Pagsusulit sa Bahagi ng Pananalita

Kakayahang Komunikatibo ng mga Pilipino

• Ang kakayahang komunikatibo ay hindi lang tungkol sa gramatika, kailangan din maintindihan ang mensahe ng sinasabi o sinusulat.
• Mahalaga ang parehong wastong gramatika at ang nilalaman ng mensahe para sa malinaw at maayos na komunikasyon.

Kakayahang Lingguwistiko: Pangunahing Sangkap sa Pagkatuto ng Wika

• Ang kakayahang lingguwistiko ay ang abilidad na makabuo at makaunawa ng maayos at makabuluhang pangungusap.
• Ang kakayahang komunikatibo ay tumutukoy sa abilidad na gamitin ang pangungusap batay sa hinihingi ng isang interaksiyong sosyal.
• Para kay Noam Chomsky, ang kakayahang lingguwistiko ay isang likas na kaalaman ng tao hinggil sa gramatika.
• Ang kakayahang lingguwistiko ay naiiba sa lingguwistikong pagtatanghal, na tumutukoy sa paggamit ng kaalaman sa pagsulat o pagsasalita.
• Maaaring magkaroon ng mga interpensiya o sagabal sa lingguwistikong pagtatanghal (halimbawa: pagkautal) ngunit hindi ito nangangahulugan ng kakulangan sa kakayahang lingguwistiko.

Kakayahang Lingguwistiko sa Wikang Filipino

• Ang kakayahang lingguwistiko sa wikang Filipino ay nagsasangkot ng wastong pagsunod sa tuntunin ng balarilang Filipino.
• Ang wikang pambansa ay dumaan sa maraming pagbabago at reoryentasyon sa kasaysayan.
• Ang makabagong balarila ay may sampung bahagi ng pananalita na napapangkat sa dalawa: MGA SALITANG PANGNILALAMAN at MGA SALITANG PANGKAYARIAN.

MGA SALITANG PANGNILALAMAN

• Mga Nominal:
  • Pangngalan: nagsasaad ng pangalan ng tao, hayop, bagay, pook, katangian, pangyayari, at iba pa.
  • Panghalip: pamalit o panghahalili sa pangngalan
• Pandiwa: nagsasaad ng kilos o nagbibigay-buhay sa pangkat ng mga salita.
• Mga Panuring:
  • Pang-uri: nagbibigay turing o naglalarawan sa pangngalan at panghalip.
  • Pang-abay: nagbibigay-turing o naglalarawan sa pandiwa, pang-uri, at kapuwa pang-abay.

MGA SALITANG PANGKAYARIAN

• Mga Pang-ugnay:
  • Pangatnig: nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, o sugnay (halimbawa: at, pati, ni, subalit, ngunit).
  • Pang-angkop: katagang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan (halimbawa: na, ng).
  • Pang-ukol: nag-uugnay sa isang panggalan sa iba pang salita (halimbawa: sa, ng).
• Mga Pananda:
  • Pantukoy: salitang laging nangunguna sa pangngalan o panghalip (halimbawa: si, ang, ang mga).
  • Pangawing o Pangawil: salitang nagkakawing ng paksa o simuno at panaguri (halimbawa: ay).

Ortograpiyang Pambansa

• Mahalagang matutuhan ang wastong palabaybayan o ortograpiya ng wikang Filipino.
• Inilathala ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ang 2014 edisyon ng Ortograpiyang Pambansa.

Pasalitang Pagbaybay

• Ang pasalitang pagbaybay ay nakaayon sa tunog-Ingles ng mga titik, maliban sa Ñ (enye).
• Binibigkas isa-isa ang mga titik na bumubuo sa isang salita, pantig, daglat, inisyal, akronim, simbolong pang-agham, at iba pa.

Pasulat na Pagbaybay

• Narito ang ilang tuntunin sa pagbaybay ng mga salita, partikular sa paggamit ng walong dagdag na titik (c,f,j,ñ, q,v,x,z):
  • Pagpapanatili ng mga kahawig na tunog sa pagsulat ng mga salita mula sa mga katutubong wika sa Pilipinas. (halimbawa: palavvun, kazzing, jambangán, safot, masjid)
  • Mga bagong hiram na salita sa mga wikang banyaga. (halimbawa: sel e, digital detox)
  • Mga pangngalang pantangi na hiram sa wikang banyaga, katawagang siyentipiko at teknikal, at mga salitang mahirap na dagliang ireispel. (halimbawa: Jason, Mexico, Nueva Vizcaya, zeitgeist, quorum, cauli ower, bouquet, valence, ores de mayo)

Iba Pang Tuntunin

• Pagpapalit ng D tungo sa R:

  • Ang D ay napapalitan ng R kung ang sinusundan nitong salita ay nagtatapos sa patinig o sa malapatinig na W at Y (halimbawa: malaya rin, mababaw raw).
  • Nanatili ang D kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa katinig (halimbawa: aalis din, malalim daw).
  • Nananatili ang D kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa -ra, -ri, -raw, o -ray (halimbawa: maaari din, araw-araw daw).

• Paggamit ng "ng" at "nang":

  • May limang tiyak na paggamit ng nang:
    • bilang kasingkahulugan ng noong
    • bilang kasingkahulugan ng upang o para
    • katumbas ng pinagsamang na at ng
    • pagtukoy sa pang-abay na pamaraan at pang-abay na panggaano
    • bilang pang-angkop ng inuulit na salita
  • Maliban sa limang ito, sa ibang pagkakaton ay kailangang gamitin ang ng.

• Wastong gamit ng gitling (-):

  • sa inuulit na salita, ganap man o hindi (halimbawa: araw-araw, gabi-gabi, para-paraan)
  • sa isahang pantig na tunog o onomatopeya (halimbawa: tik-tak, brum-brum)
  • sa paghihiwalay ng katinig at patinig (halimbawa: pag-aaral, mag-asawa)
  • sa paghihiwalay sa sinusundang pangngalang pantangi (halimbawa: pa-Marikina, maka-Pilipino)
  • sa paghihiwalay sa sinusundang banyagang salita na nasa orihinal na baybay (halimbawa: mag-compute, pa-encode)
  • sa pantig na may kakaibang bigat sa pagbigkas, partikular sa sinaunang Tagalog at sa iba pang wika sa Pilipinas (halimbawa: gab-i,mus-ing, lab-ong)
  • sa bagong tambalang salita (halimbawa: lipat-bahay, amoy-pawis)
  • sa paghihiwalay ng numero sa oras at petsang may ika- (hal.