Kimya ve Genetik Quiz

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Günümüzde insanın hizmetine sunulan kimyasal madde sayısı ne kadardır?

5 milyon

1-2 milyon

3-4 milyon

2-3 milyon (correct)

Kromozomların en yoğun halde paketlendiği evre hangisidir?

Metafaz (correct)

Anafaz

Telofaz

İnterfaz

Hangi tür etkileri incelenen kimyasal maddeler azınlıkta kalmaktadır?

Reaktif etkiler

Mutajenik ve kanserojenik etkiler (correct)

Alerjenik etkiler

Toksik etkiler

İnsanda çekirdekteki DNA’nın uzunluğu yaklaşık olarak ne kadardır?

2 metre (C) Signup and view all the answers

Isınma ve enerji amacıyla kullanılan yakıtların dumanları hangi tür maddeleri içerebilir?

Endüstriyel atık maddeler (C) Signup and view all the answers

İnsanoğlunun kullandığı birçok kimyasal maddenin araştırılmayan özelliklerinden biri nedir?

Kanserojenik etkileri (A) Signup and view all the answers

Kromozom sayısı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Kromozom sayısı canlı türünün gelişmişlik düzeyiyle orantılıdır. (D) Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi günümüzdeki kimyasal maddelerin genel özellikleri arasında sayılabilir?

Aralarından azının zararlı etkilerinin incelenmesi (A) Signup and view all the answers

DNA'nın başlangıçtaki boyu kromozom haline geldiğinde ne kadar kısalmaktadır?

10.000 kat (A) Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi kromozom sayısıyla ilgili doğru bir ifadeyi yansıtmaz?

Kromozom sayısı bir canlının özelliklerini belirler. (C) Signup and view all the answers

Mikroorganizmaların vücuda girişi hangi yollarla önlenmektedir?

Göz, ağız, burun gibi çeşitli yollarla (C) Signup and view all the answers

Lizozim hangi işlevi görmektedir?

Bakterilerin hücre duvarlarını parçalamak (D) Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi mikroorganizmaların vücuda girmesine karşı bir engel değildir?

Vücut ısısının yüksek olması (D) Signup and view all the answers

Mikroorganizmaların vücuda girebileceği yollar arasında hangisi yer almaktadır?

Göz (C) Signup and view all the answers

Lizozim hangi vücut sıvılarında bulunabilir?

Tükürük ve gözyaşında (C) Signup and view all the answers

F2 kuşağında hangi fenotip oranı gözlemlenir?

9:3:3:1 (D) Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi yarı dominantlık (eksik dominantlık) durumunun özelliğidir?

Heterozigot bireylerde tamamen yeni bir fenotip ortaya çıkar. (D) Signup and view all the answers

Hangi tip çaprazlama sonuçları bir Punnet karesi kullanılarak belirlenebilir?

Trihibrit çaprazlama (A) Signup and view all the answers

Fenotipler arasında hangi renk ve yapı kombinasyonları belirtilmiştir?

Sarı-düzgün, yeşil-buruşuk (C) Signup and view all the answers

Aynı elden gelen iki genden biri diğerine baskın olduğunda ne tür bir ilişki vardır?

Tam dominantlık (A) Signup and view all the answers

Erişkin kök hücrelerinin en önemli özelliklerinden biri nedir?

Hücreleri eskiyenlerin yerine yenilerini üretebilmeleri (C) Signup and view all the answers

Aşağıdaki ifadelerden hangisi erişkin kök hücrelerinin sınırlılıklarını belirtmektedir?

Tüm hücre türleri bu hücrelerden elde edilemez. (D) Signup and view all the answers

Erişkin kök hücrelerinin çoğalma yöntemleri nelerdir?

Bölünerek kopyalarını üretmek (A) Signup and view all the answers

4.000 kişilik bir popülasyonda düz saçlı bireylerin oranı nedir?

