Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Study Notes

Nhà nước là tổ chức quyền lực chính trị công cộng, có bộ máy cưỡng chế, lãnh thổ và quản lý dân cư. Mục tiêu là thực hiện các mục tiêu của giai cấp và xã hội, có tính giai cấp, thể hiện ở bảo vệ, duy trì trật tự chung, các quyền con người, công dân.
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phương thức tổ chức quyền lực nhà nước. Đặc trưng bao gồm: thiết lập quyền lực chính trị công cộng, lãnh thổ và phân chia dân cư, đại diện chủ quyền quốc gia, ban hành và thực thi pháp luật, thu thuế.
Vai trò nhà nước trong kinh tế, xã hội, cá nhân và quốc gia: thúc đẩy/kìm hãm kinh tế; bảo vệ trật tự, công bằng, công lý xã hội; bảo vệ quyền công dân, con người; bảo vệ chủ quyền quốc gia.

Bộ máy nhà nước là hệ thống các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương, được tổ chức hoạt động theo nguyên tắc thống nhất, nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.
Cơ cấu bộ máy: Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, các bộ ngành, cơ quan tư pháp, HĐND các cấp, UBND các cấp, Tòa án các cấp, Viện kiểm sát các cấp. Hệ thống này có sự phân chia rõ ràng giữa các quyền lực (lập pháp, hành pháp, tư pháp).
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động: quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân, phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Chức năng là phương diện hoạt động chủ yếu của nhà nước trong các lĩnh vực đời sống xã hội, phù hợp với bản chất, vai trò và trách nhiệm của nhà nước đối với xã hội.
Phân loại chức năng: đối nội (kinh tế, xã hội, chính trị, bảo vệ, bảo đảm quyền công dân), đối ngoại (quốc phòng, ngoại giao, hợp tác quốc tế...).
Hình thức thực hiện chức năng: lập pháp, hành pháp, tư pháp, giáo dục, khuyến khích, thuyết phục, cưỡng chế.

Pháp luật bao gồm khái niệm, thuộc tính, nguồn, vai trò, chức năng, quy phạm pháp luật, quan hệ pháp luật, thực hiện pháp luật, ý thức pháp luật, văn hóa pháp luật, vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý.
Vai trò pháp luật: là khuôn khổ, chuẩn mực xã hội, đảm bảo trật tự, an ninh, công bằng, bảo vệ quyền con người.