Pagkamamamayan: Konsepto at Katuturan

Pagkamamamayan: Konsepto at Katuturan

• Ayon kay Murray Clark Havens (1981), ang pagkamamamayan o citizenship ay ugnayan ng isang indibiduwal sa isang estado.
• Ito ay tumutukoy sa pagiging miyembro ng isang indibiduwal sa isang estado at kabilang siya bilang isang citizen, siya ay gumagawa ng karapatan at tungkulin.
• Sa Pilipinas, ang pagkamamamayan ay may mga batayan at ito ay nakapaloob sa Saligang Batas ng Pilipinas.
• Nakapaloob din dito ang mga tungkulin at karapatan ng bawat mamamayang Pilipino.

Ang Mamamayang Pilipino

• Artikulo IV, Seksyon 1-5 ng 1987 Konstitusyon ay naglalaman ng mga itinatakda ng batas hinggil sa kung sino ang itinuturing na mamamayang Pilipino.
• Seksyon 1 ang sumusunod ay ang mamamayan ng Pilipinas:
• Ang mamamayan ng Pilipinas sa panahon ng pagpapatibay ng Saligang Batas na ito.
• Ang mga ama o ina ay mamamayan ng Pilipinas.
• Ang mga isinilang bago sumapit ang Enero 17, 1973 na ang ina ay Pilipino, na pumili ng pagkamamamayang Pilipino pagsapit ng karampatang gulang.
• Ang naging mamamayan ayon sa batas.
• Seksyon 2, ang katutubong inanak na mamamayan ay ang mamamayan ng Pilipinas mula pa sa pagkasilang na wala nang kinakailangang gampanan ano mang hakbangin upang matamo o malubos ang kanilang pagkamamamayang Pilipino.
• Seksyon 3, ang pagkamamamayang Pilipino ay maaring mawala o muling matamo sa paraang itinatadhana ng batas.
• Seksyon 4, mananatiling angkin ang pagkamamamayan ng mga mamamayan ng Pilipinas na nag-asawa ng mga dayuhan, matangi kung sa kanilang kagagawan o pagkukulang, sila ay ituturing sa ilalim ng batas na nagtakwil nito.
• Seksyon 5, ang dalawahang katapatan ng pagkamamamayan ay salungat sa kapakanang pambansa at dapat lapatan nang kaukulang batas.

Dalawang Prinsipyo ng Pagkamamamayang Pilipino

• Jus Sanguinis - naaayon sa dugo o pagkamamamayan ng mga magulang o isa man sa kanila.
• Ito ang prinsipyo na sinusunod sa Pilipinas.
• Halimbawa, kung ang isang dayuhang Indian ay nanganak sa Pilipinas, ang pagkamamamayan ng kanyang anak ay Indian din katulad ng kanyang magulang kahit sa Pilipinas ito naipanganak.
• Jus Soli - ang prinsipyo na naaayon sa lugar ng kanyang kapanganakan anuman ang pagkamamamayan ng mga magulang.
• Ito ang prinsipyo na sinusunod sa bansang Amerika.
• Halimbawa, ang isang Pilipino na ipinanganak sa Amerika ay magiging American Citizen ito kahit Pilipino ang kanyang mga magulang dahil sa bansang Amerika siya ipinanganak.

Mga Sanhi ng Pagkawala ng Pagkamamamayan

• Sa pamamagitan ng naturalisasyon sa ibang bansa.
• Expatriation o kusang pagtalikod sa pagkamamamayan.
• Panunumpa ng katapatan ng Saligang Batas ng mga banyaga pagsapit ng 10-20 taon.
• Paglilingkod sa hukbong sandatahan ng ibang bansa.
• Pag-aasawa ng dayuhan at pagsunod sa pagkamamamayan nito.

