Makroekonomide Maliye Politikası ve Para Politikası

Makroekonomide Politika Araçları

• Kamu ve maliye politikası, makroekonomide iki temel politika aracıdır.
• Maliye politikası, hükümetin harcama ve vergilendirme politikalarından oluşur.

Maliye Politikası

• Hükümetin harcama politikaları, kamu giderlerine ilişkin kararları içerir.
• Vergilendirme politikaları, hükümetin vergi oranlarına ve vergi yapısına ilişkin kararları içerir.

Para Politikası

• Para politikası, merkez bankasının ülkenin para arzına ilişkin davranışıdır.
• Merkez bankası, para arzına ilişkin kararları alır ve ülkenin ekonomik büyümesine katkıda bulunur.

Makroekonomide Politika Araçları

• Kamu ve maliye politikası, makroekonomide iki temel politika aracıdır.
• Maliye politikası, hükümetin harcama ve vergilendirme politikalarından oluşur.

Maliye Politikası

• Hükümetin harcama politikaları, kamu giderlerine ilişkin kararları içerir.
• Vergilendirme politikaları, hükümetin vergi oranlarına ve vergi yapısına ilişkin kararları içerir.

Para Politikası

• Para politikası, merkez bankasının ülkenin para arzına ilişkin davranışıdır.
• Merkez bankası, para arzına ilişkin kararları alır ve ülkenin ekonomik büyümesine katkıda bulunur.

Steğe Bağlı Maliye politikası

• Hükümet politikasındaki kasıtlı değişikliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkar.
• Vergilerde veya harcamalarda meydana gelen değişikliklerin toplamıdır.
• Hükümetin ekonomik kalkınma ve istikrar için uyguladığı bir araçtır.
• Steğe bağlı maliye politikası, hükümetin vergi oranlarında ve kamu harcama düzeylerinde değişiklik yapmasını ifade eder.
• Ekonomik dengenin korunması ve istikrar için usedir.

Devlet Alımları (G) ve Net Vergiler (T)

• Devlet alımları (G), devlet tarafından yapılan harcama anlamına gelir
• Net vergiler (T), firmalar ve hanehalkları tarafından devlete ödenen vergilerdir
• Net vergiler (T), devlet tarafından hanehalklarına yapılan transfer ödemelerini de kapsar

Harcanabilir Gelir (Yd)

• Harcanabilir gelir (Yd), toplam gelir eksi net vergilerdir: Y - T
• Harcanabilir gelir, vergi sonrası gelir anlamına gelir
• Formül: Yd ≡ Y - T

Ulusal Gelir Hesaplaması

Tanım

• Ulusal Gelir Hesaplaması (UGH), bir ülkenin ekonomik faaliyetlerini ölçmek için bir sistemdir ve belli bir dönemde üretilen mal ve hizmetlerin toplam değerini量lamak amacındadır.

Amaçlar

• Ulusal gelirin ve dağıtımının tahmin edilmesi
• Ekonomik performansın ve büyümenin analizi
• Ekonomik politika kararları için çerçeve sağlama

Ana Kavramlar

• Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH): Bir ülkede üretilen mal ve hizmetlerin toplam değeri, yabancı kazançları dahil.
• Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH): Bir ülkenin vatandaşları tarafından üretilen mal ve hizmetlerin toplam değeri, yabancı kazançları hariç.
• Net Yurtiçi Hasıla (NYH): GSYH'den amortisman (sermaye varlıklarının yıpranması) çıkarılmış değeri.
• Net Milli Hasıla (NMH): GSMH'den amortisman çıkarılmış değeri.

Hesaplama Yöntemleri

• Üretim Yaklaşımı: Üretilen mal ve hizmetlerin değerini hesaplar.
• Harcama Yaklaşımı: Hane halkı, işletmeler, hükümet ve yabancıların yaptığı harcamaların toplamını hesaplar.
• Gelir Yaklaşımı: Hane halkı ve işletmeler tarafından kazanılan toplam gelirini hesaplar.

