Mineralen en X-stralen Technieken

De manier waarop mineralen in een gesteente zijn gerangschikt, zichtbaar op microscopisch niveau.

Grootschalige en macroscopisch zichtbare patronen in een gesteente, zoals sedimentaire structuren.

De kleinste eenheden in gesteenten en sedimenten met een homogene samenstelling.

Een vast stoffelijke met een specifieke chemische samenstelling en kristalstructuur.

De rangschikking van atomen in een regelmatig, herhalend patroon.

Het meten van diffractiepatronen van X-stralen die op een mineraal vallen om de kristalstructuur te bepalen.

De interferentie van X-stralen met de atoomroostervlakken van een mineraal.

Een standaardtechniek voor de determinatie van mineralen in gesteenten en sedimenten.

De ruimtelijke ordening van atomen in een kristalrooster. De geometrie van het atoomrooster is de belangrijkste eigenschap die een mineraal definieert.

De chemische samenstelling van een mineraal. Het wordt gebruikt om mineralen te identificeren, maar de atoomrooster geometrie is belangrijker.

Wanneer een element in een atoomrooster wordt vervangen door een ander element met vergelijkbare eigenschappen. Dit gebeurt onder specifieke omstandigheden.

Een mineraal dat variëert in chemische samenstelling tussen twee eindsamenstellingen. De verhouding van de elementen verandert geleidelijk.

Een mineraal dat een vaste oplossing vormt en waarvan de samenstelling kan variëren tussen twee eindsamenstellingen. De eindsamenstellingen hebben elk een eigen mineraalnaam.

Olivijn is een mineraal met een variabele samenstelling tussen Mg2SiO4 (forsteriet) en Fe2SiO4 (fayaliet). De samenstelling bepaalt de smelttemperatuur.

Plagioklaas is een mineraal dat een vaste oplossing vormt tussen NaAlSi3O8 (albiet) en CaAl2Si2O8 (anorthiet). De samenstelling bepaalt de eigenschappen van het mineraal.

Wanneer twee elementen niet een vaste oplossing kunnen vormen, dan moeten er twee verschillende mineralen gevormd worden om alle elementen te bergen.

Een groep mineralen die vaak in ertsafzettingen voorkomen, waarbij alle metalen een verbinding met sulfide kunnen vormen.

Het meest voorkomende sulfide mineraal, met de chemische formule FeS2.

De polymorf van pyriet, maar moeilijker te onderscheiden zonder laboratorium testen.

Bij oxidatie van pyriet ontstaan deze zouten, die de waterkwaliteit aantasten.

Een belangrijk probleem dat ontstaat door oxidatie van pyriet in grondwater, waardoor giftige stoffen vrijkomen.

Een schaal die gebruikt wordt om de hardheid van mineralen te bepalen.

Het vermogen van een mineraal om aan krassen te weerstaan.

Het krassen van een mineraal op een ander om hun relatieve hardheid te bepalen.

Een mineraal met hardheid 1 op de Mohs hardheidsschaal.

Een mineraal met hardheid 10 op de Mohs hardheidsschaal.

De hardheid van mineralen neemt exponentieel toe op de Mohs hardheidsschaal.

De hardheid van een mineraal hangt samen met de afstand tussen de atoomvlakken.

Een mineraal met hardheid 7 op de Mohs hardheidsschaal.

Calciet (CaCO3) is het belangrijkste mineraal in kalksteen en marmer. Aragoniet heeft een hogere dichtheid dan calciet, maar beide vormen de basis van schelpen.

Dolomiet (CaMg(CO3)2) is het hoofdbestanddeel van dolomietgesteenten. Het ontstaat door vervanging van calcium (Ca) door magnesium (Mg) in kalksteen.

Bepaalde mineralen, zoals magnesiet (MgCO3) en sideriet (FeCO3), kunnen in alle verhoudingen met elkaar mengen. Dit noemen we een 'continue vaste oplossing'.

Smithsoniet (ZnCO3) is gevonden in voormalige lood- en zinkmijnen. Malachiet (groen) en azuriet (blauw), bekende kopermineralen, zijn ook carbonaatmineralen.

Bariet (BaSO4) en anhydriet (CaSO4) zijn belangrijke sulfaten zonder water. Bariet heeft een hoge dichtheid en wordt gebruikt in boormodder.

Gips is gehydrateerd calciumsulfaat (CaSO4. 2H2O). Seleniet is een doorzichtige variant van gips.

Sulfaationen ontstaan door de verwering (oxidatie) van pyriet. Klei verzuurt door de ontbinding van organisch materiaal.

In eilandsilicaten zijn de siliciumtetraëders los van elkaar, zonder gemeenschappelijke zuurstofatomen. Dit type silicaat komt voor in mafische en ultramafische gesteenten, zoals olivijn.

Olivijn is een mineraal dat voorkomt in SiO2-arme mafische en ultramafische gesteenten. Het bestaat uit een mix van forsteriet (Mg2SiO4) en fayaliet (Fe2SiO4) en is een goed voorbeeld van een vaste oplossing.

Olivijn en kwarts reageren in een magma om pyroxeen te vormen.

Forsteriet heeft een hogere smelttemperatuur dan fayaliet. Dit verklaart waarom peridotiet rijk is aan magnesium.

Andalusiet, sillimaniet en kyaniet zijn polymorfen van Al2SiO5. Ze ontstaan in metamorfe gesteenten en hebben elk een eigen druk-temperatuur stabiliteitsdomein.

Zirkoon (ZrSiO4) is een eilandsilicaat dat bestand is tegen chemische verwering en wordt gebruikt voor de radiometrische datering van gesteenten.

Zirkoon heeft een hoge dichtheid en wordt geconcentreerd in strandzanden.

Zirkoon is een belangrijke bron van zirkonium en hafnium.