Mga Teoryang Pampanitikan

Narito ang mga study notes mula sa teksto:

Mga Teoryang Pampanitikan

• Romantisismo: Ang damdamin ay mas mahalaga kaysa sa isipan; madalas sa mga kwento ng pag-ibig.
• Realismo: Binibigyang pansin ang mga totoong pangyayari sa buhay.
• Simbolismo: Gumagamit ng mga sagisag para ilahad ang damdamin, bagay, o kaisipan.
• Eksistensyalismo: Hinahanap ang personalidad ng tao at ang kapangyarihan ng pasya laban sa katwiran.
• Klasismo: Ang isipan ay mas mahalaga kaysa sa damdamin; karaniwan sa mga kwentong klasikal.
• Moralistiko: Pinahahalagahan ang katotohanan, aral, o leksyon base sa mga prinsipyo.
• Marxismo: Sinusuri ang kultura, pulitika, ekonomiya, at pilosopiya.
• Feminismo: Binibigyang halaga ang kalakasan ng kababaihan at ang kanilang pantay na karapatan sa kalalakihan.
• Naturalismo: Paglalarawan ng kalikasan sa buong katapatan at siyentipikong paglalarawan ng mga tauhan na kontrolado ng impersonal, pangkabuhayan, lipunan at sosyal na kapaligiran.
• Modernismo: Pagrerebelde sa tradisyon, relihiyon, kaugalian, o paniniwala para magkaroon ng pagbabago.
• Idealismo: Paniniwala sa pinakamahusay na dapat gawin.
• Humanismo: Pagpapahalaga sa pagiging sibilisado ng tao; ang tao ang sukatan ng lahat ng bagay at malaya.
• Siko-analitiko: Ang buhay ay hinahanap para lasapin ang ligaya at ang pagkamulat sa kahirapan ay nagbibigay ng maturidad.
• Historikal: Paglalarawan ng buhay sa isang lipunan dahil sa mga pangyayari sa bansa at pagtuklas sa mga pagbabago sa panahon.
• Ekspresyonismo: Pagpapahayag ng kaisipan at damdamin ng manunulat nang hindi binibigyang-pansin ang kaayusan.
• Surrealismo: Masining na pagbubuklod ng realidad at super-realidad, sumasaklaw sa daigdig ng pantasya at panaginip.
• Impresyonismo: Ang teorya ay batay sa kakintalan sa isipan ng manunulat, na siya niyang inilalahad.

Batis ng Impormasyon

• Dokumento: Mga bagay na nakasulat sa papel, tulad ng ulat pampamahalaan, batas, talaarawan, talambuhay, at autobiography.
• Pahayagan/Broadcast Media: Publikasyon ng balita, tampok na kuwento, komentaryo, anunsyo, at iba pa na inilalathala araw-araw tulad ng broadsheet, tabloid, magasin, Sunday shocker Editorial Cartoon, Editorial, News Report.
• Anunsyo/Patalastas: Mga anunsyo sa pahayagan, radyo, TV, poster, atbp. na naglalayong maglahad ng mensahe o magbenta ng produkto o serbisyo tulad ng TV and radio Commercial, Ad Posters, Print Ads, Commercial Flyers.
• Litrato/Larawan: Larawang likha sa pamamagitan ng potograpiya.
• Kasaysayang Pasalita: Pagtatala ng alaala, salaysay, at interpretasyon ng taong nakasaksi sa pangyayari.
• Panitikan/Literatura: Produkto ng sining, kasanayan, at pamumuhay ng mga sinaunang tao.
• Makasaysayang Lugar: Lugar o istruktura na may makasaysayang kahalagahan o pinagdausan ng mahalagang pangyayari.
• Digital: Tala mula sa internet o digital na kagamitan tulad ng Facebook, Twitter, E-mail, text messages, online sites, atbp.

Panitikan

• Nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, damdamin, karanasan, hangarin at diwa ng mga tao.

Uri ng Panitikan

• Tuluyan o Prosa: Nagpapahayag ng kaisipan at sinusulat ng patalata.
• Patula: Nagpapahayag ng damdamin at sinusulat ng pasaknong.

Mga Akdang Pampanitikan

• Alamat: Kuwento tungkol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay.
• Anekdota: Tumatalakay sa kakaiba o kakatwang pangyayari sa buhay ng isang kilalang tao.
• Nobela o Kathambuhay: Mahabang kuwento na may iba't ibang kabanata at mahusay na pagkakabalangkas.
• Pabula: Uri ng panitikan kung saan hayop ang mga tauhan.
• Parabula o Talinghaga: Maikling kuwentong may aral na hango sa Bibliya.
• Maikling Kuwento: Salaysay tungkol sa mahalagang pangyayari na may isa o ilang tauhan at iisang kakintalan.
• Dula: Itinatanghal sa teatro at nahahati sa yugto.
• Sanaysay: Komposisyon na naglalaman ng personal na kuru-kuro o opinyon ng may akda.
• Talambuhay: Kasaysayan ng buhay ng isang tao batay sa tunay na tala, pangyayari, o impormasyon.
• Talumpati: Kaisipan o opinyon ng isang tao na naglalayong manghikayat.
• Mga tulang Pasalaysay: Naglalaman ng mahahalagang tagpo o pangyayari sa buhay, kagitingan, at kabayanihan ng mga tauhan.
• Awit at Korido: May natatanging bilang o sukat ng mga pantig at tugma. Ang Korido ay tungkol sa pag-ibig at pakikipagsapalaran.
• Epiko: Tumatalakay sa kabayanihan at pakikipagtunggali laban sa mga kaaway na halos di mapaniwalaan.

Dahilan ng Pag-aaral ng Panitikan

1. Upang makilala ang kalinangang Pilipino.
2. Upang malaman na tayo’y may marangal at dakilang tradisyon.
3. Upang mabatid ang mga kapintasan sa ating panitikan at makapag sanay upang maiwasto ang mga ito.
4. Upang malaman ang ating mga kagalingan sa pagsulat at mapagsikapang ito’y mapagbuti at mapaunlad.

Ang Panitikang Pilipino

• Sumasalamin sa kultura, pagkakakilanlan, pagkatao, pagkalahi, at pagkabansa ng Pilipinas.
• Nagpapakita ng katalinuhan, katapangan, kagitingan, kabayanihan, at kalayaan ng lahing kayumanggi.
• Talaan ng buhay na naglalahad ng kaisipan, damdamin, kaugalian, saloobin, at paniniwala.
• Nagsasalaysay ng mga pangyayari mula noon, ngayon, at hanggang sa hinaharap.
• Nagsisiwalat ng kulay at buhay ng daigdig na kinabibilangan at pinapangarap.