Module 3 - Inleiding tot Psychodiagnostiek

Een beoordelingsprocedure waarbij een of meerdere psychologische eigenschappen worden gemeten met als doel verschillen tussen mensen te bepalen.

Tests die meten wat iemand kan doen, zoals intelligentie. De antwoorden kunnen als goed of fout worden beoordeeld.

Tests die meten hoe iemand is, zonder goed of fout antwoorden. Gericht op het inschatten van karakter en gedrag.

Het afnemen van een test met de bedoeling verschillen tussen mensen te meten.

Het afnemen van een test met de bedoeling veranderingen in een persoon of verschillen binnen die persoon te onderzoeken.

Psychologische tests die een algemene inschatting van iemand's intellectuele functioneren geven. Ze meten intelligentie zonder te focussen op specifieke cognitieve vaardigheden.

Tests die worden afgenomen bij één persoon tegelijk. Dit geeft de tester de mogelijkheid individuele reacties te observeren en eventueel te verduidelijken.

Tests die worden afgenomen bij meerdere personen tegelijk. Dit is efficiënter, maar de tester kan individuele reacties minder goed waarnemen.

Deze tests richten zich op meerdere, afzonderlijke cognitieve deelvaardigheden. De resultaten van de verschillende subtests worden gecombineerd om een algehele score te berekenen, maar de scores op de subtests kunnen ook afzonderlijk worden beoordeeld. Deze tests worden ook wel een testbatterij genoemd.

Deze tests meten de voortgang die een persoon heeft geboekt in een opleiding, training of andere leeractiviteiten. Ze worden gebruikt om te bepalen in hoeverre de persoon het doel van de training of opleiding heeft bereikt, zowel op het gebied van kennis als praktische vaardigheden.

Observatietests, ook wel observatieschalen genoemd, verzamelen informatie over gedrag door middel van een externe beoordelaar die gedragingen registreert en vervolgens een score toekent.

Speciale niveautests richten zich op zeer specifieke cognitieve vaardigheden of begaafdheden. Ze zijn ontworpen om specifieke aspecten van intelligentie of vaardigheden te meten, zoals motorische vaardigheden, geheugen, aandacht, of andere specifieke cognitieve functies.

De reikwijdte van een test omvat het geheel van eigenschappen dat de test meet (domein) en de mate waarin de test geschikt is voor verschillende groepen (diversiteit).

Aanvaardbaarheid kijkt naar hoe goed de cliënt en de psychodiagnosticus de test vinden. Dit hangt af van de indruksvaliditeit (of de test duidelijk lijkt wat hij meet) en het risico op malingering (dat mensen hun prestaties manipuleren).

Onpartijdigheid betekent dat de test eerlijk is voor alle groepen. Dit wordt bedreigd door bias (vertekening), wanneer bepaalde groepen systematisch anders presteren vanwege factoren die losstaan van de vaardigheid die gemeten wordt.

Discriminatie ontstaat wanneer testresultaten vooringenomen geïnterpreteerd worden, waardoor bepaalde groepen benadeeld worden. Dit kan een gevolg zijn van bias of partijdigheid.

Item- of vraagpartijdigheid betekent dat de formulering van de testvragen bepaalde groepen benadeelt. Dit kan bijvoorbeeld komen door complex taalgebruik.

Een beoordelingsprocedure die gebruikt wordt om psychologische eigenschappen te meten.

Tests die meten wat iemand kan, zoals intelligentie. Antwoorden kunnen als goed of fout beoordeeld worden.

Tests die meten hoe iemand is, zonder goed of fout antwoorden. Gericht op het inschatten van persoonlijkheidskenmerken.

Verschillen meten tussen mensen, bijvoorbeeld bij het vergelijken van kandidaten.

Veranderingen in dezelfde persoon onderzoeken, bijvoorbeeld vooruitgang in therapie.

De theorie of het model waarop de test is gebaseerd. Bijvoorbeeld de Big Five voor persoonlijkheidstests.

Een beschrijving van hoe de vragen of items zijn gekozen, meestal op basis van statistische analyse.

Instructies hoe antwoorden worden omgezet in scores.

De test moet onder dezelfde omstandigheden worden afgenomen voor betrouwbare resultaten.

Scores worden vergeleken met een referentiegroep, zodat prestaties van een individu kunnen worden beoordeeld.

Psychologische eigenschappen zijn kenmerken die beschrijven hoe mensen verschillen in hun vaardigheden (zoals intelligentie) en gedrag (zoals persoonlijkheid). Ze kunnen stabiel zijn (traits) of veranderen (states).

Psychologische tests meten psychologische eigenschappen door gedrag te observeren en te vertalen naar scores. Dit proces heet operationaliseren.

Tests gebruiken gestandaardiseerde procedures, waardoor ze betrouwbaarder zijn en resultaten objectiever interpreteerbaar. Dit onderscheidt tests van observatie of checklists.

Psychometrie is de wetenschap die zich bezighoudt met het ontwikkelen en analyseren van tests om psychologische eigenschappen nauwkeurig te meten.

Omdat psychologische eigenschappen abstract zijn, moeten tests aan 5 belangrijke voorwaarden voldoen om nauwkeurig te meten: validiteit, betrouwbaarheid, normering, standaardisatie.

De reikwijdte van een test beschrijft twee aspecten: het domein (de eigenschappen die de test meet) en de diversiteit (de mate waarin de test bruikbaar is voor verschillende groepen). Een intelligentietest met een breed scala aan opdrachten en normen voor diverse leeftijden en begaafdheidsniveaus heeft een grotere reikwijdte dan een test die beperkt is tot een specifieke groep.

Aanvaardbaarheid verwijst naar hoe goed een test door de cliënt en de psychodiagnosticus wordt ontvangen. Twee factoren spelen hierbij een rol: Indruksvaliditeit (de test lijkt op het eerste gezicht te meten wat hij moet meten) en het risico op malingering (de cliënt manipuleert zijn prestaties, bijvoorbeeld door beter of slechter te doen dan hij in werkelijkheid is).

Onpartijdigheid betekent dat een test eerlijk is voor alle groepen. Dit wordt bedreigd door bias (vertekening), wanneer bepaalde groepen systematisch anders presteren dan andere groepen, zonder dat dit te maken heeft met de vaardigheid die gemeten wordt.

Item- of vraagpartijdigheid betekent dat de formulering van de testvragen bepaalde groepen benadeelt. Dit kan bijvoorbeeld komen door complex taalgebruik.

Discriminatie ontstaat wanneer testresultaten vooringenomen geïnterpreteerd worden. Dit kan een gevolg zijn van bias (vertekening) of item- of vraagpartijdigheid, waardoor bepaalde groepen benadeeld worden.