16% (B) Signup and view all the answers

Erişkin kök hücrelerinin görevleri nelerdir?

Dokulardaki eski hücreleri yenileriyle değiştirmek (A) Signup and view all the answers

Erişkin kök hücrelerinin nerelerde bulunduğu konusunda hangisi yanlıştır?

Sadece beyin dokusunda bulunurlar. (A) Signup and view all the answers

Düz saç, kıvırcık saçı baskın gen olduğunu göz önünde bulundurursak, düz saçlı bireylerin genotipleri arasında olası olanlar hangileri olabilir?

Heterozigot (B), Homozezot dominant (D) Signup and view all the answers

Düz saçlı bireylerin gen frekanslarını bulmak için hangi denklemi kullanmalıyız?

p + q = 1 (B) Signup and view all the answers

Resesif allel gen frekansını (q) nasıl hesaplayabiliriz?

Kıvırcık saç oranını 1'den çıkarmak (A) Signup and view all the answers

Heterozigot birey sayını bulmak için hangi sayı ile çarpım yapmalıyız?

Dominant allel frekansı (A) Signup and view all the answers

Signup and view all the answers

Study Notes

Kanser Biyolojisi, Kök Hücreler ve İmmünobiyoloji

Hücre çoğalması, canlı organizmanın ihtiyaçlarına belli kontrol mekanizmalarıyla yanıt vermektedir.
Gelişmiş bir organizmada, hücre bölünmesi ve hücre ölümü genellikle dengelenmektedir.
Eritrositler 120 gün sonunda ölür ve bu süreçte yeniden verilmektedir. Beyin hücreleri, uzun ömürlü olup, yenileri üretilmez.
Hücre çoğalması, farklılaşması, yaşlanması ve programlanmış hücre ölümü, 100'den fazla protein tarafından düzenlenmektedir.
Bu proteinlerin mutasyonları kanser oluşumuna neden olabilir.
Kanser oluşumu için 3 ana protein grubu vardır:
1. Hücre çoğalmasından sorumlu yeşil ışık görevi gören proteinler
2. Hücre çoğalmasını durduran kırmızı ışık görevi gören proteinler
3. Hücre ömrünü belirleyen yaşlanma ve intihar proteinleri
Hücre döngüsü çeşitli kontrol mekanizmalarıyla düzenlenmektedir.
Kontrolsüz hücre bölünmesi dokuda tümör oluşumuna neden olmaktadır.
Tümörler iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) olmak üzere ikiye ayrılır.
Tümörün kaynaklandığı doku baz alındığında; kemik, bağ ve kas doku hücrelerinden kaynaklanan sarkomlar (%2), epitel doku hücrelerinden kaynaklanan karsinomlar (%90), kan dokusundan kaynaklanan lösemiler (%8) olmak üzere 3 ana gruba ayrılır.
İnsan vücudundaki hücrelerin çoğalması, farklılaşması, yaşlanması ve programlanmış ölümleri, sayıları 100'den fazla olan değişik proteinler tarafından düzenlenmektedir.

Tümör Baskılayıcı Genler (Anti-onkogenler)

Tümör baskılayıcı genler, ilk olarak 1986'da Alfred Knudson tarafından retinoblastom çalışmalarıyla keşfedilmiştir.
Kalıtsal ve kalıtsal olmayan birçok kanser türünde, kromozomlar üzerindeki gen lokuslarının ürünü olan proteinler anti-onkogen olarak görev yapmaktadır.
Tümör baskılayıcı genlerin mutasyonları sonucunda onkogenler oluşmaktadır.

p53 Günü

Bilinen en etkin tümör baskılayıcı gen, 17. kromozomun p kolunda, 11. ekzonunda bulunan p53 genidir.
Bu genden sentezlenen protein; hücre döngüsünü düzenleyen bir transkripsiyon faktörüdür.
p53 genindeki mutasyonlar, G1 hazırlık fazının tamamlanmadan S fazına geçişine neden olmaktadır.
Özellikle sigaradaki benzopiren ve kuruyemişlerdeki aflatoksinler p53 mutasyonlarına sebep olmaktadır.
Bazı genlerin onkogen hale gelmesi ve viral ürünler de p53'ün işlevini engellemektedir.
Tüm kanserlerin % 15'inde viral köken bulunmaktadır.
p53 geninin iki önemli işlevi vardır:
1. DNA onarımı için hücre döngüsünü durdurma.
2. Gereken durumlarda apoptoza yol açma.

