Kolonyalismo: Pagtuklas at Impluwensya

Alalahanin Natin

• Ang kolonyalismo ay ang pananakop ng isang bansa sa isang lupain o teritoryo na may layuning direktang kontrolin ito.
• Layunin ng kolonyalismo na mapakinabangan ang mga kolonya at palaganapin ang kanilang impluwensiya.
• Nagsimula ang Panahon ng Pagtuklas noong ika-15 dantaon dahil sa pagbabago sa Europa noong Panahon ng Renasimiyento.
• Sa Panahon ng Pagtuklas, naglayag ang mga bansang Europeo upang makatuklas ng mga bagong lupaing sagana sa ginto at mga produktong pampalasa.
• Ilan sa mga nakilalang manlalayag na Europeo noong Panahon ng Pagtuklas ay sina Bartolomeu Dias, Vasco da Gama, Christopher Columbus, Ferdinand Magellan, at James Cook.
• Naging makapangyarihan ang mga bansang Espanya at Portugal sa unang yugto ng Panahon ng Pagtuklas.
• Nahati ang daigdig sa pagitan ng Espanya at Portugal sa pamamagitan ng mga Kasunduan sa Tordesillas at Zaragoza.
• Kabilang sa mga pangunahing dahilan na nagtulak sa mga Europeo na tumuklas ng mga bagong lupain ay ang paghahanap ng mga pampalasa o rekado.
• Ang paminta ay tinaguriang "black gold" dahil sa mataas na presyo nito at tanging ang mayayaman lamang ang nakakabili.
• Ginamit ang paminta bilang pambili ng lupa, pambayad ng buwis, at maging sa pagbibigay ng bigay-kaya.
• Mahalaga rin ang paminta dahil ginagamit bilang pampreserba ng mga karne.
• Ang mga Olandes ay nagkaroon ng mga kolonya sa Taiwan at Indonesia.
• Sila rin ang natatanging Europeong napahintulutang makipagkalakalan sa mga Hapones.

Talakayin Natin

• Layunin ng kolonyalismo ang pagpapalawak ng kapangyarihang pampolitika at pang-ekonomiya.
• Isang malaking impluwensiya sa kolonyalismo ang kaisipang merkantilismo.
• Naniniwala ang merkantilismo na ang kapangyarihan ng isang estado ay nakabatay sa nakukuha nitong likas na yaman at mahahalagang metal tulad ng ginto at pilak.
• Naging malakas na puwersa rin ang hangaring palaganapin ang Kristiyanismo at ikalat ang impluwensiya ng kulturang Kanluranin.
• Noong ika-14 hanggang ika-17 dantaon, nakaranas ang Europa ng pag-unlad.
• Tinawag itong Panahon ng Renasimiyento o Renaissance na nangangahulugang muling pagbuhay ng interes sa sining, humanidades, at siyensiya.
• Nagbigay-daan sa Panahon ng Pagtuklas ang pag-uunahan ng mga bansang Europeo na matupad ang kanilang hangarin na makapagpaunlad at makatuklas ng mga makabagong teknolohiya at kaalaman.
• Naglunsad sila ng mga paglalayag upang tumuklas ng mga bagong lupain na magagamit din nilang pamilihan
• Kabilang sa mga bansang nag-unahan ay ang Britanya, Portugal, Pransiya, Espanya, at Olandiya.
• Layunin nilang marating ang Mundus novus o "Bagong Mundo" at makahanap ng mga lupaing sagana sa ginto at mga pampalasa.
• Pangunahing layunin ng mga manlalayag na marating ang mga isla ng Moluccas sa Timog-Silangang Asya.
• Ito ay siyang pangunahing pinagkukunan ng mga pampalasang ibinebenta sa Europa.
• Malaki ang kinikita ng mga mangangalakal sa pagbebenta ng mga ito.
• Kontrolado lamang ng iilang mangangalakal na taga-Venice at mga Turkong Muslim ang kalakalan ng mga pampalasa.

Mga Unang Paglalayag ng mga Europeo

• Portuges si Vasco da Gama na naglakbay sa rutang pasilangan sa pinakatimog na bahagi ng Aprika hanggang sa marating niya ang India noong 1498.
• Ferdinand Magellan na makatuklas ng rutang pakanluran patungong Asya.
• Natuklasan niya ang Kipot ng All Saints, sa katimugang bahagi ng Timog Amerika na naging lagusan sa Karagatang Pasipiko.
• James Cook sa paggawa ng unang detalyadong mapa ng Newfoundland.
• Naglunsad din siya ng tatlong paglalayag sa Karagatang Pasipiko noong bahagi ng ika-18 dantaon.
• Ang pagkakatuklas ng Bagong Mundo noong 1492 ay nagbunga ng malaking pagbabago sa larangan ng kolonyalismo.
• Itinakda ni Papa Alexander VI ang paghahati ng mundo sa pagitan ng Espanya at Portugal.
• Tinutulan ng Portugal ang papa bull, kaya nagkasundo ang dalawang bansa sa Kasunduan sa Tordesillas noong 1494.
• Noong 1529, muling hinati ang daigdig sa pagitan ng Espanya at Portugal upang maitakda ang hanggahan ng impluwensiya ng dalawang bansa sa Asya.
• Hinarap ni Magellan ang maraming suliranin, isa na rito ang pag-aalsa ng mga tauhan na nais bumalik sa Espanya.
• Noong Pebrero 1521, napadpad sina Magellan sa mga isla ng Guam at Marianas.
• Noong ika-16 ng Marso, 1521, natanaw ng ekspedisyon ang Pilipinas na pinangalanan ni Magellan na Archipelago de San Lazaro.
• Nawala ang barkong Santiago sa gitna ng bagyo.
• Noong ika-1 ng Nobyembre, 1520 ang Strait of all Saints, kasalukuyang Kipot ni Magellan, na nasa pinakatimog na bahagi ng Timog Amerika.

