Mitologia Grecka

Mitologia Grecka

• Mitologia to opowieść o konkretnych wydarzeniach, która niesie ogólny sens, odnoszący się do porządku świata, ludzkiego postępowania, życia i śmierci, dobra i zła itp.
• Mitologia przekazywana była pierwotnie ustnie i wyraża wierzenia społeczności – przede wszystkim archaicznej.
• Opowieść mityczna ma dwie warstwy: dosłowną i ukrytą symboliczną, która podlega interpretacji.

Toposy i Archetypy

• Toposy to motywy powtarzające się w późniejszych epokach w różnych tekstach kultury.
• Archetypy to uniwersalne (typowe dla wszystkich epok i kultur) wzorce ludzkich postaw.
• Wybrane toposy: podziemna kraina zmarłych, pojedynek herosów, tułaczka, ukochana ojczyzna i dom ojczysty, labirynt, kraina wiecznej szczęśliwości, elita, przestrzeń dla wybrańców.
• Wybrane archetypy: cierpiąca matka, wierna żona, buntownik, człowiek skazany na bezowocną pracę, zwiastunka katastrofy, niepoprawny marzyciel, zakochany w sobie.

Podział Mitów

• Kosmogoniczne: o powstaniu świata.
• Antropogeniczne: o stworzeniu człowieka.
• Genealogiczne: o historii rodów.
• Teogoniczne: o narodzinach bogów.
• Heroiczne: o czynach herosów i bohaterów.

Popularne Mitologizmy

• Puszka Pandory – źródło nieszczęść.
• Koń trojański – podstęp.
• Pięta Achillesa – słaby punkt.
• Nić Ariadny – wskazówka.
• Syzyfowa praca – daremny wysiłek.
• Ikarowe loty – niedojrzałe, pochopne decyzje.
• Stajnia Augiasza – wielki bałagan.
• Złote runo – bezcenny skarb.
• Jabłko niezgody – przyczyna konfliktu.
• Wizja Kasandry – zapowiedź klęski.

Mit o Powstaniu Świata

• Pierwszymi bogami były Uranos (niebo) i Gaja (ziemia).
• Uranos wrzucał swoje dzieci (tytanów) do Tartaru, aż jeden z nich – Kronos – go zabił.
• Kronos połknął swoje dzieci, ale Zeus uratował się.
• Bogowie podzielili się władzą: Zeus wziął królestwo ziemi, Posejdon – morzami, a Hades – krainą umarłych.

Mit o Stworzeniu Człowieka

• Prometeusz stworzył człowieka z gliny i własnych łez.
• Nauczył człowieka wielu pożytecznych rzemiosł i podarował wykradziony bogom ogień.
• Prometeusz zakazał Pandorze otwierać puszkę, ale zwyciężyła ciekawość i kobieta wypuściła z niej nieszczęścia.

Mit o Orfeuszu i Eurydyce

• Orfeusz był poetą i śpiewakiem, który swoją sztuką wzruszyłby kamień.
• Orfeusz w poszukiwaniu żony udał się do krainy umarłych.
• Zakończył życie rozszarpany przez menady (furie).

Mit o Dedalu i Ikarze

• Dedal był genialnym konstruktorem i wynalazcą.
• Zbudował labirynt dla Minotaura (pół człowieka, pół byka).
• Zbudował skrzydła z wosku i piór, aby przelecieć nad morzem.
• Ikar spadł z nieba, ponieważ słońce stopiło wosk.

Mit o Demeter i Korze

• Hades zakochał się w Persefonie – córce bogini urodzaju Demeter.
• Demeter rozpaczała, a ludzi dotknął głód.
• Persefona co roku musi wracać do królestwa cieni.

Mit o Odyseuszu

• Odyseusz był jednym z greckich wodzów oblegających Troję.
• Dzięki jego fortelowi – koniowi trojańskiemu – Grekom udało się zdobyć miasto.
• Odyseusz udał się w drogę powrotną do Itaki i czekającej na niego wiernej żony Penelopy.

Mit o Heraklesie

• Herakles był synem Zeusa i śmiertelnej Alkmeny.
• Hera (żona Gromowładnego) nienawidziła herosa.
• Herakles wykonał 12 śmiertelnie niebezpiecznych prac, m.in. zdobył skórę lwa nemejskiego, zabił hydrę lernejską, oczyścił stajnie Augiasza.

Mit o Tezeuszu i Ariadnie

• Tezeusz był synem Ajgeusa i Ajtry.
• Przed wyprawą ojciec dał mu dwa żagle: czerwony na znak jego wygranej i czarny oznaczający klęskę.
• Tezeusz powrócił do Aten, porzucając w czasie podróży ukochaną Ariadnę na wyspie Naksos.

Mit o Syzyfie

• Syzyf był władcą Koryntu i ulubieńcem bogów.
• Wyjawił ważną tajemnicę Zeusa.
• W wyniku wydarzeń ludzie przestali umierać.
• Syzyf musiał toczyć ogromny głaz na szczyt góry.