Paraan para Maibalik ang Pagka-Pilipino

• Naturalisasyon – paraan ng pagtanggap ng bansa sa isang dayuhan at pagkakaloob sa kanya ng karapatang tinatanggap ng mga mamamayan.
• Maari itong makamit sa pamamagitan ng hatol ng hukuman o batas ng Kongreso
• Ang mga mamamayan na sumailalim sa bisa ng naturalisasyon ay tinatawag na naturalisado.
• Repatriation – kusang pagbabalik ng isang tao sa kanyang pinanggalingang bansa pagkatapos na mabawi ang kanilang pagkamamamayan.
• Aksyon ng Kongreso – pagtugon ng Mababang Kapulungan ng Kongreso ukol sa aplikasyon para maging isang mamamayang Pilipino.
• Pagpapatawad ng gobyerno sa isang tumakas sa Sandatahang Lakas ng bansa – paraan para sa mga sundalo na nagsilbi sa pamahalaan ngunit tumakas habang sila'y nasa tungkulin lalo na sa panahon ng digmaan kaya nabawi ang pagkamamamayang Pilipino mula sa kanila.

Mga Organisasyon o Samahang Pansibiko na Nabuo

• Hindi lamang tumutulong para maidaos nang maayos at mapayapa ang halalan kundi para proteksyunan at isulong ang demokratikong proseso ng eleksyon.
• National Citizens' Movement for Free Elections (NAMFREL) – tagabantay sa panahon ng halalan na naorganisa noong 1983.
• Ito ang kauna-unahang organisasyon na sumubaybay sa eleksyon na kinilala ng Commission on Elections (COMELEC) para magsagawa ng quickcount noong 1984 at mayroon na itong libu-libong miyembro na nagbubuluntaryo mula sa ibat't ibang sektor.
• Parish Pastoral Council for Responsible Voting (PPCRV) – nabuo noong 1991 sa pamumuno ng mga pari sa pangunguna ni Archbishop Jaime Cardinal Sin bilang tugon sa tawag ng pagtulong ng simbahan sa panahon ng eleksyon.

Mga Katangian na Dapat Taglayin ng Isang Aktibong Mamamayang Nakikilahok sa Gawaing Pansibiko

• Makabansa

• Tungkulin ng bawat isa na sikaping isulong ang pagtutulungan, pagbubuklod-buklod, at pagkakaisa.

• Sa paniniwalang matatamo ang kaunlaran ng bawat isa at ng ating bayan kung may pagtutulungan, sinisikap natin sa abot ng ating makakaya na makibahagi at dumamay sa ating pamayanan lalo na sa panahon ng pangangailangan tulad ng pagsalanta ng kalamidad.

• Makatao

• Bawat tao ay may karapatan na dapat igalang at protektahan.

• Bilang mamamayan, may kalayaan tayong gamitin ang bawat karapatan ngunit dapat nating tandaan na ang bawat karapatan ay may kalakip na pananagutan at tungkulin na igalang din ang mga karapatan ng iba.

• Produktibo

• Ang aktibong mamamayan ay nagtatrabaho o gumagawa sa malinis na paraan.

• Ginagampanan nito ang kanyang tungkulin nang mahusay, may buong katapatan, at pagkukusa.

• May Lakas ng Loob at Tiwala sa Sarili

• Ang katangian na pagiging matatag, at may tibay ng loob ay ipinamalas ng ating mga bayani sa paglaban sa mga mananakop na Kastila, Amerikano, at Hapones upang lumaya ang bansa mula sa kamay ng mga mapanlupig na dayuhan.

• Makatuwiran

• Isinasaalang-alang ang kapakanan ng nakararami kaysa sa pansariling interes

• Ang makabayan mamamayan ay kumikilos nang naaayon sa isinasaad ng batas at pinahahalagahan kung ano ang tama.

• Matulungin sa Kapwa

• Likas na sa mga Pilipino ang pagtulong sa kapwa.

• Tayo ay likas na mapagkawanggawa lalong lalo na sa mga kapus-palad at dumaranas ng hirap sa buhay.

• Makasandaigdigan

• Ang makasandaigdigang mamamayan ay mamamayan ng kanyang bayan at gayundin sa buong mundo.

• Palagi nitong isinasaalang - alang ang kapakanan ng kanyang bansa at ng mundo sa pangkalahatan.