Pedagogiek en de Reformbeweging

Pedagogiek en de Reformbeweging

• Pedagogiek is de wetenschap van opvoeding en ontwikkeling bij kinderen van 0-18 jaar.
• Een pedagoog is een professional die opvoeding ondersteunt, zoals een leerkracht of orthopedagoog.
• Het doel van opvoeding is kinderen begeleiden naar zelfstandige en volwaardige volwassenen.
• Reformpedagogen zijn pedagogen met nieuwe ideeën over onderwijs en opvoeding.
• De reformbeweging is eind 19e eeuw ontstaan uit kritiek op streng, passief onderwijs.
• Uitgangspunten van de reformbeweging zijn kindgerichtheid, vertrouwen en totaliteitsonderwijs.
• Kindgerichtheid houdt in dat het kind centraal staat en onderwijs is afgestemd op de unieke ontwikkeling.
• Vertrouwen betekent geloof in natuurlijke groei en leren door zelf actief te zijn.
• Totaliteitsonderwijs staat voor lesstof als geheel, niet in vakjes, aansluitend bij de leefwereld van het kind.
• Vernieuwingsonderwijs zijn onderwijsvormen voortgekomen uit de reformbeweging.
• Bekende vormen van vernieuwingsonderwijs zijn Montessori, Jenaplan, Dalton, Freinet en Vrije School.
• Vernieuwingsonderwijs wordt regelmatig geëvalueerd en aangepast aan de maatschappij.

Maria Montessori

• De kernidee achter Maria Montessori is dat kinderen van nature actief, leergierig zijn en zichzelf willen ontwikkelen.
• Het motto van Montessori is: "Help mij het zelf te doen."
• Een gevoelige periode is een moment waarop een kind ontvankelijk is voor het leren van een specifieke vaardigheid.
• Een voorbereid milieu is een leeromgeving met uitnodigend materiaal, passend bij de ontwikkeling van het kind.
• Maria Montessori (1870-1952) was de eerste vrouwelijke arts van Italië.
• Haar methode is eerst toegepast op zwakzinnige kinderen en later in Casa dei Bambini.
• Leren verloopt via zintuiglijke en motorische oefeningen.
• Een kind werkt zelfstandig en herhaalt activiteiten naar behoefte bij Montessori.
• Montessorimaterialen omvatten onder andere cilinders om te sorteren, rammeldoosjes en materialen om kleuren en maten te ordenen.
• De leerkracht observeert en past het aanbod aan.

Peter Petersen - Jenaplan

• Een citaat van Peter Petersen is: "Het kind wil juist de wereld leren kennen zoals die werkelijk is en met alle zintuigen in zich opnemen."
• Identiteitsontwikkeling vindt plaats door relaties met mensen en de wereld.
• Wereldoriëntatie is het belangrijkste vormingsgebied.
• Kinderen leren over de natuur, mens en de zin van het leven.
• Wereldoriëntatie is gericht op onderzoeken, experimenteren en meningsvorming.
• Heterogene stamgroepen bestaan uit kinderen van verschillende leeftijden, bijvoorbeeld 6-8 jaar.
• Binnen de stamgroepen leren kinderen van en zorgen ze voor elkaar.
• Een kind blijft 3 jaar in dezelfde stamgroep en heeft dezelfde begeleider.
• Het ritmisch weekplan bestaat uit vier afwisselende activiteiten: gesprek, werk, spel en viering.
• Het ritmisch weekplan vervangt het traditionele lesrooster en dient als basis voor vorming.
• Peter Petersen (1884-1952) was een Duitse pedagoog.
• Hij ontwikkelde het Jenaplan op een oefenschool in Jena vanaf 1923.
• De school is verdeeld in onder-, midden- en bovenbouw.
• Naast stamgroepen zijn er ook tafelgroepen voor samenwerking en niveaugroepen voor hetzelfde leerstofniveau.

