Mikrobiologia

• Mikroorganismoak tamaina mikroskopikoa duten izaki bizidunak dira, mikroskopio optikoekin edo elektronikoekin behatu daitezkeenak
• Mikroorganismoak zelula anitzekoak edo zelulabakarrak izan daitezke
• Mikroorganismoak autotrofoak edo heterotrofoak izan daitezke

Zelula Mikrobianoen Bizi Funtzioak

• Zelula mikrobianoek hiru bizi funtzio dituzte

3 Domeinuak

• Eukarya (Eukariotoz)
• Archea (Prokariotoz)
• Bacteria (Eubakterioak)

Birusak

• Birusak ez dira izaki biziduntzat hartzen bizi funtzioak ezin dituztelako egin

Mikroorganismo Normalak (Mikrobiota Normala)

• Mikroorganismo normalak animalia osasuntsuen ehunetara moldatzen dira eta bertan bizi

Mikroorganismo Patogenoak

• Mikroorganismo patogenoak zauri edo digestio, arnas, gernu eta ugaltze aparatutik sartzen dira

Mikroorganismo Oportunistak

• Mikroorganismo oportunistak baldintza batzuetan kaltegarriak izan daitezke

Gaixotasun Infekziosoak

• Gaixotasun infekziosoak organismoek eragiten dituzte, gehienak mikroorganismoek

Gaixotasunen 3 Mota

• Endemia: komunitate jakin bati soilik eragiten dio, epe luzez eta intzidentzia baxuarekin
• Epidemia: komunitate jakin bati edo eremu geografiko txiki bati aldi berean eragiten dio
• Pandemia: lurreko eremu zabal batean pertsona askori eragiten dio

Transmisioa: Osagaiak

• Behin betiko ostalariak mikroorganismo patogenoen bizileku eta ugaltzeko lekua dira, eta gaixotasuna igaro dezakete
• Bitarteko ostalariak mikroorganismo patogenoak organismo batetik bestera eramaten dituzte, eta agian gaixotasuna ez igaro

Transmisio Bideak: Airez

• Airez transmititutako mikroorganismoak gizakiarentzat ikusezinak diren substantzien gainean daude, hauts eta mikrotanta adibidez
• Substantzia hauek gaixoek botatzen dituzte, doministiku, eztula, hitz egitean, ingurune kutsatuan sortuz
• Pertsona osasuntsuek kontaktuan jartzean kutsatu daitezke

Zuzenean Ukituta

• Mikroorganismo gehienak zauri eta ebakietatik sartzen dira
• Batzuk zuzenean sartzen dira
• Animalien larruazalean, zauria eragiten duen objektuan, lurzoruan egon daitezke

Sexu Harremanen Bidez

• Zenbait mikroorganismo sexu harremanen bidez transmititzen dira
• Xiringa kutsatuak, odol kutsatuaren transfusioa eta erditzea dira

Uraren Eta Elikagaien Bidez

• Mikroorganismoa kutsatutako elikagaiak kontsumitzean kaltegarria izan daiteke, edo janarian toxinak sor daitezke
• Ura gorotzekin kutsatzea, baldintza txarretan garraiatzea edo manipilatzea kutsatzeko bideak dira

Animalien Bidez

• Zoonosiak animalien bidez transmititzen dira

Animalien Bidez Transmititzeko 3 Elementu

• Gordailua: non mikroorganismoak bizirik iraun dezakeen
• Bektorea: mikroorganismoa behin betiko ostalariraino transmititzeko ezinbesteko izaki biziduna, zorriak adibidez
• Eramailea: gaixotasunaren sintomarik izan ez arren barruan dute eta transmititu dezakete

Esterilizazio Teknikak: Funtzioa

• Mikroorganismoen presentzia eta hazkuntza kontrolatzea
• Gaixotasunak tratatu eta prebenitzea
• Elikagaiak prozesatzea

Agente Antimikrobianoak

• Agente antimikrobianoak mikroorganismoen kontra jokatzen duten substantziak dira
• Mikrobiostatikoek mikrobioen hazkuntza galiarazten dute
• Mikrobicidek mikrobioen heriotza eragiten dute

