Nobela at Teleserye: Pagkakatulad

Narito ang mga study notes mula sa teksto:

Kisap

• Ang nobela at teleserye ay parehong anyo na maaaring pagtularin dahil sa parehong mga elementong matatagpuan sa dalawang ito.
• Dapat alamin din ang mga elemento ng nobela o maikling kwento na matatagpuan din sa teleserye, tulad ng:
  • Milieu
  • Tauhan
  • Banghay
  • Tunggalian
  • Paksa.

Sinag

• Noong 1900 inilimbag ang unang salin ng Noli Me Tangere sa wikang Ingles na pinamagatang An Eagle Flight.
• Nakabatay ito sa salin sa wikang French na inilimbag noong 1899.
• Ang ikalawang salin sa Ingles na pinamagatang Friars and Filipinos ay lumabas naman noong 1902.
• Si Charles Derbyshire ang unang nagsalin sa Ingles ng Noli Me Tangere na lumabas noong 1912 at pinamagatang The Social Cancer.
• Pinamagatan naman ni Leon Ma. Guerrero na The Lost Eden ang salin niya noong 1961.

Background

• Nagsimula ang nobela sa pagsasalaysay ng mga usap-usapan tungkol sa piging ni Don Santiago delos Santos, na mas kilala bilang Kapitan Tiago, sa kanyang bahay sa Kalye Anloague malapit sa wawa ng Binondo.
• Ang bahay ay may malapad na hagdan na berde at barandilya na may alpombra mula sa zaguan hanggang sa itaas at nagtatampok ng mga relihiyosong pinta sa dingding.
• Ang dumalo sa piging ay sina Padre Damaso, Padre Sibyla, Señor Laruja, Tenyete Guevarra, Donya Victorina, at Don Tiburcio de Espadaña.
• Dumating sina Kapitan Tiago at Juan Crisostomo Ibarra habang pinag-uusapan ang mga Indio.
• Binati ni Ibarra si Padre Damaso na alam niyang kaibigan ng kanyang ama, ngunit ikinaila ito ng kura.
• Nagtalo sina Padre Damaso at Padre Sibyla kung sino ang dapat maupo sa kabisera habang nakahain na ang pagkain.
• Binigyan ng tinolang manok ang bawat isa, at leeg at pakpak ang napunta kay Padre Damaso, na ikinagalit niya.
• Ikinuwento ni Ibarra ang kanyang mga paglalakbay at buhay sa San Diego sa mga bisita, habang ikinuwento naman ni Tinyente Guevarra kay Ibarra ang kalunos-lunos na kapalaran ng kanyang amang si Don Rafael.
• Mayaman si Don Rafael, isang mabuti ngunit kinaiinggitan, na ipinakulong dahil sa pagkamatay ng kobrador na kanyang nahuling nagmamalupit sa isang bata.
• Nagkasakit at namatay sa kulungan si Don Rafael nang malapit na sana siyang lumaya.
• Ipinakilala rin si Kapitan Tiago bilang pandak, maputi, bilugan ang katawan, mayaman, relihiyoso, at may mga lupain sa Binondo, Pampanga, at San Diego.
• Binanggit din ang kanyang asawang si Donya Pia Alba na pumanaw matapos isilang si Maria Clara, na naging biyaya matapos sumayaw sa Obando dahil sa payo ni Padre Damaso.
• Kasama ni Kapitan Tiago sa pagpapalaki kay Maria Clara si Padre Damaso bilang ninong nito.
• Kababata ni Maria Clara si Ibarra at nagkasundo ang kanilang mga magulang na ipapakasal sila.
• Nangako sina Ibarra at Maria Clara na maghihintayan nang pumunta si Ibarra sa Europa upang mag-aral.
• Sa muling pagtatagpo, pinagkuwentuhan nila ang mga alaala nila at inilarawan ni Ibarra ang kanyang katapatan sa bayan.
• Nang umuwi si Ibarra sa San Diego, natuklasan niya ang pagdurusang naranasan ng kanyang ama at doon rin niya nakilala at naging kaibigan si Padre.

