Mondzorg VJK 2 Schematische Samenvatting

Rode Afwijkingen

Erytroplakie

• Onverklaarbare rode verandering van het slijmvlies
• Risico op maligne omvorming
• Diagnose per exclusie
• Premaligne: risico op maligne omvorming
• Klinische aspecten: rode, vlakke verkleuring van het slijmvlies, milde irritatie of branderigheid
• Behandeling: chirurgie, evt. CO²-laser en PDT (photodynamische therapie)

Rode Ontsteking

• Ontsteking van het orale slijmvlies
• Oorzaken: traumatisch, infectieus, bestraling, medicatie, geslachtsziekten, anemie, uremie, idiopathisch
• Klinische aspecten: rood aspect van grote delen van het mondslijmvlies, goedaardig
• Behandeling: afhankelijk van de oorzaak

Rode Blaas

• Subepidermale bloedblaar
• Onbekende etiologie
• Klinische aspecten: plots ontstaan, donkerrood/paarse blaas, soms pijnlijk of verstikkend gevoel
• Behandeling: geen behandeling nodig, geneest vanzelf

Vascularaire Afwijkingen

Angina Bullosa Haemorrhagica

• Bloedblaar door verwijding van kleine vene
• Etiologie: onbekend
• Klinische aspecten: plots ontstaan, blauwrode blaren, soms pijnlijk
• Behandeling: geen behandeling nodig, geneest vanzelf

Flebectasie

• Plaatselijke verwijding van kleine vene
• Etiologie: verouderingsfenomeen
• Klinische aspecten: solitaire/multiple blauwe zwellingen, niet pijnlijk
• Behandeling: geruststelling, zelden recidief

Hemangioom

• Goedaardige woekering van bloedvaten
• Etiologie: onbekend
• Klinische aspecten: kort na geboorte ontstaan, progressieve groei, na enkele jaren spontane gehele/gedeeltelijke involutie
• Behandeling: afwachting indien klein, niet esthetisch storend, voor later + anatomisch niet gevaarlijke locatie

Arterioveneuze Malformatie

• Aangeboren misvorming van het bloedvatstelsel
• Etiologie: abnormale kortsluiting tussen slagaders en aders tijdens de ontwikkeling van de bloedvaten
• Klinische aspecten: rode/blauwrode zwelling, vaak onscherp begrensd, soms kleine verkalkingen
• Behandeling: geen spontane regressie, emboliseren en chirurgisch verwijderen

Kaposi-sarcoom

• Laaggradig maligne vasculaire tumor
• Etiologie: verband met HHV8, complicatie van HIV-infectie
• Klinische aspecten: initieel vlakke bruinrode vlekken, nadien zwellingen, meestal niet pijnlijk
• Behandeling: excisie/radiotherapie, chemotherapie (injectie of systemisch)### Witte afwijkingen

Witte afwijkingen - Definitie

• Etsing van het slijmvlies door lokaal contact met bepaalde medicatie (aspirine)
• Witte, niet-afveegbare veranderingen op het slijmvlies

Klinische aspecten

• Vlakke, witte veranderingen op het slijmvlies
• Gelijkend op morsicatio (kauwen op de wang)
• Kan overal in de mond voorkomen
• Tussen 1mm en 1cm groot
• "Kaviaartong" = multiple flebectasieën op de tongranden

Behandeling

• Stoppen met applicatie / advies voor andere applicatievorm
• Binnen enkele weken spontaan herstel na stop

Witte afwijkingen - Contactlaesie

Definitie

• Witte/rode veranderingen op het slijmvlies door contact met metaal (meestal amalgaam)

Klinische aspecten

• Diagnose ad hoc
• Vnl wangslijmvliezen of tongrand; direct contact
• Soms eerder leukoplakie-achtig of lichenoïd

Etiologie

• Goedaardig
• allergie voor kwik?
• Mechanische irritatie?
• Irritatie op corrosieproducten of galvanisme?

