B1. De WOI | Geschiedenis | Quizz | VMBO-TL/KB

De Eerste Wereldoorlog (1914-1918)

• Het was een grootschalig militair conflict in Europa.

Oorzaken van de Eerste Wereldoorlog

• Militarisme, waarbij militaire macht essentieel werd geacht voor nationale veiligheid en prestige, leidde tot een wapenwedloop.
• Nationalisme, waarbij nationale identiteit en het belang van het eigen volk centraal stonden, werd versterkt door imperialisme.
• Industrialisatie en modernisering droegen bij door een grotere vraag naar grondstoffen, wat leidde tot expansie en imperialisme.
• Moderne media en propaganda beïnvloedden de vorming van vijandbeelden tussen landen.
• Bondgenootschappen verdeelden Europa in twee allianties: de Centralen en de Geallieerden.

Aanleiding van de Eerste Wereldoorlog

• De moord op aartshertog Frans Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije op 28 juni 1914 in Sarajevo wordt beschouwd als de directe aanleiding.
• De moord werd uitgevoerd door Gavrilo Princip, een Bosnisch-Servische nationalist.
• Oostenrijk-Hongarije verklaarde de oorlog aan Servië op 28 juli 1914, nadat Servië niet voldeed aan de eisen.
• Rusland steunde Servië, wat leidde tot een oorlogsverklaring van Duitsland aan Rusland op 1 augustus 1914.
• Duitsland viel België binnen om Frankrijk aan te vallen, wat de betrokkenheid van Groot-Brittannië veroorzaakte.
• De Centrale mogendheden waren Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, het Ottomaanse Rijk en Bulgarije.
• De Entente-mogendheden waren Rusland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en later de Verenigde Staten.

Verloop van de Eerste Wereldoorlog

• Duitsland volgde het Von Schlieffenplan om eerst Frankrijk snel aan te vallen.
• De geallieerde strijdkrachten (Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten) voerden hevige gevechten met de Duitse troepen in België en Noord-Frankrijk.
• De frontlinies werden vastgezet in een loopgravenoorlog.
• De oorlog werd gedomineerd door moderne wapens, zoals gifgas, tanks en vliegtuigen.
• De oorlog eindigde in 1918 met een geallieerde overwinning na de ineenstorting van het Duitse Rijk.

Kenmerken van de Eerste Wereldoorlog

• De invoering van moderne wapens en tactieken resulteerde in verwoestende aanvallen (Slag om de Somme, Slag bij Verdun).
• De oorlog was enorm in omvang, met deelname van landen en koloniale machten over de hele wereld.
• Er waren enorm veel slachtoffers, zowel soldaten als burgers.
• Propaganda en censuur werden door landen gebruikt om de publieke opinie te beïnvloeden.
• De oorlog was een totale oorlog, waarbij alle aspecten van de samenleving werden gemobiliseerd, met rantsoenering, arbeidsmobilisatie en propaganda.

Afloop van de Eerste Wereldoorlog

• Een wapenstilstand werd getekend op 11 november 1918.
• Duitsland moest zijn troepen terugtrekken, geallieerde krijgsgevangenen vrijlaten en er kwam een einde aan de blokkade.
• Het Verdrag van Versailles werd in 1919 getekend.
• De oorlog had een einde gemaakt aan de oude Europese wereldorde en geleid tot de opkomst van nieuwe grootmachten, waaronder de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie.

Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

• Nederland was neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog.
• Het leger werd gemobiliseerd en er werden maatregelen genomen om de grenzen te bewaken.
• Er waren handelsbelemmeringen en schaarste aan goederen, wat leidde tot een distributiesysteem met bonkaarten.
• Nederland ving een groot aantal Belgische vluchtelingen op.
• Aan de Belgisch-Nederlandse grens werd de "dodendraad" opgericht om vluchtelingen en spionage te voorkomen.

Staatsinrichting van Nederland in 1917

• De Grondwet van 1917 veranderde de staatsinrichting van Nederland door invoering van algemeen kiesrecht voor mannen.
• Vrouwen kregen passief kiesrecht.
• Het districtenstelsel werd vervangen door een stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
• Door de evenredige vertegenwoordiging kwamen er meer partijen in de Tweede Kamer en moest er een coalitie gevormd worden om een meerderheid te krijgen.

Poging tot Revolutie van Troelstra

• In 1918 deed Pieter Jelles Troelstra een poging tot een revolutie.
• Hij riep op tot het omverwerpen van de regering en het vestigen van een socialistische republiek.
• De meeste politieke partijen en de arbeidersbeweging verzetten zich tegen zijn voorstel.
• Troelstra trok zijn plannen in en de socialistische partij richtte zich weer op het democratische proces.

Einde aan de Schoolstrijd

• De Pacificatie van 1917 was een politieke overeenkomst tussen katholieken en socialisten.
• De overeenkomst maakte een einde aan de financiële discriminatie van bijzondere scholen.
• Alle scholen in Nederland kregen gelijke financiële steun van de overheid.

Afloop en gevolgen van de Eerste Wereldoorlog

• De oorlog eindigde officieel op 11 november 1918 met een wapenstilstand.
• In 1919 werd het Verdrag van Versailles ondertekend.
• Duitsland moest herstelbetalingen doen en verloor grondgebied.
• De Duitse militaire macht werd ingeperkt.
• Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk vielen uiteen.
• De voorwaarden van het Verdrag van Versailles legden de basis voor de opkomst van Adolf Hitler en het nationaalsocialisme.