Esterilizazio Metodoak

• Fisikoak
• Kimikoak
• Kimioterapeutikoak

Esterilizazio Metodo Fisikoen Funtzioa

• Mikroorganismoaz haztea galarazi
• Kutsatutako eremu eta materialak deskontaminatu

Erradiazio Elektromagnetikoa

• Ionizatzailea: (X izpiak) DNA eta proteinak degradatzen ditu, eta irradiaturiko zelulak HIL
• Ez ionizatzailea: (Erradiazio ultramoreak) DNA eraldatzen du, mutazioak eraginez eta gainazalak desinfektatzen ditu

Iragazpena

• Airean edo likidoetan dauden mikroorganismoak iragazki mikroporotsuen bidez kentzen dira, likido eta gasak pasa eta mikroorganismoak ez

Tenperatura Aldaketak

• Hainbat mikroorganismok temperatura jakin batzuen artean bakarrik bizirauten dute

Bero Hezea

• Ur lurruna 120º tan erabiltzen da
• Autoklabe batean jartzen da (presio heltzea)
• Mikroorganismoen proteinen egitura aldatuz hiltzen dira
• 15-20 minutuan

Bero Lehorra

• Labeak erabiltzen dira
• Bero hezean baino temperatura altuagoak behar dira
• Denbora gehiago behar da

Izozte Puntua

• Bakterioen hazkuntza galarazten du
• Elikagaiak eta botikak kontserbatzeko erabiltzen da

Pasteurizazioa

• Elikagaiei zaporea kendu gabe mikroorganismoak kentzeko erabiltzen da
• Tenperatura 70 edo 90°C-ra igo azkar 20 segundotan
• Ondoren hoztu

Metodo Kimikoak

• Ospitaletan gehienetan erabiltzen diren produktu kimikoak dira
• 3 mota daude:

Esterilizatzaileak

• Gainazaleko forma mikrobianoak deuseztatzen dituzte
• Objektuetan erabiltzen dira toxikoak direlako

Desinfektatzaileak

• Gaixotasun infekziosoak eragiten dituzten mikroorganismoak deuseztatu baina ez espora mikrobianoak
• Objektu bizigabeen azala tratatzeko erabiltzen dira

Antiseptikoak

• Animaliek larruazalean zauri bat egin eta gero infekziorik sor ez dadin mikroorganismoak hiltzeko erabiltzen dira, ez dute organismoaren barruan eragiten

Kimioterapeutikoak

• Agente fisiko eta kimikoak inhibitzeko giza gorputzaren barruan osasunari kalte egin gabe erabiltzen diren konposatuak dira
• Toxikotasun selektiboa dute, patogenoa hil behar dute gorputzari kalterik egin gabe
• Sintetikoak edo naturalak izan daitezke

Antibiotikoak

• Izaki bizidunek sorturiko substantzia kimikoak dira (bakterio eta onddoek sortu)
• Konposizio kimikoaren arabera hainbat familitakoak dira
• Bakterioek eta onddo patogenoen aurka baliagarriak dira
• DNAren, RNAren, proteinen sintesia inhibi dezakete eta mintz zelularretako fosfolipidoak deuseztatu
• Antibiotiko batzuek mikrorganismo batzuei eragin eta besteek askori (espektro zabalekoak)
• Bakterio batzuek antibiotikoen aurka erresistentzia dute

Kultiboak

• Zona kontrolatuan hazitako zelula mikrobiano multzoa
• Zona hauek beharrezko guztia izan behar dute hazi eta ugaltzeko
• Solidoak ala likidoak izan daitezke

Kultibo Likidoak

• Saiodi edo Erlenmeyer ontzietan uretan egiten dira
• Bertan mantenugaiak disolbatu behar dira
• Kotoiarekin estali behar dira

Kultibo Solidoak

• Ingurune likidoan mantenugaiak disolbatuta daudela gelifikazio bat gehitzen zaie

Ingurune Motak

• Aberaste inguruneak
• Ingurune selektiboak
• Ingurune diferentzialak

Isolamendua

• Mikroorganismoak isolatu eta kultibo puru bat lortzeko, kultibo puru bat lortzeko kultibo batean zelula bat inokulatu behar da

