Kiểm toán TSCĐ - Tài chính khác

Tổng Quan

• Tài liệu này là tài liệu học tập môn "Kiểm toán các thông tin tài chính khác" do TS. Đỗ Thị Thoa giảng dạy, với 2 tín chỉ.
• Chương 1 tập trung vào kiểm toán tài sản cố định (TSCĐ).

Tài liệu tham khảo

• Các tài liệu được sử dụng bao gồm sách giáo trình, chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và quốc tế, luật kiểm toán độc lập, và hồ sơ kiểm toán mẫu.

Nội dung môn học

• Các chương bao gồm kiểm toán tài sản cố định, chu kỳ tiền lương và nhân sự, chu kỳ xác định và phân phối kết quả, nguồn vốn, và các thông tin khác.

Mục tiêu, tài liệu và phương pháp nghiên cứu

• Mục tiêu là trang bị kiến thức về kiểm toán TSCĐ và các quy trình kiểm toán liên quan.
• Sinh viên cần đọc trước tài liệu và giáo trình trước khi đến lớp, và cần chuẩn bị bài tập tình huống.

Kết cấu chương 1

• Chương 1 bao gồm các phần: mục tiêu và căn cứ kiểm toán chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ, khảo sát về kiểm soát nội bộ đối với chu kỳ này, khảo sát cơ bản, và tổng hợp kết quả kiểm toán.

1.1. Mục tiêu và căn cứ kiểm toán chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ

• Bao gồm mục tiêu kiểm toán và căn cứ (nguồn tài liệu) cho chu kỳ này.

1.1.1. Mục tiêu kiểm toán chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ

• Mô tả các bước công việc của chu kỳ và thông tin tài chính chủ yếu liên quan.
• Nó bao gồm cả mục tiêu kiểm toán cụ thể cho chu kỳ này.

1.1.1.1. Các bước công việc của chu kỳ và các thông tin tài chính chủ yếu có liên quan

• TSCĐ trong báo cáo tài chính (BCTC) chứa nhiều thông tin.
• TSCĐ bao gồm TSCĐ hữu hình (HH), vô hình (VH), và thuê tài chính.
• TSCĐ thường có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài.
• Quá trình mua sắm TSCĐ thường có sự kiểm soát chặt chẽ.
• TSCĐ bị hao mòn trong quá trình sử dụng, giá trị hao mòn được chuyển dịch vào giá trị sản phẩm dưới hình thức khấu hao.
• Việc trích khấu hao và sửa chữa nâng cấp ảnh hưởng đến thông tin về TSCĐ và BCTC.
• Cần thận trọng khi kiểm toán TSCĐ vì sai sót nhỏ có thể dẫn đến rủi ro kiểm toán (RRKT).
• Các bước công việc bao gồm xác định nhu cầu đầu tư, tổ chức tiếp nhận TSCĐ, quản lý và bảo quản (về mặt hiện vật và giá trị), ghi nhận các khoản nợ phải trả, xử lý các khoản chi thanh toán, và phê duyệt các nghiệp vụ thanh lý.
• Các thông tin tài chính liên quan bao gồm nguyên giá, giá trị hao mòn, chi phí khấu hao, chi phí sửa chữa, chi phí sản xuất chung
• Kiểm toán viên (KTV) tập trung kiểm toán các thông tin liên quan đến nguyên giá, giá trị hao mòn, chi phí khấu hao, chi phí sửa chữa, và số dư TSCĐ.

1.1.1.2. Mục tiêu kiểm toán chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ

• Mục tiêu tổng quát là thu thập bằng chứng để xác nhận độ tin cậy của thông tin tài chính liên quan đến TSCĐ và cung cấp bằng chứng tham chiếu cho các chu kỳ khác.
• Đánh giá hiệu lực của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) đối với chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ.
• Mục tiêu cụ thể là đánh giá mức độ tin cậy của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB).
• Đánh giá khâu thiết kế các quy chế KSNB (tồn tại, đầy đủ, phù hợp)..
• Đánh giá khâu vận hành (hiệu lực và hiệu lực liên tục).
• Xác nhận mức độ trung thực, hợp lý của số liệu liên quan đến chu kỳ mua sắm và thanh lý, đảm bảo tính đúng đắn của các cơ sở dẫn liệu.
• Đảm bảo sự phát sinh, tính toán, phân loại, hạch toán đầy đủ và đúng kỳ của các nghiệp vụ liên quan đến chu kỳ mua sắm và thanh lý.
• Đảm bảo sự hiện hữu, quyền sở hữu, tính toán, phân loại, trình bày và công bố của số dư tài khoản liên quan đến chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ.