Pagdating sa Pilipinas

• Magellan sa mga isla ng Guam at Marianas at nakipagkalakalan sila sa mga katutubo.
• Noong ika-16 ng Marso, 1521, natanaw ng ekspedisyon ang Pilipinas.
• Pinangalanan ni Magellan na Archipelago de San Lazaro.
• Nagdaos ang mga Espanyol ng misa bilang paggunita sa Pasko ng Pagkabuhay, sa Limasawa noong ika-31 ng Marso, 1521.
• Dinaluhan ito ng mga naninirahan, kabilang ang pinunong si Rajah Kolambu at kapatid nitong si Rajah Siagu.
• Naparating si Magellan sa Cebu kung saan dinaluhan ng humigit-kumulang 800 katutubo ang binyagan sa Cebu na pinangunahan ni Rajah Humabon.
• Isang krus na kahoy ang itinayo sa Cebu bilang simbolo ng tagumpay ng Kristiyanismo noong ika-14 ng Abril, 1521.
• Nahikayat din ni Magellan na sumumpa ng katapatan sa Hari ng Espanya sina Rajah Humabon.
• Tumangging kilalanin ni Lapulapu, ang pinuno ng Mactan, ang kapangyarihan ng Hari ng Espanya.
• Sinalubong ni Lapulapu si Magellan sa Mactan kasama ang mahigit sa 1,000 na katutubo.
• Sa huli ay nagtagumpay ang pangkat ni Lapulapu at napatay ng mga katutubo si Magellan.

Huling Yugto ng Paglalayag at ang Pagbabalik sa Espanya

• Ang mga nakaligtas sa labanan ay bumalik sa Cebu.
• Tumungo sila sa isla ng Borneo at nakipagkalakalan sa sultan ng Brunei.
• Sinunog ang barkong Concepcion dahil kakaunti na ang mga tauhang maglalayag.
• AngBarkong Victoria lamang ang nakabalik sa Espanya.
• Kinilala Magellan at Elcano sa pamumuno niya ng ekspedisyon matagumpay na nakaikot sa mundo.

Iba Pang Paglalayag ng mga Espanyol Patungong Pilipinas

• Nagpatuloy si Haring Carlos sa pagpapadala ng ekspedisyon sa Pilipinas.
• Mula 1525 hanggang 1564, nagpadala siya ng limang ekspedisyon:
  • Pinamunuan ni Garcia Jofre de Loaysa (1525)
  • Sebastian Cabot (1526)
  • Alvaro de Saavedra (1527)
  • Ruy Lopez de Villalobos (1542)
  • Miguel Lopez de Legazpi (1564)

Ang Paglalayag ni Miguel Lopez de Legazpi

• Pinangunahan ni Miguel Lopez de Legazpi ang matagumpay ma paglalayag sa Pilipinas.
• Narating noong ika-13 ng Pebrero, 1565 ang pangkat ni Legazpi sa Pilipinas.
• Nakipagkaibigan din si Legazpi sa Rajah Sikatuna sa Bohol sa pamamagitan ng sanduguan.
• Hindi tinanggap ng mga naninirahan sa Cebu si Legazpi.
• Tinawag itong Villa del SantNombre de Jesus ang unang pamayanan ng mga Espanyol.
• Ipinag-utos ni Haring Felipe II ang pagpapadala ng mga karpintero at manggagawa sa Cebu mula Mexico, na noon ay pangunahing kolonya ng Espanya, sa Amerika, upang itayo ang Moog ng San Pedro noong 1567.
• Lumipat si Legazpi sa isla ng Panay noong 1569.
• Noong 1570, nakarating sa kaalaman ni Legazpi ang tungkol sa mas maunlad na Kaharian ng Maynila sa isla ng Luzon.
• Ipinadala sina Martin de Goiti at Juan de Salcedo upang tingnan ang kalagayan ng Maynila noong Mayo 1570.
• Pagsakop ng Maynila kasunod ng labanan, agad na nakipagkasundo si Legazpi kina Rajah Sulayman, Rajah Matanda, at Lakan Dula.
• Noong ika-24 ng Hunyo, 1571 ay itinatag ang Pamahalaang Kolonyal ng mga Espanyol sa Pilipinas.
• Ipinatayo ni Legazpi and Intramuros na naging kabisera o sentro ng pamahalaan.
• Ipinahayag din ni Legazpi ang Maynila bilang kabisera at tinawag itong "Natatangi at Pinakatapat na Lungsod."