Maikling Talambuhay ni Jose Rizal

• Si Jose Rizal ay ipinanganak noong Hunyo 19, 1861 sa Calamba, Laguna.
• Ang kanyang mga magulang ay sina Francisco Rizal Mercado y Alejandro at Teodora Alonso Realonda y Quintos.
• Mayroon siyang siyam na kapatid na babae at isang kapatid na lalaki.
• Ginamit ng pamilya ang mga apelyidong Rizal at Realonda noong 1849 dahil sa utos ni Gobernador Heneral Narciso Clavería na gumamit ng apelyidong Espanyol para sa sensus.
• Si Justiniano Aquino Cruz ang unang guro ni Rizal sa Biñan, Laguna.
• Nag-aral din siya sa Ateneo Municipal de Manila at sa Unibersidad ng Santo Tomas.
• Pumunta si Rizal sa Espanya noong 1882 upang mag-aral ng medesina at malalayang sining.
• Naging bahagi siya ng Kilusang Propaganda sa Espanya at nagtaguyod ng mga reporma para sa Pilipinas sa pamamagitan ng pahayagang La Solidaridad.
• Ang mga reporma ay kinapapalooban ng representasyon ng Pilipinas sa Cortes ng Espanya, Pilipinisasyon ng kleriko, pagkakapantay-pantay ng mga Espanyol at Pilipino sa batas, at integrasyon ng Pilipinas sa Espanya bilang probinsiya.
• Inilathala niya ang Noli Me Tangere noong 1887, kung saan isinawalat niya ang mga pang-aabuso ng simbahan at pamahalaang kolonyal.
• Ipinagbawal ng mga prayle ang sirkulasyon ng nobela sa Pilipinas.
• Noong 1888, isinulat niya ang El Filibusterismo sa Europa, na nailimbag noong 1891.
• Ginawa rin niya ang anotasyon ng Sucesos de las Islas Filipinas ni Antonio de Morga upang patunayan ang mahabang kasaysayan at kultura ng Pilipinas bago pa dumating ang mga Espanyol.
• Nang bumalik siya sa Maynila noong 1892, itinatag niya ang La Liga Filipina.
• Ipinatapon siya sa Dapitan, Mindanao, kung saan ginugol niya ang kanyang oras sa pagtatanim, pagtuturo, at pananaliksik.
• Tumanggi si Rizal na sumali sa rebolusyon ng Katipunan noong 1896 dahil hindi pa panahon para dito.
• Nagboluntaryo siyang magsilbi bilang doktor sa Cuba ngunit inaresto at nilitis ng pamahalaang Espanyol sa Maynila.
• Binaril siya sa Bagumbayan noong Disyembre 30, 1896 sa edad na 35.
• Lalong pinatatag ng kamatayan ni Rizal ang pakikipaglaban para sa kalayaan at mahalaga ang papel niya sa pagbubuo at pagpapatatag ng konsepto ng bansang Pilipinas.

Ang Kasaysayan ng Noli Me Tangere

• Matapos mabasa ang Uncle Tom's Cabin ni Harriet Beecher Stowe, naisip ni Rizal na dapat mayroong nobela tungkol sa pagdurusa ng mga Pilipino sa kamay ng mga prayleng Espanyol.
• Iminungkahi ni Rizal na magsulat ng nobela kasama ang mga kaibigan niya sa Madrid, ngunit mas gusto nilang magsulat tungkol sa mga babae kaysa sa mga problema ng Pilipinas.
• Sa huli, nagdesisyon si Rizal na siya na lang mag-isa ang susulat ng nobela.
• Sinimulan ni Rizal ang Noli Me Tangere sa Madrid, ipinagpatuloy sa Paris, at tinapos sa Berlin noong 1886.
• Inalala ni Rizal na baka hindi na mailimbag ang nobela, pero pinahiram siya ni Maximo Viola ng P300.00 para mailimbag ang 2,000 kopya.
• Nailimbag ito sa Berlin noong 1887.
• Nakasulat ang nobela sa wikang Espanyol upang ipaalam ni Rizal sa mga taga-Europa ang karanasan ng mga Pilipino.
• Ang pamagat na Noli Me Tangere ay mula sa wikang Latin at sinipi sa Juan 20:17 ng Bibliya.
• Iniugnay ni Rizal ang siping ito sa kanser ng lipunan na nararanasan ng mga Pilipino.
• Ang Noli Me Tangere ay naging instrumento sa pagpukaw ng diwang makabayan ng mga Pilipino at nagkaroon ng impluwensiya sa rebolusyong nagpalaya sa Pilipinas.
• Nagkaroon din ng adbokasiya si Rizal sa representasyon sa Espanya ang Pilipinas sa mga usaping pampolitika.