Маалымат базасы: Негизги Түшүнүктөр

Маалымат базасы: Негизги Түшүнүктөр

• Маалымат базасы (МБ) – бул эсептөө системасында маалыматтарды эффективдүү издеп, иштетүү үчүн логикалык түрдө уюштурулган маалыматтардын топтому.

• МБнын эң негизги параметрлери – бул физикалык жана логикалык көлөмдөрү.

• Физикалык көлөм байттар, Кб, Мб, Гб ж.б. менен өлчөнөт, ал эми логикалык көлөм жазуулардын санына жараша болот.

• Эң ири маалымат базалары ондогон терабайт жана миллиарддаган жазууларды камтыйт.

Маалымат базаңын уюштуруу моделдери:

• Иерархиялык модель: Бул модель дарак сымал түзүлүштү түзөт, чокулары жазуулардан турат. Мисалы, компьютердеги файлдар тууралуу маалыматтарды чагылдырган каталогдордун структурасы. Бул модель "бирөөдөн – көптүккө" типтеги байланышты колдонот.

• Тармактык модель: Бул модель иерархиялык модель сыяктуу эле, бирок вертикалдык байланыштардан тышкары, горизонталдык байланыштарга да ээ болгондуктан, бир деңгээлдин ар бир элементи башка деңгээлдин каалаган санындагы элементтери менен байланыша алат. Мисалы, бир класстагы окуучулардын кызыгуулары жөнүндө маалыматтар сакталган МБ, бир окуучунун көптөгөн кызыгуулары болушу мүмкүн, ал эми бир кызыгууга көп окуучулар ээлик кылышы мүмкүн. Бул "көптөн – көпкө" типтеги байланыш.

• Реляциялык модель: Бул модель бири-бири менен байланышкан таблицалардын топтомун колдонот. Бул типтеги МБ "бирөөдөн – бирөөгө", "бирөөдөн – көптүккө" жана "көптөн – көпкө" типтеги байланыштарды колдоно алат. Реляциялык МБда саптар жазуулар деп, ал эми мамычалары - талаалар деп аталат. Ар бир таблицада ар бир жазууну идентификациялоого мүмкүндүк берген ачкычтык талаа (ID) болушу керек.

Негизги Маалымат Базасын Башкаруу Системалары (МББС):

• Көптөгөн азыркы МББС реляциялык МБна негизделген.

• Эң популярдуу МББС: MySQL, Oracle, PostgreSQL, SQLite, Firebird, DB2, Microsoft Access, Microsoft SQL Server.

Маалымат базасы (МБ)

• Маалыматтар базасы - бул системалаштырылган маалыматтардын коллекциясы, аларды эффективдүү издөөгө жана иштетүүгө мүмкүндүк берет.
• МБнын негизги параметрлери – физикалык жана логикалык көлөмдөр.
• Физикалык көлөм байттар, Кб, Мб ж.б. менен туюнтулат, ал эми логикалык көлөм жазуулардын санына жараша болот.
• Эң ири маалыматтар базасы ондогон терабайт жана миллиарддаган жазуулардан турат.

Маалыматтар базасын уюштуруу моделдери

• Маалымат базасын уюштуруу модели – бул маалыматтарды иреттөөнү түшүндүргөн, алардын ортосундагы байланыштар жана алардын үстүндө мүмкүн болгон аракеттер жөнүндөгү эрежелердин топтому.
• Маалыматтар базасынын негизги үч модели бар:
  • Иерархиялык: Бул модель дарак сымал түзүлүштү чагылдырат, чокулары – жазуулар. Мисалы, компьютерде сакталган файлдар жөнүндө маалыматтарды чагылдырган каталогдордун структурасы.
  • Тармактык: Бул модель вертикалдык байланыштан тышкары, горизонталдык байланыштарга да ээ. Демек, бир деңгээлдин ар бир элементи башка деңгээлдин каалалаган санындагы элементтери менен байланышкан болушу мүмкүн. Мисалы, класста окугандардын кызыгуусу жөнүндө маалыматтар сакталган МБ.
  • Реляциялык: Бул модель бири-бири менен байланышта болгон таблицалардын жыйындысы. Реляциялык маалыматтар базасында байланыштардын бардык түрү колдонулушу мүмкүн: «бирөөдөн – бирөөгө», «бирөөдөн – көпкө», «көптөн – көпкө». Реляциялык МБда сапчалар жазуулар деп, ал эми мамычалар – талаалар деп аталат.

Маалымат базасын башкаруу системалары (МББС)

• Реляциялык МБда ар бир таблица идентификациялоо үчүн ачкычтык талааны камтышы керек.
• Көптөгөн азыркы МББС реляциялык МБга багытталган.
• Эң популярдуу МББС: MySQL, Oracle, PostgreSQL, SQLite, Firebird, DB2, Microsoft Access, Microsoft SQL Server.

Бул тест маалымат базаларынын негизги түшүнүктөрүн жана уюштуруу моделдерин курчоодо. Иерархиялык жана тармактык модельдер жөнүндө маалыматтарды баяндоого арналган. Тестти өткөндөн кийин, маалымат базаларын башкарууга байланыштуу негизги түшүнүктөрдү түшүнөсүз.