Onkogenler

Çeşitli tümör olgularında, hücre kromozomlarında lokalize olmuş, kanser genleri tespit edilmiştir.
Onkogenlerin büyük bir kısmı, hücre büyümesi, çoğalması ve farklılaşmasının kontrolüyle ilişkili olan proto-onkogenlerin mutasyona uğramış (aktive edilmiş) formlarıdır.
Kopan parçanın, normal ya da ters dönerek yapışması, 3 kırılma gerektirdiğinden nadiren gerçekleşmektedir.

Kanser Genlerinin Aktivasyonunda Rol Oynayan Çevresel Etkenler

Günümüzde insanoğlunun etrafını çevreleyen yaklaşık 2-3 milyon kimyasal madde bulunur. Ancak çok azının mutajenik veya kanserojenik etkisi incelenmiştir.
Bazı kimyasalların kansere yol açma potansiyeli bulunmaktadır:
- Nitrozaminler
- Yangın söndürücü karbon tetraklorür
- Naylon üretiminde kullanılan akrilonitril
- Arsenik
- Kadmiyum
- Nikel
- Kurşun
- Titanyum
- Kobalt
- Krom
Aspergillus mantarı ile kontamine gıdalar (fındık, fıstık) aflatoksin içerir ve DNA mutasyonlarına neden olmaktadır.
Pestisitler, gıda katkı maddeleri, gıda boyaları da kansere yol açabilir.
UV ışınları, radyasyonlar ve enfeksiyonlar da kanser oluşumuna katkıda bulunabilir.

Yaygın Kanser Türleri

Akciğer kanseri, kanser vakalarının %25'ini oluşturmaktadır ve çoğu zaman sigara içenlerde görülmektedir. Erken teşhis için göğüs filmleri çekilmelidir.
Erken evrelerde tanı konulması halinde cerrahi, kemoterapi ve radyoterapilerle tedavi mümkün olabilir.
Meme Kanseri, kadınlarda en sık görülen kanser türüdür.
Doğum yapmamış kadınlarda ve 40 yaş üstü kadınlarda daha fazla görülür.
65 yaş üstü kadınların yaklaşık yarısında meme kanseri görülür,
Alkol, sigara kullanımı, fazla kilo, hayvansal yağ tüketimi ve deodorant kullanımı meme kanseri riskini artırmaktadır.
Prostat Kanseri: Erkeklerde akciğer kanserinden sonra en sık görülen kanser türüdür.
50 yaş üzeri erkeklerde görülme sıklığı artmaktadır.
İdrar yapma sorunları, kanlı idrar, sırt/bel ağrısı gibi belirtiler önemlidir ve PSA testiyle teşhis edilebilir.
Kolon Kanseri: Erkek ve kadınlarda sıklıkla görülen 3. kanser türüdür.
Vakaların %25'i kalıtsaldır.
Genellikle 45 yaş üstünde görülür. Kanlı dışkı hastalığın belirtisi olabilir.
Cerrahi operasyon hastalığın tedavisinde etkilidir.
Karaciğer Kanseri: Karaciğerin epitel hücrelerinde ortaya çıkar, Hepatit B/C virüsü, alkol tüketimi, aflatoksin ve kalıtsal faktörler hastalığa yol açabilir.
2 cm'nin altındaki tümörler cerrahi olarak çıkarılabilir.
Tedavide önemli oranda başarı sağlanamamıştır, karaciğer naklindeki başarı oranı %20'dir.