1.1.2. Căn cứ (nguồn tài liệu) kiểm toán chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ.

• KTV cần dựa vào BCTC(bảng cân đối kế toán), các báo cáo kế toán tổng hợp và chi tiết như báo cáo tăng giảm TSCĐ, báo cáo sửa chữa, các sổ sách kế toán, chứng từ kế toán (hóa đơn, chứng từ vận chuyển), và các tài liệu pháp lý (hợp đồng mua bán,bản thanh lý hợp đồng, quyết định đầu tư, quy định KSNB).

1.2. Khảo sát về kiểm soát nội bộ đối với chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ

• Gồm hoạt động kiểm soát nội bộ và khảo sát về kiểm soát nội bộ đối với chu kỳ này.

1.2.1. Hoạt động kiểm soát nội bộ (các chức năng KSNB)

• Đơn vị cần thiết kế và vận hành các quy chế và thủ tục KSNB phù hợp với từng bước công việc.
• Các công việc bao gồm xác định nhu cầu đầu tư, tiếp nhận TSCĐ, quản lý và bảo quản, ghi nhận và quản lý giá trị, ghi nhận nợ phải trả, xử lý các khoản chi thanh toán, và xử lý các nghiệp vụ sửa chữa, thanh lý.
• Nội dung công việc KSNB là xây dựng các quy định KSNB và đơn vị tổ chức thực hiện các nguyên tắc bất kiêm nhiệm, phân công và ủy quyền.
• Các nguyên tắc kiểm soát là tách biệt công tác quản lý sử dụng và ghi chép TSCĐ.
• Thực hiện nguyên tắc phân công và uỷ quyền: có quy định rõ ràng đối với thẩm quyền phê chuẩn, quản lý và sử dụng TSCĐ.
• Cần xem bảng tóm tắt về mục tiêu và thủ tục KSNB (Bảng 1.1).

1.2.2. Khảo sát về kiểm soát nội bộ đối với chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ

• Khảo sát sự hiện hữu của chính sách kiểm soát và khảo sát việc áp dụng các quy chế kiểm soát nội bộ; và tình hình thực hiện các nguyên tắc tổ chức hoạt động kiểm soát nội bộ.
• Nội dung nghiên cứu là đánh giá hệ thống KSNB của đơn vị đối với các nghiệp vụ TSCĐ: thiết kế hệ thống có đầy đủ bước kiểm soát và có phù hợp, chặt chẽ không? Quá trình thực hiện có đảm bảo tính liên tục nhằm duy trì tính hiệu lực của hệ thống KSNB không?
• Các thủ tục (kỹ thuật) khảo sát được sử dụng để thu thập bằng chứng đánh giá hiệu quả của hệ thống KSNB.
• Khảo sát bằng cách yêu cầu đơn vị cung cấp các văn bản KSNB.
• Trực tiếp quan sát công việc kiểm soát cụ thể, phỏng vấn những người có hiểu biết và yêu cầu thực hiện lại để chứng kiến.
• Kiểm tra các dấu vết kiểm soát (KS) lưu trên hồ sơ tài liệu: và xem xét việc bố trí nhân sự có đảm bảo các nguyên tắc kiểm soát không.

1.3. Khảo sát cơ bản đối với chu kỳ mua sắm và thanh lý tài sản cố định

• Gồm thủ tục phân tích và đánh giá tổng quát, kiểm tra chi tiết về nghiệp vụ và số dư đối với các thông tin liên quan đến chu kỳ, kiểm tra chi tiết nghiệp vụ và số dư hao mòn tài sản cố định, chi phí phát sinh sau khi ghi nhận ban đầu, và nghiệp vụ, số dư bất động sản đầu tư.

1.3.1. Thủ tục phân tích, đánh giá tổng quát

• Phân tích các thông tin tài chính(TC) bằng kỹ thuật phân tích ngang và phân tích dọc.
• Kỹ thuật phân tích ngang so sánh nguyên giá, giá trị hao mòn luỹ kế và tổng chi phí khấu hao TSCĐ với các kỳ trước.
• Kỹ thuật phân tích dọc so sánh tỷ lệ khấu hao bình quân, hệ số hao mòn bình quân với các kỳ trước.
• Phân tích các thông tin phi TC là phân tích mối quan hệ và ảnh hưởng của các yếu tố môi trường kinh doanh, điều kiện kinh doanh và đánh giá khả năng sai phạm.So sánh số đầu năm và số cuối năm và biến động của tài sản cố định hữu hình, tài sản cố định vô hình và hao mòn tài sản cố định.

