Компьютерлік жүйелер мен желілер

Жүйелік қауіпсіздік

Анықтама: Жүйелік қауіпсіздік - компьютерлік жүйелер мен желілердің ақпараттық, аппараттық және программалық элементтерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Негізгі мақсаттар:
- Ақпаратты қорғау: деректердің құпиялылығы мен тұтастығын сақтау.
- Жүйенің жұмысын қамтамасыз ету: заңсыз қол жетімділіктен қорғау.
- Пайдаланушылардың аутентификациясы: жарамды пайдаланушыларды тану.
Қауіп факторлары:
- Зиянды бағдарламалар (вирус, троян, вредоносные программы).
- Хакерлік шабуылдар.
- Физикалық зақымдар (құрылғыны ұрлау, табиғи апаттар).
Қорғаныс шаралары:
- Антивирустық бағдарламалар.
- Брандмауэрларды пайдалану.
- Шифрлеу технологияларын қолдану.
- Тұрақты жүйелік жаңартулар мен қорғаныс патчтары.

Желілердің архитектурасы

Анықтама: Желілердің архитектурасы - желінің структуралық жоспары, құрамдас бөліктері және олардың өзара әрекеттесуі.
Негізгі компоненттер:
- Клиент: Желі ресурстарына қатынау үшін сервермен байланыс жасайтын құрылғы.
- Сервер: Ресурстарды, деректерді немесе қызметтерді ұсынатын компьютер.
- Маршрутизатор: Деректер пакеттерін желі ішінде бағыттайтын құрылғы.
- Сөйлесуді қамтамасыз ету құралдары: Қатқыл дискідегі ақпаратты желі арқылы бөлісу үшін арналған механизмдер.
Модельдер:
- OSI моделi: 7 деңгейлі архитектура (физикалық, желілік, арналық, т.с.с.).
- TCP/IP моделі: 4 деңгейлі (қосымшалық, транспорттық, желілік, арналық).
Желілердің типтері:
- LAN (Local Area Network): Жергілікті желі, шектеулі аумақта қолдану үшін.
- WAN (Wide Area Network): Кең ауқымды желі, географиялық тұрғыдан кең аумақтарды қамтиды.
- MAN (Metropolitan Area Network): Қалалық аумақтағы желі.
Топологиялар:
- Жұлдызша: Хосттардың бір орталық құрылыммен байланысуы.
- Шатырға: Хосттардың тікелей байланыспен бір-біріне қосылуы.
- Сақина: Хосттардың дөңгелек қалыпта байланысуы.

Жүйелік қауіпсіздік

Жүйелік қауіпсіздік – компьютерлік жүйелер мен желілердің ақпараттық, аппараттық және программалық элементтерін қорғау.
Негізгі мақсаттар:
- Деректердің құпиялылығы мен тұтастығын сақтау
- Заңсыз қол жетімділіктен қорғау
- Жарамды пайдаланушыларды тану
Қауіп факторлары:
- Зиянды бағдарламалар (вирус, троян, вредоносные программы)
- Хакерлік шабуылдар
- Физикалық зақымдар (құрылғыны ұрлау, табиғи апаттар)
Қорғаныс шаралары:
- Антивирустық бағдарламалар
- Брандмауэрлар
- Шифрлеу технологиялары
- Тұрақты жүйелік жаңартулар мен қорғаныс патчтары

Желілердің архитектурасы

Желілердің архитектурасы – желінің құрылымдық жоспары, құрамдас бөліктері және олардың өзара әрекеттесуі.
Негізгі компоненттер:
- Клиент – желі ресурстарына қатынау үшін сервермен байланыс жасайтын құрылғы
- Сервер – ресурстарды, деректерді немесе қызметтерді ұсынатын компьютер
- Маршрутизатор – деректер пакеттерін желі ішінде бағыттайтын құрылғы
- Сөйлесуді қамтамасыз ету құралдары – қатқыл дискідегі ақпаратты желі арқылы бөлісу үшін арналған механизмдер
Модельдер:
- OSI моделі – 7 деңгейлі архитектура (физикалық, желілік, арналық, т.с.с.)
- TCP/IP моделі – 4 деңгейлі (қосымшалық, транспорттық, желілік, арналық)
Желілердің типтері:
- LAN (Local Area Network) – Жергілікті желі, шектеулі аумақта қолдану үшін
- WAN (Wide Area Network) – Кең ауқымды желі, географиялық тұрғыдан кең аумақтарды қамтиды
- MAN (Metropolitan Area Network) – Қалалық аумақтағы желі
Топологиялар:
- Жұлдызша – хосттардың бір орталық құрылыммен байланысуы
- Шатырға – хосттардың тікелей байланыспен бір-біріне қосылуы
- Сақина – хосттардың дөңгелек қалыпта байланысуы