Kök Hücreler

Kök hücreler, vücuttaki tüm dokuların ve organların oluşmasında temel rol oynayan hücrelerdir.
Gelişmeye ve çoğalmaya yönelik büyük yetenekleri bulunur.
Kendi kendini yenileme ve farklılaşma özellikleri vardır.

İmmün Sistem

Canlı organizmalar, patojen mikroorganizmalara karşı (virüs, bakteri, mantar ve protozoa), kendilerini korumak için immün sistem (bağışıklık sistemi) geliştirmiştir.
İmmün sistem birincil ve ikincil lenfoid doku ve organlardan oluşur. Birincil lenfoid organlar olarak kemik iliği ve timus, ikincil lenfoid organlar olarak dalak, lenf nodları ve bademcikler örnek verilebilir.
Mikroorganizmaların vücuda girişini çeşitli biyokimyasal ve fiziksel engellerle önlenmektedir.
Örneğin; gözyaşı, tükürük, burun akıntısı ve idrar, bakteri girişini engellemektedir.
Deri keratin dış tabakası mikroorganizmaların girişini engellemektedir.
İmmün sistemi etkileyen hastalıklar (örnek: HIV) sonucunda immün yetmezlikler görülebilir. Vücudun kendisini savunma kabiliyeti zayıfladığından, hastalık bulaşmalarından dolayı ölüm riski artmıştır.
İmmün sistemin gereğinden fazla çalışması hipersensitivite reaksiyonlarına (alerjik tepkiler) yol açabilir.
İmmün sistemin kendisine karşı reaksiyon göstermesi otoimmün hastalıklara yol açabilir.
Antijenler, immün sistem tarafından tanınan, immün reaksiyonlara sebep olan maddelerdir.
Antijenler genellikle protein veya glikoprotein yapısındadırlar, kendileri antijen olmasalar bile bir başka moleküle bağlanarak antijen özelliği gösterebilen maddelere hapten denir.
İmmün sistem, aktivasyon (mikroorganizmalar ve yabancı maddeler kendilerini tanıyan lenfositleri aktive ederler), efektör evresi (aktive olmuş lenfositler kendilerini aktive eden kaynağı etkisizleştirir) olmak üzere iki aşamadan oluşur.
İki tip immünite vardır:
- Doğal immünite: İmmün sistemin genel savunma mekanizmalarıdır.
- Uyarılmış immünite: Her mikroorganizmaya özel olarak tepki gösterir, lenfositler yolu ile gerçekleşir, hafıza sistemi mevcuttur.
Uyarılmış (adaptif) immünite iki tipte gelir:
- Hücresel immünite: T hücreleri aracılığıyla gerçekleşir (sitotoksik veya yardımcı T hücreleri).
- Humoral immünite: Plazma hücreleri tarafından salgılanan antikorlar aracılığıyla gerçekleşir.
İmmün sistemin hücreleri:
- Fagositler (monositler, makrofajlar, nötrofiller, eozinofiller): Patojenleri ve yabancı parçaları fagositoz yoluyla etkisiz hale getirir.
- Lenfositler (B ve T hücreleri): Uyarılmış (adaptif) immün cevabı gerçekleştirir. Uyarılan B hücreleri plasma hücrelerine dönüşür ve antikor üretir.
- Yardımcı hücreler (bazofiller, mast hücreleri, trombositler): Genellikle alerjik reaksiyonlar ve pıhtılaşma gibi süreçlerde görev alırlar.

Aşılama

Aşılama, spesifik bir immün yanıt oluşturmak amacıyla bir hayvana veya insana, uygun doz ve yolla immünojen verilmesidir.
Aşılama ile amaç hastalıkları oluşmadan önce önlemektir.

