Makroskładniki w glebie

Makroskładniki w glebie

• Azot (N): występuje w formach organicznych, mineralnych i gazowych. Procesy przemian to amonifikacja, nitryfikacja i denitryfikacja. Niedobór lub nadmiar azotu wpływa na jakość i ilość plonów. Kluczowym wskaźnikiem jest stosunek C:N, optymalny to około 30:1.
• Fosfor (P): występuje w formach organicznych (20-40%) i nieorganicznych (60-80%). Pobieranie przez rośliny zależy od pH, optymalne to 6-7. Kwaśne gleby utrudniają wchłanianie fosforu.
• Potas (K): Większość potasu jest nierozpuszczalna w wodzie, tylko 1% jest przyswajalny. Nadmiar potasu może utrudniać pobieranie wapnia i magnezu przez rośliny.
• Wapń (Ca): Reguluje pH gleby (idealne 6-7), poprawia strukturę i dostępność innych składników mineralnych. Zmniejsza toksyczność metali ciężkich.
• Magnez (Mg): 95% magnezu występuje w formach nieprzyswajalnych. Szybko jest wypłukiwany z gleb lekkich i torfowych.
• Siarka (S): Niedobory siarki pojawiły się po ograniczeniu emisji przemysłowej. W glebach występuje głównie w formach organicznych (90%).

Mikroskładniki w glebie

• Bor (B): Niedobór występuje w latach suchych, a nadmiar może być toksyczny. Optymalna zawartość przyswajalna to 0,6-1,2 mg/kg.
• Mangan (Mn): Dostępność zmniejsza się wraz ze wzrostem pH (>5,5). Nadmiar może występować w silnie wilgotnych glebach.
• Cynk (Zn): Najbardziej przyswajalny w kwaśnych i organicznych glebach. Nadmiar hamuje procesy mikrobiologiczne.
• Molibden (Mo): Dostępność wzrasta wraz z pH gleby, wapnowanie poprawia przyswajalność.
• Żelazo (Fe):

Ogólne zasady zarządzania składnikami gleby

• Optymalne pH gleby (6-7) jest kluczowe dla dostępności składników odżywczych.
• Stosowanie odpowiednich nawozów i ich mieszanie z glebą ogranicza straty składników.
• Unikanie nadmiernych dawek nawozów zapobiega negatywnym skutkom.
• Analiza gleby przed nawożeniem pozwala dobrać odpowiednie dawki nawozów.

Procesy zachodzące w glebie

• Procesy przemian azotu (amonifikacja, nitryfikacja, denitryfikacja) wpływają na dostępność składników.
• Mineralizacja i sorpcja składników odżywczych zależą od proporcji węgla do azotu i fosforu.
• Związki organiczne mogą przekształcać się w formy przyswajalne dla roślin (np. azotany, fosforany).
• Właściwe zarządzanie glebą ma na celu uzyskanie optymalnych plonów i ograniczenie negatywnych skutków dla środowiska.

Podstawowe rodzaje nawozów mineralnych

• Nawozy azotowe (amonowe, saletrzane, saletrzano-amonowe, amidowe): zawierają azot w różnych formach . Nawozy amonowe zakwaszają glebę a saletrzane alkalizują i szybko się wymywają, amidowe są uniwersalne i mogą być stosowane zarówno dolistnie jak i doglebowo.
• Nawozy fosforowe: produkowane z fosforytów i apatytów, dzielone na łatwo i trudno przyswajalne przez rośliny.
• Nawozy potasowe: chlorkowe (np. sól potasowa) i siarczanowe (droższe ale bardziej odpowiednie dla roślin wrażliwych na chlor).
• Nawozy wapniowe, wapniowo-magnezowe: stosowane do odkwaszania gleby, poprawiają strukturę i dostępność składników.
• Nawozy magnezowe: stosowane jako źródło magnezu, mogą działać odkwaszająco.

Wymagania pokarmowe roślin (Wp)

• Oznaczają ilość składników pokarmowych, które rośliny potrzebują do wzrostu i rozwoju, aby uzyskać optymalne plony.

