Podcast
Questions and Answers
Ішкі флексия, аффиксация тәсілі дегеніміз не?
Ішкі флексия, аффиксация тәсілі дегеніміз не?
Күрделі құранды жұрнақтар қандай процесстердің нәтижесінде жасалады?
Күрделі құранды жұрнақтар қандай процесстердің нәтижесінде жасалады?
Грамматикалық процестердің тізіміне не кіреді?
Грамматикалық процестердің тізіміне не кіреді?
Префикс дегеніміз не?
Префикс дегеніміз не?
Signup and view all the answers
Деривациялық мағына дегеніміз не?
Деривациялық мағына дегеніміз не?
Signup and view all the answers
Грамматикалық мағыналары қалай аталады?
Грамматикалық мағыналары қалай аталады?
Signup and view all the answers
Р.А. Будагов грамматиканы неше түрге саралайды?
Р.А. Будагов грамматиканы неше түрге саралайды?
Signup and view all the answers
Сөз грамматикада қандай қырынан қарастырылуы мүмкін?
Сөз грамматикада қандай қырынан қарастырылуы мүмкін?
Signup and view all the answers
Салалас құрмалас сөйлемнің қанша түрі бар?
Салалас құрмалас сөйлемнің қанша түрі бар?
Signup and view all the answers
«Тіл -- әдебиеттің бірінші элементі» пікірінің авторы кім?
«Тіл -- әдебиеттің бірінші элементі» пікірінің авторы кім?
Signup and view all the answers
Лингвистика қай тілден енген сөз?
Лингвистика қай тілден енген сөз?
Signup and view all the answers
Тіл білімі шығуы мен тарихи дамуы тұрғысынан нешеге бөлінеді?
Тіл білімі шығуы мен тарихи дамуы тұрғысынан нешеге бөлінеді?
Signup and view all the answers
Тіл мен сөйлеу арасындағы айырмашылықты зерттеген алғашқы ғалымдар кімдер?
Тіл мен сөйлеу арасындағы айырмашылықты зерттеген алғашқы ғалымдар кімдер?
Signup and view all the answers
Тіл тірі организм ретінде қарастырған ғалым кім?
Тіл тірі организм ретінде қарастырған ғалым кім?
Signup and view all the answers
Сөз мағынасының ауыстыру тәсілдері қайсы?
Сөз мағынасының ауыстыру тәсілдері қайсы?
Signup and view all the answers
Лексикография дегеніміз не?
Лексикография дегеніміз не?
Signup and view all the answers
Омонимдердің түрлері қандай?
Омонимдердің түрлері қандай?
Signup and view all the answers
Сөздің алдына дыбыс қосылу процесін қалай атайды?
Сөздің алдына дыбыс қосылу процесін қалай атайды?
Signup and view all the answers
Көп томдық «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігін» басқарған ғалым?
Көп томдық «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігін» басқарған ғалым?
Signup and view all the answers
Study Notes
Лингвистика
- Лингвистика латын тілінен шыққан сөз.
- Тіл білімінің зерттеу нысаны адамзаттың сөйлеу тілі.
- Тіл білімі 3 бөліктен тұрады (шығу тегі мен тарихы, табиғи тіл және ареалдық лингвистика).
- Тіл ғылымы ретінде ХХ ғасырдың басында толық қалыптасты.
- Тіл мен сөйлеудің айырмашылығын алғашқы зерттегендер Фердинанд де Соссюр және Шарль Балли.
- Тіл тірі организм сияқты құбылыс деп Август Шлейхер айтқан.
- Ахмет Байтұрсынов «Тіл – адамның адамдық белгісінің зоры, жұмсайтын қаруының бірі» деп жазған.
- Табиғи тіл — адамдар қарым-қатынас үшін табиғи жолмен дамыған, дыбыстық негізіне құрылған тіл.
- Ареалдық лингвистика белгілі бір диалектінің таралу шегін анықтайды.
- Тіл білімі философиямен методология тұрғысынан байланысады.
- Марк тілді қондырмалы құбылыстар қатарына жатқызды.
- Вильгельм фон Гумбольдт тіл мен ойлауды тең деп санаған.
- Метафора, метонимия және синекдоха — сөз мағынасын ауыстыру тәсілдері.
- Сөздік анықтамалары тілдер мен тіл тобының тарихын көрсетеді.
- Омонимдердің түрлері лексикалық және грамматикалық деп бөлінеді.
- Тіл мағынасын зерттейтін лексика саласы семантика деп аталады.
- В.В.Виноградов сөз мағынасын 3 типке бөлді.
- Лексикография тілдік сөздіктерді құру және жүйелеу.
Сөздіктер
- «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі» — 10 томдық.
- Ысқақов сөздіктің редакциясын басқарды.
- Сөздік мақаласы тіл құрылымы мен заңдылықтарын зерттейді.
- А.Құнанбаев шығармаларының сөздігі 1968 жылы жарық көрді.
- Бір сөз табына жататын омонимдер лексикалық категорияға жатады.
- Түркі тілдерінің ішінде ең күшті үндестік — қазақ тіліндегі ерін үндестігі.
- Ең ірі фонетикалық бірлігі — сөйлем.
- Префиксация — сөзге алдынан дыбыс қосу процесі.
- Редукция— сөздерді немесе дыбыстардың қысқаруы немесе жеңілдетілуі.
- Бір-біріне байланысқан сөз құрылымдары (сөйлемдер) түрлі тәсілдер арқылы бірігеді.
- Артикльдер қазақ және түркі тілдерінде жоқ.
Грамматика және фонетика
- Грамматика сөз құрылымын мен функциясын зерттейді.
- Нақты жақты сөйлемдер іс-әрекет пен жағдайды нақты көрсетеді.
- А.Байтұрсынұлы салалас құрмалас сөйлемнің 5 түрін көрсеткен.
- Семиотика белгі жүйелері мен мәндерін, семантика тіл мағына аспектілерін зерттейді.
- «Тіл әдебиеттің негізгі элементі» — М. Горький.
- Тіл «биологиялық организм» деген пікірді А. Шлейхер ұсынған.
- Лингвистика негізі — тіл.
- Грамматика морфологиялық жылысу мен сіңісу құбылыстарына себеп болады.
- Фонетика — дыбыстарды зерттейтін сала.
- Фонемалар — дыбыстық бірліктер.
Тіл білімінің ғылыми әдістері
- Диахрония — уақыт бойынша тілді зерттеу.
- Синхрония — белгілі бір кезеңдегі тілді зерттеу.
- Салыстырмалы-тарихи тіл білімі XVIII ғасырдың екінші жартысында қалыптасты.
- Тіл білімін жаратылыстану ғылымы ретінде қарастырған ғалымдар. А. Шлейхер.
- Вокал дыбыстары а, о, ә, е, ұ, ө.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Бұл викторина тіл білімінің негіздерін қамтиды. Сіз лингвистика, табиғи тіл, ареалдық лингвистика және тілдің философиясына қатысты сұрақтарға жауап бересіз. Викторинада Фердинанд де Соссюр, Август Шлейхер және Ахмет Байтұрсынов сияқты маңызды тұлғалардың пікірлері қарастырылады.