Ulusal Gelir Bileşenleri

• Çalışanlar için Ücret: İşçilere ödenen ücretler, maaşlar ve faydalar.
• İşletme Fazlası: İşletmelerin kazandığı kârlar.
• Karma Gelir: Özgür meslek sahiplerinin kazandığı gelir.
• Kira Geliri: Mülk sahibi olanlar tarafından kazanılan gelir.
• Faiz Geliri: Ödünç verme ve borç alma yoluyla kazanılan gelir.

Ulusal Gelir Hesaplamasının Önemi

• Ülke ekonomisinin kapsamlı bir resmini sunar
• Politika kararlarının alınmasına ve yönetimine yardımcı olur
• Uluslararası kıyaslama ve sıralamalara yardımcı olur
• Ekonomik trendlerin tahmini ve öngörüsüne yardımcı olur

Bütçe Açığı

• Bütçe açığı, bir hükümetin belirli bir dönemde harcadığı para ile topladığı vergi arasındaki farkı gösteren bir kavramdır.
• Bütçe açığı, G - T formülünde ifade edilir, burada G hükümetin harcadığı para, T ise hükümetin topladığı vergidir.
• Eğer G < T ise, hükümetin bütçesi fazla veriyor ya da borçlarını geri ödüyor anlamına gelir.
• Bütçe açığı, bir hükümetin ekonomik durumu hakkında önemli bir bilgi sağlar.

Tüketim Fonksiyonu

• Toplam tüketim fonksiyonu, harcanabilir geliri içerecek şekilde değiştirilmiştir.
• Değiştirilmiş tüketim fonksiyonu, 𝐶 = 𝑎 + 𝑏𝑌𝑑 biçimindedir.
• 𝐶 = 𝑎 + 𝑏(𝑌 − 𝑇) biçiminde de ifade edilebilir.
• Tüketim fonksiyonu, artık vergi öncesi gelir yerine harcanabilir gelire bağlı tüketime sahiptir.

Yatırım Etkileyen Faktörler

• Hükümet, yatırım davranışını etkileyebilir
• Amortismana uyguladığı vergi muamelesi aracılığıyla yatırım davranışını etkileyebilir
• Diğer vergi politikaları aracılığıyla yatırım davranışını etkileyebilir
• Planlanan yatırım, faiz oranına bağlıdır

Maliye Politikası Çarpan Etkileri

• Hükümet, G (Kamu harcamaları) ve T (Vergi gelirleri) üzerinde kontrol sahibi varsayılır.
• Üç çarpan etkisi incelenir:

Çarpan Etkileri

• Devlet harcamaları çarpanı
• Vergi çarpanı
• Denk bütçe çarpanı

Bütçe Çarpanı

• Bütçe çarpanı, kamu harcamaları ve vergilerin eşit oranda ve aynı anda artırılması/azaltılmasına sebep olan Milli gelir üzerindeki etkisini hesaplamada kullanılır.
• Bütçe çarpanının amacı, bütçede açık veya fazla oluşmasına engel olmaktır.
• Denk bütçe çarpanı, 1'e eşittir (denk−bütçe çarpanı ≡ 1).

Kamu Harcamaları ve Vergi Çarpanı

• Kamu harcamaları ve vergi çarpanı formülünü temsil eden denklem: 𝐶 = 𝑎 + 𝑏(𝑌 − 𝑇)
• 𝐶: Tüketim fonksiyonu, 𝑎: Sabit tüketim miktarı, 𝑏: Vergi çarpanı, 𝑌: Milli gelir, 𝑇: Toplam vergi

Denge Koşulu

• Denge koşulu denklemi: 𝑌 = 𝐶 + 𝐼 + 𝐺
• 𝑌: Milli gelir, 𝐶: Tüketim, 𝐼: Yatırım, 𝐺: Kamu harcamaları

Milli Gelirin Yeniden Düzenlenmesi

• Denge koşulu denklemine 𝐶'yi ekleyerek: 𝑌 = 𝑎 + 𝑏(𝑌 − 𝑇) + 𝐼 + 𝐺
• 𝑌(1 − 𝑏) = 𝑎 + 𝐼 + 𝐺 − 𝑏𝑇
• Milli gelir formülünü yeniden düzenledikten sonra: 𝑌 = 1/(1 − 𝑏) × (𝑎 + 𝐼 + 𝐺 − 𝑏𝑇)