Pelajaran Imbuhan Akhiran 10th Class

PBL 1063 MORFOLOGI: Imbuhan Akhiran dan Sisipan

• Imbuhan akhiran adalah imbuhan yang digabungkan pada bahagian akhir kata dasar.
• Imbuhan ini ditambah pada kata dasar untuk membentuk kata baru.
• Terdapat dua jenis imbuhan akhiran asli dalam bahasa Melayu, iaitu imbuhan akhiran kata nama dan imbuhan akhiran kata kerja.

Akhiran Kata Nama

• Akhiran kata nama ialah akhiran yang digabungkan dengan kata dasar untuk membentuk kata nama.

• Hanya ada satu akhiran kata nama asli dalam bahasa Melayu, iaitu imbuhan -an.

• Imbuhan -an boleh digunakan pada pelbagai kata dasar tanpa mengubah hurufnya.

• Contoh kata terbitan kata nama:

  • lukis + -an = lukisan
  • hari + -an = harian
  • lapang + -an = lapangan
  • tarik + -an = tarikan
  • tanam + -an = tanaman

Aspek Makna Akhiran -an

• Membawa maksud kerja, perkara atau benda hasil daripada melakukan maksud yang terkandung dalam kata dasar.

  • kritik + -an = kritikan
  • bekal + -an = bekalan
  • tari + -an = tarian
  • lompat + -an = lompatan

• Membawa maksud bidang yang luas.

  • laut + -an = lautan
  • ruang + -an = ruangan
  • lapang + -an = lapangan
  • datar + -an = dataran

• Membawa maksud banyak.

  • belas + -an = belasan
  • tampung + -an = tampungan
  • pukul + -an = pukulan

• Membawa maksud alat.

  • buai + -an = buaian
  • kurung + -an = kurungan
  • salur + -an = saluran

• Membawa maksud orang atau haiwan yang menjadi penderita kerja.

  • buru + -an = buruan
  • tahan + -an = tawanan
  • suruh + -an = suruhan

• Membawa maksud perkara atau benda yang menjadi penderita kerja.

  • hampar + -an = hamparan
  • hantar + -an = hantaran
  • fikir + -an = fikiran

• Membawa maksud sesuatu yang mempunyai sifat yang terkandung dalam kata dasar.

  • bulat + -an = bulatan
  • kilau + -an = kilauan
  • manis + -an = manisan

• Membawa maksud ukuran atau kiraan berdasarkan makna yang terkandung dalam kata dasar.

  • hari + -an = harian
  • batu + -an = batuan
  • tahun + -an = tahunan

Akhiran Kata Nama Sanskrit

• Terdapat 4 akhiran kata nama daripada bahasa Sanskrit iaitu -wan, -man, -wati, dan -nita.
• Contoh kata terbitan:
  • sasterawan, usahawan
  • budiman, seniman
  • seniwati, olahragawati
  • biduanita, karyawanita

Akhiran Kata Nama Arab

• Terdapat 6 akhiran kata nama daripada bahasa Arab iaitu -in, -at, -ah, -wi, -i, -iah
• Contoh kata terbitan:
  • hadirin, muslimin
  • hadirat, muslimat
  • ustazah, salihah
  • sejarawi, duniawi
  • azali, bahari
  • islamiah, ilmiah

Akhiran Kata Nama Yunani-Latin-Inggeris

• Hanya ada satu akhiran kata nama dari bahasa Yunani-Latin-Inggeris iaitu -isme.
• Contoh kata terbitan:
  • sosialisme
  • nasionalisme

Akhiran Kata Kerja

• Akhiran kata kerja ialah akhiran yang apabila digabungkan dengan kata dasar untuk membentuk kata kerja.
• Terdapat dua bentuk akhiran kata kerja iaitu -kan dan -i

Akhiran -kan

• Akhiran -kan ialah akhiran yang digabungkan dengan kata dasar untuk membentuk kata kerja transitif.

• Membawa dua pengertian:

  • Kuasatif (menyebabkan sesuatu kejadian berlaku). Contoh: buku – bukukan, balut - balutkan, panjang – panjangkan
  • Benefaktif (melakukan sesuatu untuk manfaat orang lain).Contoh: bawa - bawakan, beli - belikan, hidang – hidangkan

• Digunakan dalam ayat pasif dan ayat suruhan.

  • Contoh ayat pasif: Kejayaan cemerlang ayah akan kami riwayatkan
  • Contoh ayat suruhan: Serahkan kunci peti keselamatan ini kepadanya

Akhiran -i

• Akhiran -i ialah akhiran yang digabungkan dengan kata dasar untuk membentuk kata kerja transitif.
• Membawa dua pengertian:
  • Kausatif (menyebabkan sesuatu berlaku). Contoh: baik - baiki, lupa - lupai
  • Lokatif (menyatakan unsur tempat). Contoh: hampir – hampiri, turun – turuni
• Digunakan dalam ayat pasif dan ayat suruhan.
  • Contoh ayat pasif: Perkara itu wajar kamu halusi.
  • Contoh ayat suruhan: Teladanilah cara beliau belajar.

Imbuhan Sisipan

• Imbuhan sisipan ialah imbuhan yang hadir di antara suku kata dalam perkataan.
• Terdapat empat jenis imbuhan sisipan dalam bahasa Melayu iaitu -el-, -er-, -em-, dan -in-.
• Imbuhan ini hadir dalam kata nama, kata kerja dan kata adjektif.

Sisipan Kata Nama

• Digunakan untuk membentuk kata nama daripada kata dasar.
• Contoh: jajah - jelajah, kupas - kelupas, kemumur - kelemumur, tapak - telapak, kangkang - kelangkang

Sisipan Kata Kerja

• Tidak dapat membentuk kata kerja secara sendiri.
• Akan tetapi, kata nama dan adjektif yang mempunyai imbuhan sisipan ini boleh dijadikan kata kerja dengan imbuhan lain.
• Contoh: geletar - menggeletar, selerak - berselerak, jelajah – menjelajah

Sisipan Kata Adjektif

• Digunakan untuk membentuk kata adjektif daripada kata dasar.
• Terbatas bentuknya.
• Contoh: kuning - kemuning, gerlap – gemerlap, guruh - gemuruh, gilang – gemilang
• Bentuk ini amat terhad dan tidak produktif sifatnya.