Kasaysayan ng Baybayin

Kasaysayan/Ebolusyon ng Alpabetong Filipino

• Bago dumating ang mga Kastila: Alibata/Baybayin - 17 titik (3 patinig, 14 katinig)
• Pagdating ng mga Kastila: Abecedario - 30 titik
• Pagdating ng mga Amerikano: Alpabetong Ingles - 26 titik (A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z)
• Panahon ng Hapon: Wala

Alibata/Baybayin

• Ang Alibata/Baybayin ang pasimula ng karunungan ng mga ninuno bago ang mga dayuhang mananakop.
• Hango ang pangalang "baybayin" sa salitang Ingles na "to spell".
• Tinawag ding Alibata ni Paul Versoza noong ika-20 siglo.

Alibata/Baybayin na May Kaugnayan sa Kawi Script

• Ang hugis ng mga letra ng Alibata/Baybayin ay kahawig ng sinaunang Kawi script ng mga taga-Java, Indonesia na tumigil noong ika-14 siglo.

Mga Halimbawa ng Sulat sa Alibata/Baybayin

• Naglalaman ng mga titik sa Alibata/Baybayin sa iba't ibang estilo.

Katinig at Kudlit

• Ang bawat katinig ay kumakatawan sa isang pantig.
• Ang pagdagdag ng kudlit sa katinig ay nagbabago sa tunog ng patinig na "a".
• Kung ang kudlit ay nasa itaas ng katinig, nagiging mga tunog "e" o "i".
• Kung ang kudlit ay nasa ibaba ng katinig, nagiging mga tunog "o" o "u".
• Gamit ang ekis (+), inaalis ang tunog ng patinig na "a" kung kinakailangan.

Mga Patinig

• Ang tatlong patinig ay ginagamit lamang sa unahan ng mga salita at mga pantinig na walang katinig.
• Ang mga patinig na "e" at "i", "o" at "u" ay hindi pinaghiwalay kapag binibigkas.

Mga Bantas

• Hindi kinakailangan ang espasyo sa pagsulat ng Alibata/Baybayin.
• Ang mga bantas ay sinusulat nang tuloy-tuloy na daloy gamit ang patayong linya o dalawang linya.

Direksiyon ng Pagbasa

• Nagsisimula sa kaliwa ang pagbasa ng mga salita papunta sa kanan.
• Ang pagkakasulat ay pare-pareho, batay sa sulat kamay ng sumusulat.

Pagkawala ng Alibata/Baybayin

• Unti-unti na nawala ang paggamit ng Alibata/Baybayin noong ika-16 siglo.
• Ilan sa mga dahilan ang komplikasyon ng pagsulat at ang mas simpleng pamamaraan ng pagsulat.

Abecedario (Alpabetong Kastila)

• Nagkaroon ng 30 titik ang abecedario.
• Ilang digrapo (mga letra na pinagsama) ang ipinakilala.

Alpabetong Ingles

• May 26 titik.
• Ito ay dala ng mga Amerikano sa Pilipinas.
• Ang mga guro Thomasite ang naging tagapagturo ng Alpabetong Ingles sa mga Pilipino.

Makabagong Alpabetong Filipino

• Ang bagong alpabeto ay batay sa dating abakada.
• Alinsunod sa Kautusang Pangkagawaran Blg. 81 ng 1987 ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports.

Binalangkas ni Lope K. Santos

• Binalangkas ni Lope K. Santos ang makabagong alpabeto na kilala bilang Abakada na may 20 titik. (15 katinig at 5 patinig)

Pagbabago sa Abakada

• Noong 1971, may pangangailangan para sa karagdagang mga titik sa Abakada dahil sa mga salitang hiram mula ibang wika.
• Dagdag na mga titik (C, CH, F, J, I, S, T, L, L, Q, R, R, V, X, Z) upang baybayin ang mga salitang ito.

Problema ng Mungkahing Alpabeto

• Ilang mungkahing solusyon ukol sa mga isyu ng pagkabigkas ng mga titik at ang pagkakasunod-sunod nito sa alpabeto.
• Mga tanong na kaugnay ng mga mungkahi ng lupon ng sanggunian.
• Noong Abril 1, 1976, inilabas ng Surian ng Wikang Pambansa ang tuntuning palabaybayin.
• Noong Hulyo 30,1976, naglabas ang Kagawaran ng Edukasyon at Kultura ng Memorandum Blg. 194 upang patotohanan ang panuntunan ng palabaybayin.
• Ilan sa mga argumento ay ang hindi malinaw na pagtawag ng mga titik at pagsasama ng digraph.

Kasalukuyang Alpabeto

• Naidagdag na titik(C, F, J, N, Q, V, X, Z) na ginagamit sa mga pangalang pantanging tao, gawa, hayop, mga lugar, at mga salitang banyaga.
• Paggamit ng mga katutubong salita,mula sa iba't ibang dialekto sa Pilipinas, na walang katumbas sa Filipino.
• Salitang banyaga na walang katumbas sa Filipino (e.g.: Canvas, Jazz, Quorum, Fastfood, Visa, Xerox).

Ilang Tala sa Titik sa Alpabeto

• Ilang paliwanag ukol sa titik Ñ (enye) .
• Ito ay mula sa kastila, wala pa ring salitang Tagalog na nagsisimula sa titik Ñ, na ginagamit sa mga pangalan at mga dialekto.

Pagbigkas ng mga titik

• Ang pagbigkas ng mga titik sa alpabetong Filipino ay bigkas-Ingles maliban sa ñ (enye).

Ortograpiya

• Ang Ortograpiya ay galing sa salitang Espanyol na "Ortografia".
• Ang salitang Griyego "Orthos" at "graphein" ang ibig sabihin ay ang tamang pagsulat.
• Ang tungkulin ng Ortograpiya ay iugnay ang bigkas na pasalita sa grafema.

Grafema

• Ang mga pasulat na simbolo o mga titik at di-titik ay tinatawag na grafema sa praktikal na ortograpiya ng bansa.

Tuldik

• Apat na uri ng tuldik: pahilis, paiwa, pakupya at patuldok.
• Ginagamit sa tuldik upang ipahiwatig ang tamang pagkakabigkas.

Pantig at Palapantigan

• Ang pantig ay maaaring isang patinig, isang katinig at isang patinig, o dalawa o higit pang katinig at isang patinig.
• Ang pagbaybay o pala-pantigan ay isang proseso ng paghati ng mga salita sa pantig.

Kayarian ng Pantig

• Ang katinig + patinig = pantig
• Iba't ibang kayarian ng pantig (e.g., PKK, KPKK, KKPK, KKPKK, KKPKKK).

Pagpapantig

• Mga halimbawa ng pagpapantig ng mga salita.
• Mga panuntunan sa pagpapantig ng mga salita na nagsisimula sa patinig, o mga kambal-katinig o kumpol-katinig.

Pagbaybay

• Ang pagbaybay sa Filipino ay patitik at ito ay pagbigkas ng mga titik sa bawat salita.
• Mga halimbawa ng pagbaybay sa mga salita, pantig, mga akronym, daglat, inisyal, at mga simbolong pang-agham.

Alamin ang mga pangunahing kaalaman tungkol sa Baybayin, ang katutubong sistemang pagsulat ng mga Pilipino bago dumating ang mga Kastila. Tuklasin ang mga pagbabagong dulot ng mga dayuhan at ang mga letrang ipinakilala sa ating alpabeto. Subukan ang iyong kaalaman sa simpleng pagsusulit na ito!