Helen Parkhurst - Daltononderwijs

• "Hoe meer de leerkracht onderwijst, des te minder leert de leerling" is een citaat van Helen Parkhurst.
• De Daltonmethode richt zich op zelfstandigheid en verantwoordelijkheid in het onderwijs.
• De drie basisprincipes zijn vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid en samenwerken.
• Vrijheid in gebondenheid betekent dat een kind zelf taken, volgorde, werkplek en werkpartner kiest.
• Verantwoordelijkheid nemen gebeurt binnen duidelijke afspraken.
• Zelfstandigheid houdt in dat een kind het eigen werktempo bepaalt, initiatief neemt en taakgericht werkt.
• Plannen en evalueren is een onderdeel van zelfstandigheid.
• Samenwerken betekent leren van en met elkaar.
• Het omvat hulp vragen en geven, en rekening houden met anderen.
• Helen Parkhurst (1886-1973) was een Amerikaanse leerkracht.
• Ze startte haar eigen methode in 1919, geïnspireerd door Montessori, maar wel afwijkend.
• Het Daltononderwijs is praktisch vormgegeven op een school in Dalton in de VS.
• Kinderen werken met dag- of weektaken, afhankelijk van hun niveau.
• De leerkracht evalueert aan het eind van de week met de student.
• De leerkracht legt taken uit, bewaakt planning en kwaliteit, stimuleert zelfvertrouwen en zelfstandigheid en biedt ondersteuning.

Célestin Freinet - Freinetonderwijs

• 'Mijn school is een spijbelschool' is een citaat van Célestin Freinet.
• Freinetonderwijs benadrukt leren door zinvolle en levensechte ervaringen.
• Er is geen vast lesplan; het onderwijs ontstaat vanuit interesses, belevenissen en nieuwsgierigheid.
• Kinderen leren via wat ze meemaken en ervaringen worden gedeeld, vastgelegd en besproken.
• Een drukpers werd in 1924 gebruikt om ervaringen vast te leggen, tegenwoordig computers/printers.
• Kinderen maken boekjes, kranten, muurkranten en dagboeken.
• Freinettechnieken omvatten klassenvergadering, levend rekenen, tekstbespreking, muurkrant en dagboek/klassenboek.
• Klassenvergadering is bedoeld voor bespreken en besluiten nemen.
• Levend rekenen zijn rekenlessen met echte situaties.
• Tekstbespreking is het analyseren en bespreken van teksten van kinderen.
• De muurkrant dient voor open communicatie via een muurposter.
• Het dagboek/klassenboek bevat verhalen, foto's en tekeningen van dagelijkse gebeurtenissen.
• Célestin Freinet (1896-1966) was een Franse dorpsonderwijzer.
• De lessen sluiten aan bij het dagelijks leven.
• Leerlingen trekken er samen op uit voor echte ervaringen.
• Freinetscholen benadrukken dat de stem en ervaring van het kind ertoe doen.

Rudolf Steiner - Vrije School / Antroposofisch onderwijs

• “Een pedagoog moet zich echt inleven in het wezen van het kind” is een citaat.
• Kinderen ontwikkelen via hoofd (denken), hart (voelen) en handen (doen).
• Elk aspect van de ontwikkeling is even belangrijk voor een evenwichtige ontwikkeling.
• In de levensfase van 0-7 jaar is er behoefte aan warmte en geborgenheid, en leren kinderen via nabootsing van volwassenen.
• In de levensfase van 7-14 jaar zoekt een kind begrip van de wereld, en is de volwassene een voorbeeld en vraagbaak.
• Rudolf Steiner (1861-1925) was een Oostenrijkse wetenschapper en grondlegger van de antroposofie.
• De eerste Vrije School was in Stuttgart.
• 'Vrij' staat voor geen overheidsbemoeienis.
• Kenmerken van de Vrije School zijn natuurlijke materialen, een warme sfeer, vaste dag- en weekritmes, seizoensbeleving en aandacht voor jaarfeesten.
• In het Vrije School onderwijs is er veel aandacht voor kunst, beweging en fantasie.