Potrzeby nawozowe roślin (PN)

• Oznaczają ilość składników pokarmowych w nawozach, potrzebnych do uzyskania optymalnych plonów. Uwględniają wymagania pokarmowe roślin.

Zasady stosowania nawozów mineralnych

• Nawozy azotowe najlepiej stosować przed siewem/sadzeniem lub w czasie wegetacji.
• Nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe najlepiej stosować jesienią dla poprawy odczynu gleby.
• Stosowanie nawozów zgodnie z zaleceniami, unikaj nadmiernych dawek i stosowania na stokach o dużym nachyleniu.
• Warto sprawdzać i odpowiednio nawozić gleby pod kątem ich składu mineralnego.

Czynniki wpływające na pobieranie składników odżywczych

• Zasobność gleby w składniki odżywcze.
• Odczyn gleby (pH).
• Struktura gleby i dostępność wody.
• Rozwoinie korzeni roślin.
• ilość tlenu w glebie.
• Części nadziemne roślin i ich zdolność do pobierania składników dolistnie.

Zasady stosowania nawozów

• Optymalny termin nawożenia - azot - przed siewem i w czasie wegetacji, fosfor i potas przed siewem, wapń jesienią.
• Ograniczanie straty składników - unikanie nadmiernego wymywania nawozów.
• Dobór odpowiednich form nawozów do typu gleby i rośliny, pamiętając o zalecanych dawkach nawozów do konkretnych upraw.

Dokarmianie dolistne roślin ogrodniczych

• Używanie płynnych nawozów o chemicznym składzie (np. mocznik, saletra potasowa, siarczan magnezu)
• Stosowanie mikronawozów (Fe, Mn, Cu, Zn, B, Mo, Co) w formie chelatów lub nawozów wieloskładnikowych.
• Efektywne nawożenie dolistne - chelaty nawozów charakteryzują się stabilnością i odpornością na rozkład, a składniki są szybko przyswajalne przez rośliny.

Nawożenie winorośli

• Nawozy organiczne (obornik, kompost) są szczególnie pożądane.
• Nawozy mineralne (np. mocznik, siarczan potasu, superfosfat).
• Terminy nawożenia: wiosną przed kwitnieniem, a jesienią po zbiorach.
• Wapnowanie, najlepiej przeprowadzać wiosną lub jesienią, z zachowaniem co najmniej 3 tygodniowego odstępu od innych nawozów.

Teorie żywienia roślin

• Prawo minimum Liebiga (plon zależy od składnika pokarmowego występującego w najmniejszej ilości),
• Prawo zwrotu (konieczność uwzględnienia strat składników w glebie),
• Prawo Voisina (zarówno niedobór jak i nadmiar składników pokarmowych negatywnie odbija się na plonach).

Klasyfikacja składników odżywczych

• Makroskładniki (N, P, K, Ca, Mg, S) - pobierane w dużych ilościach.
• Mikroskładniki (Fe, Mn, Cu, Zn, B, Mo) - pobierane w mniejszych ilościach.
• Pierwiastki śladowe (Cd, Pb, Ni) – potencjalnie szkodliwe w nadmiarze.

Typowe objawy niedoborów składników

• Azot (N): żółknięcie liści od środka.
• Fosfor (P): fioletowe zabarwienie liści.
• Potas (K): żółknięcie i brązowienie brzegów liści.
• Magnez (Mg): żółknięcie między nerwami, czerwienienie liści.

Rola gleby w żywieniu roślin

• Czynniki wpływające na urodzajność (pH, struktura, zawartość materii organicznej),
• Wapnowanie gleb kwaśnych, aby poprawić dostępność składników
• Ważne są odpowiednie warunki gleby (pH, struktura, wilgotność).

Quiz ten dotyczy makroskładników występujących w glebie, w tym azotu, fosforu, potasu, wapnia, magnezu i siarki. Dowiesz się o ich formach, funkcjach oraz wpływie na plony roślin. Testuj swoją wiedzę na temat właściwości i optymalnych warunków dla tych składników.