Sitogenetik

Hücre çekirdeğindeki genleri taşıyan kromozomların yapı ve fonksiyonlarını inceleyen bilim dalına sitogenetik denir.
Kromozomlar genellikle 23 çift halindedir (22 otozom + 2 eşey kromozomu).
Kromozom sayısındaki düzensizliklere ve sayısal/yapısal bozukluklara bakılmasıyla (örneğin: Down Sendromu, Turner Sendromu, Klinefelter Sendromu, triploidi, anöploidi gibi), hastalıklar incelenir.

Hücre Bölünmesi, Hücre Yaşlanması ve Ölümü

Tek hücreli canlılarda hücre bölünmesi üremeyi gerçekleştirir.
Çok hücreli canlılarda hücre bölünmesi büyümeyi, gelişmeyi, dokuların onarımını sağlar.
Hücre döngüsünün aşamaları:
- İnterfaz (hücrenin bölünmediği dönem); G1, S, G2 evrelerini içerir.
- Mitoz (hücrenin bölündüğü dönem); Profaz, Metafaz, Anafaz, Telofaz evrelerini içerir.
- Sitokinez (hücrenin bölünmesinin tamamlandığı dönem).
Hücre döngüsü bazı kontrol noktalarında durdurulabilir ve hücrenin bölünmesi durdurulur
İdeal koşullarda her birim bölünme dönemi eşit miktarlarda gerçekleşir. Ancak, hasarlı kromozomların bölünme evresinden geçmesine izin verilmez
Hücre bölünmesinin gerçekleşmesini sağlayan proteinler de bulunur, bunlar hücre döngüsündeki evreleri birbirine bağlar.
Hücre yaşlanması; yaşın ilerlemesi, hücrenin işlevini kaybetmesi, DNA ve kromozomlardaki hasarlar, oksidatif stres ve lizozomlarda birikim neden olur. Hücre ölümü ikiye ayrılır; yıkıcı (nekrotik) veya düzenli (apoptotik) hücre ölümü.
Nekroz: Hücre ölümünün hızlı olduğu süreçtir.
Apoptoz: Programlanmış hücre ölümü, kendi kendini temizleme mekanizmasıdır.
Hücresel sinyal iletişimi, hücrelerin çevresel sinyallere yanıt verme ve uyum sağlamalarını içerir.
Sinyal iletişimine yardımcı olan mekanizmalar, para-krin, oto-krin, sinaptik ve endokrin iletişim mekanizmalarıdır.
Reseptörler, sinyal moleküllerini bağlayan ve içerideki hücreler için mesaj taşıyan moleküllerdir.

Hücre İskeleti

Hücre iskeleti, hücrelerin şeklini, yapısını ve işlevsel aktivitelerini koruyan yapısal protein ağıdır.
3 tip iplikçik bulunur:
1. Mikrotübüller: En büyük ve içi boş yapıda olup, hücreyi şekillendirir, organelleri taşır, kromozom ayrılmasında rol oynar.
2. Ara iplikçikler: Hücre yapısının dayanıklılığını sağlar.
3. Mikrofilamentler (aktin iplikçikler): Hücrede hareketlilik sağlar.
Hücre iskeletini oluşturan proteinler (örn: vimentin, keratin, nörofilamant, laminin): Hücre yapısı ve işlevini düzenler.
Kas yapılarını düzenleyen miyozin proteinleri de bulunur, kas kasılması, enerji üretimini düzenler.
Hücrelerin ECM'e tutunmasında çeşitli CAM'ler aktif rol oynar (kaderin, integrin ve selektin).

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Bu quiz, kimyasal maddeler ve genetik yapılar hakkında sorular içermektedir. Katılımcılar, kromozomlar, DNA ve mikroorganizmalarla ilgili bilgilerini test etme fırsatı bulacaklar. Kimyasal maddelerin özellikleri ve biyolojik süreçler hakkında detaylar sunulmaktadır.