Behandeling

• Testen op kwikallergie
• Indien positief = verwijderen amalgaam
• Na verwijdering, binnen 3 mnd verdwijnen van laesie

Linea alba

Definitie

• Goedaardig witte lijn op het wangslijmvlies thv occl-vlak

Klinische aspecten

• Dubbelzijdig
• Geen klachten
• Soms overgang naar morsicatio buccorum (wangbijten)

Behandeling

• Geen behandeling nodig

Morsicatio

Definitie

• Lijnvormige, witte afwijking op niveau van het occl-vlak, maar andere etiologie

Klinische aspecten

• Meestal bilateraal
• Soms symmetrisch
• Wit-grijs, soms geel en schilferachtig

Behandeling

• Stoppen met de gewoonte → herstel in enkele weken
• Evt nachtbeugel/opbeetplaat

Materia alba

Definitie

• Slechte mondhygiëne en/of onvoldoende normale fysiologische reiniging/speekselsecretie

Klinische aspecten

• Vaak Ptn met gebitsprothese
• Debris = afveegbaar met gaasje
• Onderliggende slijmvlies = normaal aspect

Mechanische en thermische beschadiging

Definitie

• Mechanische beschadiging (bv langdurig aanwezig zijn van wattenrol tijdens THK-behandeling)
• Brandwonden (hete dranken/voedsel, verhitte tandartsboor)

Klinische aspecten

• Aanvankelijk necrose van het epitheel
• Later stadium = littekenvorming en witte verkleuring van het slijmvlies

Huidtransplantaat

Definitie

• Ter vervanging van deel mondslijmvlies (vestibulumplastiek of na oncologisch ingreep)

Klinische aspecten

• In het begin = wit aspect
• Vaak verandert de kleur in loop van tijd in wit-rood door Candida-infectie

Submuceuze fibrose

Definitie

• Verlittekening van de submucosa van het mondslijmvlies

Klinische aspecten

• Bleek aspect van het mondslijmvlies door verlittekening
• Evt met erosies, ulcera, petechieën, hyperpigmentatie, verkorte uvula, keratosen

Behandeling

• Vanwege kans op maligne transformatie → regelmatige controle!

Leukodeem

Definitie

• Goedaardige witte/witgrijze, melkachtige sluiering van het wangslijmvlies

Klinische aspecten

• Meestal dubbelzijdig thv wangslijmvlies
• Eerder dorsaal (grijs)witte, wat gerimpelde film op het wangslijmvlies

Behandeling

• Rookstop
• In principe geen behandeling nodig

Fordyce's spots

Definitie

• Ectopisch gelegen talgkliertjes in het mondslijmvlies

Klinische aspecten

• Enkele mm’s groot
• Geldig en iets verheven
• Vnl op wangslijmvlies
• Asymptomatisch

Behandeling

• Geruststelling
• Behandeling niet nodig### Witte Afwijkingen
• Definitie: Goedaardige slijmvliesafwijking, autosomaal dominant erfelijk.
• Klinische aspecten: Witte, vaak iets verdikte slijmvliesverandering, meestal dubbelzijdig op wangen en tong, klinische diagnose.
• Geen behandeling nodig.

Lichen Planus

• Definitie: Chronische huidaandoening, gekenmerkt door sclerose, veroorzaakt door auto-immune respons.
• Klinische aspecten: Witte, sclerotische letsels op huid en mucosa, soms met erythemateuze gedeelten, purpura, bullae, erosies of ulceraties.
• Histopathologie: Sclerose in dermis, lymfocytair infiltraat, geringe hyperkeratose, soms atrofie van de overliggende epidermis.
• Behandeling: Lokale of systemische immunosuppressiva, jaarlijkse controle geadviseerd.

Lichen Sclerosus

• Definitie: Lokale vorm van huidafwijking ‘lupus erythematodes’, discoïd = schotelvormig.
• Klinische aspecten: Schijfvormige, rood-schilferende letsels op huid en mondslijmvlies, soms radiaire witte tekening rondom.
• Histopathologie: Lijkt op lichen planus, verstoring collageenvezels in het bindweefsel.
• Behandeling: Lokale corticoïden, systemische immunosuppressiva indien nodig.

Leukoplakie

• Definitie: Niet-definieerbare, (overwegend) witte afwijking, klinische diagnose voor een (overwegend) witte slijmvliesafwijking die niet direct als een andere entiteit kan worden gedefinieerd.
• Klinische aspecten: Premaligne afwijking, verhoogd risico 2-3% per jaar, multifocaal voorkomen, lokale pijn, irritatie, branderigheid.
• Histopathologie: Biopt voor diagnose, correcte plaatsing biopt.
• Behandeling: Elimineren mogelijke oorzaken, beperkte grootte, excisie voor onderzoek, CO²-laser verdamping, PDT = foto-dynamisch therapie.

Pigmentaties

• Definitie: Vaak als gevolg van trauma, presenteert zich als hematomen, ecchymosen, petechiën en purpurae.
• Klinische aspecten: Kleur varieert van rood tot geelgroen, afhankelijk van verstreken tijd na trauma.
• Etiologie: Veroorzaakt door extravasatie van het bloed in weke delen, pigmentatie door stapeling en degradatie van hemoglobine.