Zelularen Forma Gabeak

• Birusak
• Biroideak
• Prioiak

Birusak

• Agente infekzioso zelulagabeak dira
• Ez dute beste zelulen egitura eta funtzio bera
• Beste zelulen barruan soilik ugaldu (bizigabeak)
• Oso tamaina txikia dute

Birusen Egitura

• Kapsidea
• Mintzezko estalkia

Kapsidea

• DNA edo RNA (inoiz biak) babesten dituen estalkia da
• Lineala-zirkularra edo kate bakarra-bikoitza izan daiteke
• Genoma+Kapsideak NUKLEOKAPSIDEA osatzen du

Mintzezko Estalkia

• Nukleokapsidea inguratzen duen estalkia da (lipido geruza bikoitza)
• Hurrengo infektatuko duen zelula detektatzeko proteinak ditu
• Estalkia dutenak patogenoagoak dira

Zikloak

• Nutrizio funtziorik ez: jarduerak egiteko ez dago energiarik ezta hazteko materiarik
• Erlazio funtziorik ez:
• Zelula baten barruan ugaltzeako mekanismoak daude
• Zelula hauetatik proteinak eta azido nukleikoak sortzeko energia eta materia lortzen dute

Ziklo Motak

• Litikoa: Birus hauek zelula bat infektatzean zelula ostalaria deuseztatu (lisia) (BAKTERIOFAGOEK)

Birus Litikoa

• Bakteriofagoa zelulan atxikitzen da
• Zelula pareta puskatu eta genoma sartu zitoplasman
• Bakterioaren mekanismoak eta proteinak erabili material genetikoa eta proteina birikoak sortzeko
• Proteinak eta genoma birikoa elkartu nukleokapside berriak eratuz
• Birus berriak sortu eta kanpora atera, besteak infektatzeko gai dira

Birus Lisogenikoa

• Viusak bere genoma bakteriaren genoman atxikitzean gertatzen da
• Estimulu batek genoma zelularra eta banatutako zelularra banantzean birusaren genoma ziklo Litiko batean sartuko da

Birusaren Onurak

• Ez dira gaixotasunak eragiten dituzten agente patogenoak bakarrik
• Oreka ekologikoari eutsi
• Habitat bateko landare edo jakin baten populazioa murriztu
• Txertoak ekoizteko erabili
• Informazio genetiko zuzena sartzeko erabili

Biroideak

• RNA molekula txikiak dira
• Zirkularrak dira
• Kate bakarrak dira
• Estalki proteikorik gabeak dira
• Landareak infektatzen dituzte, gutxiago haztea edo hazte anormala eraginez
• Ez dute informaziorik material genetikoan proteinak sortzeko, beraz, zelula ostalariak erabiliz erreplikatzen dira edo material genetikoaren kopiak egiten dituzte

Prioiak

• Proteína funtzionalen forma eraldatuak dira
• Ez dute material genetikorik
• Hauek normalean neuronen mintzeko proteinak dira: Hauek eraldatu eta prioi kopurua handitu neuronak hilez eta gaixotasun neurobegetatiboak sortuz

Arkeobakterioak

• Archea domeinuan daude
• Prokarioto autotrofo anaerobioak dira
• Muturreko ingurunetan bizi dira
• Mintz plasamatikoa geruza bikoitza edo fosfolípido geruza bakarra da
• Fosfolipidoak eter bidez lotuta glizeridoari daude
• Mureinarik ez paretean
• Genoma: DNA zirkular bat dute

Arkeobakterioen Motak

• Halofiloak: Gazitasun handiko zonaldetan bizi dira
• Azidofiloak: 3tik berako PHa dagoen lekuetan garatzen dira
• Termofiloak: 45-125º artean bizi dira
• Metanogenoak: METANOA SORTZEN DUTE

Arkeobakterioen Onurak

• Uraren arazketan lagundu hondakin lokatzak digerituz
• Elikagaien hainbat ezaugarri babesteko eta kontserbatzeko erabili
• Ingurumenarekin bateragarriak diren teknologiak sortu

