Literatuur: Genres, Stijlfiguren en Humor

Algemeen

• Literatuur omvat primaire literatuur, secundaire literatuur, triviaalliteratuur en pulp.
• De genres zijn proza, poëzie, epiek, lyriek en dramatiek.
• Fictie staat tegenover non-fictie.
• Humor omvat ironie, parodie, persiflage, sarcasme, cynisme, satire en absurdisme.

Stijl en Stijlfiguren

• Stijlfiguren omvatten woordspeling, anaforen, analogieën, antitheses en parentheses.
• Er is asyndeton en polysyndeton.
• Beeldspraak omvat allegorie, animalisering, antropomorfisme, associatie, metafoor en personificatie.
• Andere stijlfiguren met verdinglijking, synesthesie, en vergelijking.
• Er is ook metonymie, waarbij een geheel voor een deel staat, of een maker voor het gemaakte.
• Andere stijlfiguren zijn clichés en topoi, ellipsen, hyperbool, litotes, understatement.
• Klanknabootsing wordt ook wel onomatopee genoemd.
• Oxymoron is een paradox of schijnbare tegenstelling.
• Parallellisme en chiasme zijn ook stijlfiguren.
• Retorische vragen zijn ook een onderdeel van stijlfiguren.

Stijlperiodes / Stromingen

• De middeleeuwen kende de late middeleeuwen met de rederijkers.
• Renaissance, classicisme en barok zijn stijlperiodes.
• De verlichting en romantiek worden gevolgd door realisme.
• Moderne letterkunde (1880-1945) omvat de Tachtigers met impressionisme en naturalisme, en l'art pour l'art.
• De Negentigers kenmerken zich door expressionisme en symbolisme.
• Neoclassicisme, neoromantiek en neorealisme zijn andere stromingen.
• Avant-garde en modernisme met magisch realisme en Nieuwe Zakelijkheid komen voor.
• Het interbellum kent dadaïsme, surrealisme en vitalisme.
• Moderne letterkunde vanaf 1945 omvat absurdisme en existentialisme.
• De Vijftigers, postmodernisme en Generatie Nix worden genoemd.

Proza Subgenres

• Literaire subgenres zijn epos, mythe, sage, stadssage, broodjeaapverhaal, legende, Marialegende en hagiografie.
• Ook volkssprookje, cultuursprookje, fabel, dierenepiek, dierenfabel, parabel, aforisme, anekdote, column, essay, kortverhaal, novelle, roman, allegorie en raamvertelling behoren tot de subgenres.

Roman Genres

• Roman genres omvatten autobiografische roman, historische roman, ridderroman, Karelepiek, Arthurroman en graalroman.
• Er zijn ook Keltische roman, adolescentenroman, Bildungsroman, gothic novel en heimatliteratuur.
• Klassieke roman, psychologische roman, chicklit, ladlit en sciencefiction zijn genres.
• Andere genres zijn fantasy, strip, sleutelroman, striproman, tendensroman, thriller, utopische roman, dystopische roman, whodunit en zedenroman.

Verhaal Kenmerken

• Personages kunnen held(in), antiheld, protagonist of antagonist zijn.
• Er zijn vlakke/ronde personages (flat/round character, type).
• Tijd kan chronologisch, met flashbacks of flashforwards zijn.
• Verteltempo omvat vertelde tijd, verteltijd, vertraging, versnelling, gelijktijdigheid en synchronie.
• Ruimte kan een setting, symbolische ruimte of Natureingang zijn.
• Opbouw/structuur kan in medias res, ab ovo, plot, cliffhanger, open/gesloten einde, pointe, climax of cyclische structuur omvatten.
• Thema, motto, motief, leidmotief/Leitmotiv en symbool.

Poëzie

• Dichtvormen omvatten acrostichon, ballade, chanson de geste, dierendicht, elegie, haiku, heldendicht/epos en hymne.
• Ook limerick, minnelied, ode, palindroom, pastorale, refrein, rondeel en sonnet.
• Typografische poëzie, parlandopoëzie en visuele poëzie.
• Strofe omvatten kwatrijn, terzet/terzine, distichon, octaaf/octet en sextet.
• Vers omvatten metrum, heffing, heffingsvers, alexandrijn, versmaat, versvoet (dactylus, jambe, trochee), vrij vers en cesuur.
• Rijm kan mannelijk/staand, vrouwelijk/slepend of glijdend zijn.
• Alliteratie/stafrijm, volrijm, halfrijm (assonantie/klinkerrijm), gebroken rijm, identiek rijm komen voor.
• Er zijn eindrijm, voorrijm, gepaard rijm, gekruist rijm, omarmend rijm en verspringend rijm.
• Enjambement en rijmschema.
• Envoi, stock/stok en volta/wending.
• Het lyrisch subject en semantisch veld.

Dramatiek

• Dramatische vormen zijn abel spel, (klassiek) drama, klucht, komedie/blijspel, mirakelspel, moraliteit.
• Mysteriespel, tragedie, komedie, tragikomedie, absurd theater en episch theater.
• Regieaanwijzingen.
• Spanning/suspense kan avontuurlijk, emotioneel of literair zijn.
• Vertelperspectief kan ik-verteller, personele verteller, auctoriële verteller of meervoudig perspectief zijn.
• Monologue intérieur/stream of consciousness, epische concentratie en intertekstualiteit.
• Mal du siècle, spleen en Weltschmerz.
• Tijdsgeest en Zeitgeist.
• Theatertekens omvatten kostumering, fysionomie, gestiek, mimiek, proxemiek, ruimtegestiek, decor, ruimte en belichting.
• Ook rekwisieten, geluid, muziek, verbale tekens en paraverbale tekens.
• Monoloog, dialoog, polyloog.