Маалыматтар базасы

Study Notes

Азыркы коомдо маалыматтар базасы (МБ) маанилүү маалыматтык ресурстардын бири болуп саналат.
Көптөгөн интернет-ресурстар маалыматтарды сактоо үчүн МБны колдонушат.
МБ бирдей касиеттерге ээ болгон объекттер топтому жөнүндөгү берилиштерди уюштурулган тартипте сактоого мүмкүндүк берет.
МБ - бул эсептөө системасында эффективдүү издөө жана иштетүү максатында логикалык системалаштырылган маалыматтар топтому.
МБнын негизги параметрлери - бул анын физикалык жана логикалык көлөмдөрү.
Физикалык көлөм байттар, Кб, Мб ж.б. менен туюнтулат, ал эми логикалык болсо жазуулардын санынан көз каранды.
Эң ири маалыматтар базасы ондогон терабайт жана миллиарддаган жазуулардан турат.

Маалыматтардын жана алардын үстүнөн мүмкүн болгон аракеттерди түшүндүргөн эрежелердин топтомун маалыматтар базасын уюштуруу модели деп аташат.
Маалыматтар базасынын үч негизги моделин айырмалашат:
- иерархиялык
- тармактык
- реляциялык

Иерархиялык модель дарак сымал түзүлүштү элестетет.
Мисалы, компьютерде сакталган файлдар жөнүндө маалыматтарды чагылдырган каталогдордун структурасы.
Иерархиялык моделде тамыр деп аталган биринчи деңгээлдеги бир чоку гана бар.
Ар бир деңгээлдин түйүндөрү жогорку деңгээлдин биргана түйүнү менен жана төмөнкү деңгээлдин бир нече түйүнү менен байланышкан.
Иерархиялык моделде "бирөөдөн - көптүккө" байланыш колдонулат.

Тармактык модель вертикалдык байланыштан тышкары горизонталдык байланыштарга да ээ.
Бир деңгээлдин ар бир элементи башка деңгээлдин каалаган сандагы элементтери менен байланышкан болушу мүмкүн.
Мисал катары бир класста окугандардын кызыгуусу жөнүндө маалыматтар сакталган МБ айтсак болот.
Бир окуучунун көптөгөн кызыгуулары болушу мүмкүн, ал эми бир кызыгууга көп окуучулар ээлик кылышы мүмкүн.
Тармактык моделде "көптөн-көпкө" байланыш колдонулат.

Реляциялык (англ.relation - катыш) модель бири-бири менен байланышта болгон таблицалардын жыйындысы.
Реляциялык маалыматтар базасында байланыштардын бардык түрү колдонулушу мүмкүн: "бирөөдөн - бирөөгө", "бирөөдөн - көптүккө", "көптөн-көпкө".
Реляциялык МБда сапчалар жазуулар деп, ал эми мамычалар - талаалар деп аталат.
Ар бир таблица андыгы ар бир жазууну идентификациялоого мүмкүндүк берген ачкычтык талааны (ID) камтуусу зарыл.
Көптөгөн азыркы маалыматтар базасын башкаруу системалары (МББС) реляциялык МБна багыт алышат.