Eubakterioak

• Bakterio domeinuan daude
• Guztiek pareta zelularra dute eta askok gaixotasunak sortzen dituzte
• Mintz plasmatikoa eukariotoena bezalakoa da
• Mureina duen arabera 2 mota daude

Gram Positiboa

• Mureinazko geruza lodia dute

Espezie Gram Positiboak

• Esteptokokoak: giza espezieraren gorputzeko hainbat ataletan sortu infekzioak
• Azidolaktikoak: Esne deribatuak egiteko erabili dira (Jogurta)
• Aktinomizetoak: Antibiotiko gehienen ekoizleak dira

Gram Negatiboa

• Mureinazko pareta fin bat dute eta kanpoan mintz plasmatikoaren antzeko beste bat (antibiotikoen aurka babestu)

Espezie Gram Negatiboak

• Bakterioak:nitrogenoa finkatzen dute
• Zianobakterioak: algen eta landareen antzeko fotosintesia egiten dute
• Enterobakterioak: Batzuek janarien intoxikazioak eragin ditzakete, hestetako mikrobio floran bizi dira

Metabolismoa

• Zelula barneko errakzio kimikoen multzoa da
  • Katabolismoa:Molekula konplexuetatik simpleta eta energia askatu
  • Anabolismoa:Molekula bakunetatik konplexueta eta energia behar du

Metabolismo Posibleak

• Fotosintetikoak energia-iturria argia da
• Kimiosintetikoak erreakzio kimikoetatik eskuratzen dute energia
• Autotrofoak karbonoa atmosferako karbono dioxidotik eskuratzen dute
• Heterotrofoak karbonoa materia organikotik eskuratzen dute (glukosatik, proteinetatik eta gantzetatik)

Bakterioak

• Bakterioak simpleak izan arren metabolismo mota guztiak egin ditzakete
• Inguruneko mantenugaien ugaritasunaren arabera batzuek 2 metabolismo izan ditzakete Ziklo biogeokimikoen oinarrian daude; hauek gai dira materia organiko konplexu hila, materia organiko bakun bihurtzeko eta hau materia ez-organiko bihurtzeko deskonposaketaren bitartez

Adibideak

• Fotoheterotrofoak: Bakterio purpura
• Fotoautotrofoak: Zianobakterioak
• Bakterio nitrifikatzaileak

Ugalketa

Modu asexualean ugaltzen dira erdibiketa bidez :Bakterioek espezie bereko zein desberdinekoen artean informazio genetikoa transferitzeko 3 metodo dituzte

ADNaren Bikoizketa Adibidez

• Banaketa hasi aurretik beharrezkoa da DNAren molekula bikoiztea, horrela material genetikoz hornitutako molekula berdin bat sortzen da
• DNA molekuletako bakoitza banandu eta bi bakterio ume sortzen dira genetikoki berdinak

Ugaltzeko 3 Metodo

• Transformazioa
• Transdukzioa
• Konjugazioa

Transformazioa

• Bakterio batzuk hil ondoren gerta daiteke beren DNA zatiak beste bakterio baten barruan sartzea mintzeko proteinen bitartez
• Ondoren DNA zati hauek bakterioaren DNA zatiarekin elkartu

Transdukzioa

• Prozesu orokorra da, birusak egoera Litikoan daudenean

Konjugazioa

• Bi bakterioek kontaktu zuzena izaten dute
• Material genetikoa bakterio emailetik hartzailera pasa sexu pilus bidez transmititzen da
• Bakterio hartzaileak eta emaileak kate berri bat sintetizatzen dute, eta hala DNAk eta plasmidoa berriro bilakatzen dira kate bitxikoak

Antibiotikoen Erresistentzia

• Hiru transferentzia hauek Gram + eta Gram - en artean gertatzen dira eta batzuetan antibiotikoen ondorioen kontrako erresistentzia garatzen dute

Erresistentzia Motak

• Erresistentzia naturala: Espezie bereko bakterioak antibiotiko jakin baten aurrean erresistenteak dira
• Erresistentzia hartua: Baliteke bakterio bat lehen sensiblea izatea antibiotiko batekiko eta bere ADNan aldaketak izategatik erresistente bilakatzea