1.3.2. Kiểm tra chi tiết về nghiệp vụ và số dư đối với các thông tin liên quan đến chu kỳ mua sắm và thanh lý TSCĐ

• Kiểm tra chi tiết về nghiệp vụ tăng, giảm TSCĐ nhằm đánh giá tính hợp lý của việc phê chuẩn giá mua bán, tính đầy đủ và hợp lệ của các chứng từ liên quan đến nghiệp vụ, tính đúng đắn và phù hợp của các chính sách xác định nguyên giá TSCĐ.
• Kiểm tra chi tiết số dư tài khoản TSCĐ thì kiểm tra với số dư đầu kỳ, nếu kiểm toán các năm được xác định kiểm toán thì ko can kiểm toán bỏ xung, còn không phải thực hiện các nghiệp vụ kiếm toán bổ xung như kiếm tra sự tồn tại tài sản.

A. Kiểm tra chi tiết về nghiệp vụ tăng, giảm TSCĐ

• Phải lưu ý về đặc điểm của từng loại TSCĐ để xác định khả năng sai sót.
• TSCĐ vô hình thường phát sinh liên quan đến một khoản phí tổn => sai phạm hay xảy ra.
• Đối với TSCĐ thuê tài chính: thì việc tính xaác định nguyên giá TSCĐ thuê; và việc tính toán giá khấu hao TSCĐ thuê tài chình

B. Kiểm tra chi tiết số dư tài khoản TSCĐ

• Dư ĐK + PS tăng – PS giảm = Dư CK
• Đối với số dư đầu kỳ thì các năm trước đã có công ty thực hiện kiểm toán, KTV phải xem xét báo cáo kiểm toán năm trước và đặc biệt lưu ý đến các vấn đề liên quan đến TSCĐ.
• Đối với số dư cuối kỳ thì được dựa trên cơ sở kết quả kiểm toán số dư đầu kỳ.

1.3.3. Kiểm tra chi tiết nghiệp vụ và số dư hao mòn TSCĐ

• Kiểm toán nghiệp vụ khấu hao TSCĐ bằng việc xem xét qua trình tính toán và mức khấu hao đảm bảo tính nhất quán.
• Các nội dung và thủ tục kiểm toán CPKH chủ yếu bao gồm: Phân tích và so sánh tỷ lệ, đánh giá tính hợp lý của các chính sách này và kiếm tra việc tính toán khấu hao và phân bổ chi phí khấu hao cho các đối tượng.
• Đối với số dư đầu kỳ nếu là BCTC đã kiểm toán thì cần xem xét các nghiệp vụ tăng, giảm hao mòn TSCĐ và xem xét phương pháp tính khấu hao, còn ngược thì KTV yêu cầu bảng và phân tích.

1.3.4. Kiểm tra các khoản chi phí phát sinh sau khi ghi nhận ban đầu của TSCĐ

• Các chi phí phát sinh sau bao gồm chi phí sửa chữa, nâng cấp, cải tạo…
• Mục tiêu kiểm toán là đảm bảo các khoản chi phí phát sinh thực tế, phù hợp và được hạch toán đầy đủ và chính xác theo quy định.
• Cần đánh giá sự hợp lý của các khoản tổn phí với với thực tế của DN
• Kiểm tra sự phát sinh các chi phí, nếu chi phí có quy mô lớn thì tiến hành kiếm t thêm các vấn đề

1.3.5. Kiểm tra nghiệp vụ và số dư bất động sản đầu tư

• Đó là bất động sản do người sở hữu nắm giữ nhằm tạo thu nhập từ cho thuê.
• Các nghiệp vụ liên quan thường có giá trị lớn, và kiểm toán tương tự như với TSCĐ.
• Mục tiêu là xem xét sự tồn tại thực tế của bất động sản đầu tư.

1.4. Tổng hợp kết quả kiểm toán chu kỳ mua sắm và thanh lý tài sản cố định

• Các kết luận đó được thể hiện trong bản tóm tắt các điểm nhấn từ phần này.
• Cần có kết luận về mục tiêu kiểm toán, kiến nghị, và ý kiến của ban giám đốc.

Câu hỏi thảo luận chương 1

• Đưa ra câc nội dung câu hỏi thảo luận liên quan như nêu ý kiến về Các mục tiêu và thủ tục kiểm toán đối với nghiệp vụ tăng, giảm TSCĐ và Các mục tiêu và thủ tục kiểm toán đối với số dư TSCĐ?