Janusz Korczak - Kinderrechten en gelijkwaardigheid

• 'Kinderen zijn niet de mensen van morgen, maar de mensen van vandaag' is een citaat van Janusz Korczak.
• Hij legt de basis voor kinderrechten in de pedagogiek.
• Korczak ziet het kind als een volwaardige persoon met eigen rechten, gevoelens en keuzes.
• De drie grondrechten van het kind zijn het recht om te zijn zoals het is, recht op de dag van vandaag en recht op zijn eigen dood.
• Het recht om te zijn zoals het is, betekent dat kinderen met respect en als gelijke behandeld moeten worden
• Het recht op de dag van vandaag betekent dat kindertijd waardevol is en niet alleen een voorbereiding op volwassenheid.
• Het recht op zijn eigen dood betekent dat kinderen zelf risico's mogen nemen en hun grenzen mogen ontdekken.
• Janusz Korczak (1878-1942) was een Joods-Poolse kinderarts en kinderboekenschrijver.
• In 1911 richtte hij een tehuis op voor wees- en verwaarloosde kinderen.
• Korczak is samen met zijn weeskinderen overleden in kamp Treblinka.
• Binnen de pedagogische werkwijze van Korczak hebben kinderen inspraak in regels en inrichting en lossen ze conflicten zelfstandig op
• Er is geen verplichte deelname aan activiteiten en de leerkracht is een luisterend en begeleidend figuur.

Loris Malaguzzi - Reggio Emilia benadering

• "Onze taak ten aanzien van creativiteit, is kinderen helpen hun eigen bergen te beklimmen, zo hoog mogelijk" is een citaat van Loris Malaguzzi.
• Hij geloofde in de honderd talen van het kind, waarmee bedoeld wordt dat kinderen zich op allerlei manieren uiten.
• De pedagogiek draait om creativiteit, nieuwsgierigheid en autonomie.
• Leren gebeurt van en met elkaar, door verschillen en samenwerking.
• De volwassene observeert en luistert aandachtig, om aan te sluiten bij het kind, en stimuleert hen om zich in vele vormen te uiten.
• De ruimte is opgedeeld in duidelijke zones: rust, beweging, creatie en fantasie.
• Er wordt gebruik gemaakt van een open-deuren-beleid, waarbij kinderen zelf hun speel- en leerplek kiezen.
• Loris Malaguzzi (1920-1994) was een Italiaans pedagoog.
• Hij is de grondlegger van het onderwijsconcept in Reggio Emilia.
• Kinderen werken met materiaal dat uitnodigt tot creatief gebruik.
• De leerkracht speelt mee en laat mogelijkheden zien, maar laat het kind leiden.
• De leerprocessen worden zichtbaar gemaakt door foto's, filmpjes en werkstukken op te hangen.
• Kinderen en ouders kunnen zo reflecteren op wat er geleerd is.

Emmi Pikler – Autonomie en natuurlijke ontwikkeling bij jonge kinderen

• ""Wanneer je een kind zijn gang laat gaan, zal het zonder problemen leren draaien, rollen, kruipen, zitten, staan en lopen"" is een concept van Emmi Pikler.
• Er is een nadruk op vertrouwen in het natuurlijk leerproces van het kind.
• Zelfstandige motorische ontwikkeling is belangrijker dan ‘snelle’ ontwikkeling.
• Er wordt respect getoond voor autonomie: het kind ontdekt de wereld in eigen tempo.
• De omgeving is voorbereid: een afgemaakte veilige speelruimte afgestemd op de ontwikkelingsfase en een harde ondergrond.
• De rol van de volwassene is niet actief te stimuleren of sturen, maar begeleiden op afstand.
• Observatie is cruciaal om de omgeving aan te passen aan het kind.
• Er word pas ingegrepen bij conflicten als kinderen er zelf niet uitkomen.
• Verzorgingsmomenten zijn interactiemomenten met warme, gerichte aandacht en rustig praten, benoeming van handelingen die veiligheid en vertrouwen bevorderen.
• Emmi Pikler (1902-1984) was een kinderarts en directeur van een kindertehuis in Boedapest.
• Haar observaties leidden tot het inzicht dat een kind zelf zijn ontwikkeling op gang brengt.

