Hồ Chí Minh được vận dụng sáng tạo trong Đường cách mệnh đã xác định rõ con đường, mục tiêu, lực lượng và phương pháp đấu tranh của cách mạng Việt Nam.

Cuốn Đường cách mệnh là cuốn sách chính trị đầu tiên của cách mạng Việt Nam, thể hiện tầm quan trọng của lý luận cách mạng đối với cuộc vận động cách mạng và đảng cách mạng tiên phong.

Những cuộc đấu tranh của công nhân, thợ thuyền khắp ba kỳ với nhịp độ, quy mô ngày càng lớn, nội dung chính trị ngày càng sâu sắc đã chứng tỏ sức mạnh và ý thức cách mạng của giai cấp công nhân Việt Nam.

Các tổ chức cộng sản ở Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ đã được thành lập, thể hiện sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng Việt Nam theo khuynh hướng vô sản.

Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng những kinh nghiệm từ phong trào cộng sản quốc tế và vận dụng vào điều kiện cụ thể của Việt Nam để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước