Kasaysayan ng Wikang Pambansa

Narito ang mga study notes mula sa iyong teksto:

Introduksyon: Ang Pagtataguyod ng Wikang Pambansa sa Mas Mataas na Antas ng Edukasyon at Lagpas Pa

• Tinatalakay nito ang pinagmulan ng pagkabuo ng wikang pambansa sa mas mataas na antas.
• Inihahambing ang kaibahan ng Tagalog at Filipino sa iba’t ibang gamit at konteksto.
• Naglalayong makabuo ng diskurso sa mga usaping pangwika.

Kasaysayan ng Wikang Pambansa

• Nasira ang plano para sa wikang pambansa nang gawing opisyal na wikang panturo ang Ingles ng mga Amerikano.
• Ipinagbawal ang paggamit ng bernakular sa mga paaralan at tanggapan.
• Hindi umunlad ang wika mula nang sakupin ng mga Amerikano hanggang sa sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
• Nagtatag ng kilusan sina Lope K. Santos, Cecilio Lopez, at Teodoro Kalaw upang magkaroon ng wikang pambansa.
• Nagpanukala si Manuel Gallego na gawing wikang pambansa at opisyal ang Tagalog, ngunit nanatili ang Ingles.
• Pinagtibay ang isang probisyon tungkol sa wika sa Saligang Batas noong Pebrero 8, 1935, sa Artikulo XIV, Seksyon 3.

Artikulo XIV, Seksyon 3 ng Konstitusyon (1935)

• Isinasaad na ang Pambansang Kapulungan ay magsasagawa ng hakbang upang linangin at gamitin ang isang pambansang wika batay sa isa sa mga katutubong wika.
• Habang hindi pa itinatakda ng batas, ang Ingles at Kastila ay mananatiling opisyal na mga wika.
• Itinatag ang Surian ng Wikang Pambansa, na binubuo ng mga kinatawan mula sa iba't ibang rehiyon ng Pilipinas.
• Ipinasya ng Surian na Tagalog ang batayan ng Wikang Pambansa dahil ito'y nagtataglay ng nalinang nang panitikan.
• Noong Disyembre 30, 1937, idineklara ni Pangulong Quezon na Tagalog ang wikang pambansa ng Pilipinas.

Mga Kautusang Ipinairal Tungkol sa Pag-unlad ng Wika

• Nobyembre 7, 1936: Inaprobahan ang Batas Komonwelt Bilang 184 na lumikha sa Surian ng Wikang Pambansa.
• Disyembre 30, 1937: Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134, ang Wikang Pambansa ay ibabatay sa Tagalog.
• Abril 1, 1940: Ipinalabas ang Kautusang Tagapagpaganap na nagtadhana ng paglilimbag ng balarila at diksyunaryo sa Wikang Pambansa.
• Hunyo 19, 1940: Ipinahayag na ituturo ang wikang pambansa sa mga paaralan simula Hunyo 19, 1940.
• Hunyo 7, 1940: Pinagtibay ang Batas-Komonwelt Blg. 570, na nagtadhana na simula sa Hulyo 4, 1946, ang Wikang Pambansa ay isa sa mga opisyal na wika.
• Marso 26, 1954: Nagpalabas ng kautusan si Pangulong Magsaysay para sa taunang pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa tuwing Marso 29 - Abril 4, inilipat sa Agosto 13-19.
• Agosto 12, 1959: Tinawag na Pilipino ang Wikang Pambansa sa pamamagitan ng Kautusang Blg. 7 ni Kalihim Romero, kapag tutukuyin ang pambansang wika, Pilipino ang gagamitin.
• Oktubre 24, 1967: Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang kautusan na lahat ng gusali at tanggapan ng pamahalaan ay panganlan sa Pilipino.
• Marso, 1968: Ipinalabas ni Kalihim Salas na isulat sa Pilipino ang lahat ng pamuhatan ng liham ng mga kagawaran.
• Agosto 7, 1973: Nilikha ng Pambansang Lupon ng Edukasyon ang resolusyong nagsasaad na gagamitin ang Filipino bilang midyum ng pagtuturo sa lahat ng antas ng edukasyon.
• Hunyo 19, 1974: Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ang kautusang Pangkagawaran Blg. 25 para sa pagpapatupad ng edukasyong bilingwal sa lahat ng kolehiyo at pamantasan.
• Pagkatapos ng Rebolusyon ng EDSA, binuo ang Komisyong Konstitusyonal na pinamunuan ni Cecilia Muñoz Palma, at pinagtibay ang Konstitusyon at nagkaroon muli ng pitak ang tungkol sa Wika.

Bilinggwalismo

• Tumutukoy sa kakayahang makipag-usap sa dalawang wika.

Artikulo XIV ng Konstitusyon 1987 - Wika

• Seksyon 6: Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino; dapat payabungin at pagyamanin batay sa mga umiiral na wika at iba pang mga wika..
• Seksyon 7: Filipino at Ingles ang mga opisyal na wika; ang mga wikang panrelihiyon ay pantulong, at dapat itaguyod ang Kastila at Arabic.
• Seksyon 8: Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles.
• Seksyon 9: Dapat bumuo ang Kongreso ng Komisyon ng Wikang Pambansa.
• Agosto 25, 1988: Nag-utos si Pangulong Aquino na likhain ang Komisyong Pangwika upang itaguyod ang pag-aaral ng Filipino.
• Pinagtibay ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng pagtuturo sa mga paaralan sa piling asignatura.

Sistemang K to 12 ng Edukasyon

• Ang programang K-12 ay ganap na naisakatuparan noong 2011.
• Layunin nito na iakma ang sistema ng edukasyon sa Pilipinas sa mga kanluraning bansa.
• Sa kabila ng maraming pagtutol, naipatupad ang K-12.
• Ang K-12 ay pormal na itinalaga ng Kagawaran ng Edukasyon noong 2013.
• Nagdagdag ng tatlong taon sa basic education: isang taon kindergarten, anim na taon sa elementarya, apat na taon sa junior high school at dalawang taon sa senior high school.

Larangan ng Pagpapakadalubhasa (Electives)

• Inaasahan na ang mga mag-aaral ay may kahusayan upang makahanapbuhay pagkatapos ng K-12.
• Kabilang sa mga electives ang academics, technical-vocational, at sports and arts.

Usapin ng Filipino sa CMO 20 Series 2013

• Ayon kay Dr. Patricla Licuanan, ang K-12 ang sagot sa problema sa trabaho.
• Ang mga kasanayan ay makukuha sa asignaturang kasama sa dagdag na pag-aaral o ika 11 at 12 baitang. -Tinanggal sa kurikulum Filipino, naglabas ng memorandum 20 series 2013.
• Optional na gamitin ang Filipino sa kolehiyo.

Argumento ng Tanggol Wika at Iba Pa Laban sa CMO 20, Serye ng 2013

• Naghain ng petisyon para sa TRO o Permanent Restraining Order laban sa CMO 20, Serye ng 2013.
• Sinasabi na ang hakbang na ito ay labag a Saligang Batas at Batas Republika 7104, Batas Pambansa 232.
• Ilan sa puntos na ibinigay: paghina ng pambansang wika, pagkawala ng pagkakakilanlan, at lumalabag sa konstitusyon.

Sagot ng Korte Suprema sa Petisyon Laban sa CMO 20, Serye ng 2013

• Inatasan ng Hukuman ng Supreme (Korte Suprema) ang Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon (CHED) para sa lubusang na pagkaka-implementasyon ng isang kauturan upang maibalik ang Filipino at sa Panitikan sa mga Termino na nasa pamamagitan ng isang pag-paptupad, sa bagong Kurikulum Pangedukasyon (General Education Curriculum) upang mag-aral sa taong 2018-2019. Magsisilbing tulong ito sa Iyo!