Recente onderwijsvernieuwingen: Steve JobsSchool

• Dit onderwijs is gepersonaliseerd en digitaal leren.
• De Steve JobsSchool is begonnen in Nederland in 2013-2014.
• Kinderen zitten in stamgroepen met leeftijdsverschil, waardoor ze van elkaar leren en er zijn geen vaste leerkrachten.
• Een persoonlijke coach volgt de ontwikkeling van de student en evalueert
• Er is flexibele begintijd in de ochtend, en er word veel gebruik gemaakt van iPads en digitale leeromgevingen.
• Aandacht gaat uit naar zelfstandig leren op afstand, presentatievaardigheden en online informatievaardigheden.

Aventurijn

• Het heeft een democratisch, vrij en natuurlijk leren.
• Het is geen officiële Iederwijsschool, maar een vergelijkbare visie.
• Een kind mag niet gedwongen worden iets te leren en maakt geen toetsen.
• Gelijkwaardigheid vind plaats tussen het kind en de volwassenen.
• Kinderen kiezen zelf of ze deelnemen aan activiteiten en ze mogen ook zelf lessen aanvragen.
• Er is veel aandacht voor kunst en creativiteit en een sociaal-emotionele en bewustzijnsontwikkeling.
• Er is een groot buitenterrein en een focus op veel contact met de natuur.

Opvoeden

• Kinderen kunnen nog niet zelfstandig functioneren en hebben opvoeders nodig om te leren en te groeien.
• Ouders/verzorgers zijn de eerste verantwoordelijken, maar ook professionals kunnen bijdragen.
• Het doel is een kind voorbereiden op een toekomst als zelfstandig en verantwoordelijke volwassene.
• Bewustzijn van je rol als opvoeder helpt om gerichter bij te dragen aan de ontwikkeling.
• Vroeger ging opvoeding automatisch en deed men wat men zelf had meegemaakt, het was thuis.
• Nu is er meer bewustzijn van verschillende opvoedstijlen, meer informatie beschikbaar, En het opvoeden is gedeeld tussen de ouders, kinderopvang en scholen.
• De maatschappij is kritischer en bewuster over opvoeden.

Opvoed- en begeleidingsmethode

• Het beschrijft hoe je kinderen opvoedt en begeleidt, en geeft richting aan je handelen als opvoeder.
• Wetenschappers, psychologen en orthopedagogen ontwerpen methoden op basis van onderzoek.
• Organisaties zoals kinderdagverblijven en scholen maken een bewuste keuze die bij hun visie past.
• De methode gaat bepalen hoe je kinderen begeleidt in hun groei naar zelfstandigheid.
• Daarbij gaat het doel over kinderen laten opgroeien tot competente leden van de samenleving.

Gordonmethode

• Het doel is het verbeteren van communicatie tussen kind en opvoeder.
• Het zorgen over over een gelijkwaardige relatie zonder machtsstrijd.
• Zorgen voor een hechte, warme band tussen volwassene en kind.
• Het is toepasbaar op alle leeftijden, het gaat over het accepteren van gedrag!
• Belangrijke principes zijn het bepalen of gedrag acceptabel of onacceptabel is en wiens probleem het is als opvoeder en als kind. Jouw probleem is als jij het gedrag storend vindt, een kinderprobleem is als het kind ergens mee zit.
• Er moet een ik boodschap gegeven worden, je moet benoem wat er is, aangeven wat het met je doet en beschrijven wat de gevolgen zijn.
• Ook moet er aandachtig geluisterd worden, herhaal wat het kind zegt.
• Er moet geen verlies methode zijn, de opvoeder wint niet of het kind niet maar beide winnen via de middenweg.

Feuerstein methode

• De kernidee is dat iedereen modificeerbaar is en zich kan blijven ontwikkelen.
• Richt je op het leren denken.
• Oorspronkelijk voor kinderen en volwassenen met een ontwikkelingsachterstand, maar nu ook toegepast in: speciaal onderwijs, volwassen onderwijs, beroepsopleidingen en programma's voor ouderen en etnische groepen.
• Niemand heeft een vast leerplafond, je moet de opvoeder hier echt in geloven.
• Richt je op wat het kind wel kan, zie obstakels als uitdaging.
• Bij een passieve en accepterende benadering verwachten ze weinig, stellen geen eisen is is er de stelling laat het kind zoals het is.

Triple P

• Het heeft 5 basisprincipes, een veilige en stimulerende omgeving, positieve ondersteuning, aansprekende discipline, realistische verwachtingen en goed voor jezelf zorgen.
• Het programma staat voor het voorkomen en verminderen van emotionele, gedrags- en ontwikkelingsproblemen.
• Triple P is gericht op kinderen van 0 tot 16 jaar en word gebruikt door oa, jeugdzorg, maatschappelijk werk en het kinderdagverblijf.
• Het programma leert positieve opvoedstijl.

Jo Frost

• Bekend staat bekend van tv-programma’s, bekend om duidelijke grenzen en structuur, wel zijn er veel voor en tegenstanders.
• De strafplektechniek komt aan bod, time out op een vaste plek bij ongewenst gedrag, er wordt eerst gewaarschuwd daarna een duidelijke consequentie.
• De principes van Jo Frost zijn dat regels consequent moeten worden toegepast, positieve stimulans gegeven moet worden en de routine en ontspanning essentieel is.
• Het is belangrijk in haar programma om een time out te hebben.
• Echter is er kritiek, kinderen leren er weinig van het zou aanvoelen als afwijzing.

Hermanns

• Het probleem is dat veel mensen zien de jeugd als brutaal en de ouders verliezen hun vaardigheden.
• Ook is er is een toename in het jeugdzorg gebruik, meer jongeren gaan naar speciaal onderwijs en de jeugdbescherming grijpt steeds vaker in.
• Volgens Hermanns zijn de redenen een scherpere maatschappij, psychopatalogisering en criminalisering van jongeren.

Sociale wetenschap

• De sociale wetenschap richt zich op mens en omgeving en kent twee hoofdgebieden: namelijk: Maatschappij en gedrag.
• Voorbeelden zijn bijvoorbeeld: psychologie, culturele antropologie, pedagogiek
• Maatschappij bestudeert organisaties, overheid en de thema’s zijn diversiteit en integratie.
• Gedragswetenschappen focussen zich weer meer op menselijk gedrag, de thema hierin zijn hechting, zelfbeeld en communicatie.

Onderzoek en wetenschappelijke kennis

• Er zijn maatschappelijke invloeden op de opvoeding te zien door meer werkende vrouwen, wisselende gezinssamenstelling.
• Daarbij zijn ouders minder streng, de opvoeding verloopt meer via instanties en de invloed van social media.
• Een theorie is een verzameling van ideeën, verklaringen en voorspelling op het het gebied van Nature of Nurture.
• Theorie voorbeelden zijn psychoanalyse, interactiemodel en een ecologie model.
• Soorten onderzoek zijn theoretisch en toegepast en hebben beide invloed op elkaar.
• Onderzoek strategieën : longitudinaal, dwarsdoorsnede en cross sectioneel onderzoek.

Psychoanalytische benaderin

• De oorsprong ligt bij Sigmund Freud die zag de problemen als onbewuste conflicten.
• Het Id, Ego en Superego komen aan bod.
• De therapeut helpt de onbewuste conflicten ontdekken.

Gedragstherapeutische benadering

• De oorsprong is de reactie op de psychoanalyse.
• Men leert kinderen nieuw gedrag aan door technieken als exposure.

Client gerichte benadering

• Is van Maslow en Rodgers, de therapeut biedt een veilige omgeving waarin de cliënt zich geaccepteerd en begrepen voelt.