Kan Fizyolojisi: Bileşenler ve İşlevler

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Eritrositlerin olgunlaşma sürecinde hangi aşamadan sonra kana geçişleri gerçekleşir?

Diyapedez (correct)

Retikülositlerin kaybolması

Morfolojik değişikliklerin tamamlanması

DNA ve RNA'nın volatilize olması

Kalır ve daha sonra diyapedez yoluyla kana geçen eritrositler hangi hücre aşamasında bulunur?

Retikülositler (correct)

Eritroblastlar

Olgun eritrositler

Megakaryositler

Retikülositlerde bulunan DNA ve RNA artıkları ne kadar süre içinde kaybolur?

Bir iki gün (correct)

Bir hafta

Hızla kaybolmaz

Bir ay

Morfolojik değişiklikler ile karakterize olan kan hastalıkları hangi durumla bağlantılı değildir?

Eritrositlerin sayısının artması Signup and view all the answers

Olgun eritrositlerin oluşum sürecinde hangi faktör doğrudan role sahiptir?

Retikülositlerin sürekliliği Signup and view all the answers

Eritropoietin (EPO) hangi durumlarda salınımını artırır?

Hipoksik koşulların varlığı Signup and view all the answers

Eritropoietin (EPO) üretiminin en çok yapıldığı organ hangisidir?

Böbrekler Signup and view all the answers

Hipoksi, hangi durumlardan kaynaklanabilir?

Oksijen taşıma kapasitesinin azalması Signup and view all the answers

Hangi hormonlar eritropoietin üretimini uyarır?

Norepinefrin ve epinefrin Signup and view all the answers

Böbreklerden eritropoietin salınımı hangi koşullarda artar?

Aşırı eritrosit yıkımı veya kanama durumunda Signup and view all the answers

Mikrolitrede normal olarak bulunması beklenen lökosit sayısı ne kadardır?

3000-6000 Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi nötrofiller hakkında doğru bir ifadedir?

Bakteri ve mantar enfeksiyonlarına karşı ilk yanıtı verirler. Signup and view all the answers

Nötrofiller, patojenleri yok etmek için hangi mekanizmayı kullanır?

Fagositoz yoluyla. Signup and view all the answers

Nötrofillerin periferik kanda bulunma oranı nasıldır?

Periferik kanda en fazla bulunan lökositlerdir. Signup and view all the answers

Nötrofiller, fagositoz sırasında hangi davranışı gösterir?

Parçacığa tutunarak yalancı ayaklar uzatırlar. Signup and view all the answers

İntrinsik yolak pıhtılaşma mekanizmasında hangi faktör ilk olarak aktif hale gelir?

Hageman Faktörü Signup and view all the answers

Ekstrensek yolak pıhtılaşma mekanizmasında pıhtılaşma nasıl tetiklenir?

Kan dışı doku tarafından Signup and view all the answers

HMWK'nın pıhtılaşma yolunda görevi nedir?

Faktör XII'nin aktif hale gelmesine yardımcı olmak Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi pıhtılaşma mekanizmasında yer alan faktörlerden biridir?

Hageman Faktörü Signup and view all the answers

İntrinsik yolakta ardışık olarak hangisi doğru sıraya sahiptir?

Hageman Faktörü, faktör XIIa, Fitzgerald Faktörü Signup and view all the answers

Fibrinoliz ile ilgili doğru bilgi hangisidir?

Fibrinoliz, karaciğerde üretilen plazminojenin parçalanmasıdır. Signup and view all the answers

Plazminojen nedir?

Inaktif formda dolaşan bir madde. Signup and view all the answers

Hangi madde fibrinoliz sürecini inhibe eder?

Plazminojen aktivatör inhibitör 1 (PAI-1) Signup and view all the answers

Fibrinoliz sürecinin temel bileşeni aşağıdakilerden hangisidir?

Plazminojen Signup and view all the answers

Plazminojen aktivatör inhibitörlerinin temel işlevi nedir?

Plazminojen aktivatörlerinin etkisini azaltmak. Signup and view all the answers

Enflamasyon kompleksine hangi durumlar dahildir?

Vazodilatasyon ve lökosit göçü Signup and view all the answers

Trombositlerin normal sayısı hangi aralıktadır?

150.000 - 400.000/mm3 Signup and view all the answers

Trombositlerin hangi işlevi, damar duvarının hasar gördüğünde önemlidir?

Zedeli bölgeye bağlanmak ve kümelenmek Signup and view all the answers

Kanın hemostaz mekanizmasında yer alan başlıca maddelerden biri hangisidir?

Pıhtılaşma faktörleri Signup and view all the answers

Trombositlerin iç yapısını oluşturan organeller arasında hangisi yer almaz?

Mitozom Signup and view all the answers

Sekonder hemostaz aşamasında hangi süreç gerçekleşir?

Fibrinojenin fibrine dönüşmesi Signup and view all the answers

Hangi durum, trombosit düzeyinin artışını ifade eder?

Trombosit sayısının 450.000/mm3 üzerinde olması Signup and view all the answers

Damar duvarına yapışan trombositlerin belirli büyüme faktörlerini salgılamasının ana işlevi nedir?

Damar duvarını yeniden oluşturmak Signup and view all the answers

Study Notes

Kan Fizyolojisi: Kanın Bileşenleri ve İşlevleri

Kan, ara maddesi sıvı olan bir dokudur
Oksijen miktarına bağlı olarak açık veya koyu kırmızı renktedir
Tuzlu, hafif metalik tadı ve aminoasitlerden kaynaklı kendine özgü kokusu vardır
Sıvılığa göre 3-5 kat daha az akışkanlığa sahiptir
Toplam kan hacminin %80'i sistemik, %20'si pulmoner dolaşımdadır

Öğrenim Hedefi

Kanın görevlerini açıklayabilmeli
Eritrositlerin fonksiyonlarını açıklayabilmeli
Lökositlerin işlevlerini açıklayabilmeli
Hemoglobinin görevini açıklayabilmeli
Plazma proteinlerini açıklayabilmeli
Anemi ve polistemiyi tanımlayabilmeli

Kanın Bileşimi

Plazma: Kanın sıvı kısmı; açık sarı renkte ve bulanık
- Vücutta 5 litre kanın yaklaşık 3-3,5 litresi plazmadır.
- Plazma ozmolaritesi, 290-300 mOsm/L'dir.
- Plazma ile eşdeğer ozmolariteye sahip olan sıvı "izotonik"tir.
- Plazmadan daha yüksek ozmolariteye sahip olan sıvı "hipertonik"tir.
- Plazmadan daha düşük ozmolariteye sahip olan sıvı ise "hipotonik"tir.
Hücresel elemanlar:
- Eritrositler (Alyuvarlar)
- Lökositler (Akyuvarlar)
- Trombositler (Kan pulcukları)
  - Gazlar (O2, CO2, Azotlu atıklar)
  - Eser elementler ve vitaminler
  - Organik moleküller
  - İyonlar
  - Su
  - Protein A.asitler
  - Albumin
  - Globülinler
  - Fibrinojen
  - Glikoz
  - Lipidler
  - Nötrofiller
  - Eosinofiller
  - Bazofiller
  - Lenfositler
  - Monositler
  - Granülositler
  - Agranülositler

Kanın Görevleri

Taşıma: Üre, kreatinin, ürik asit, metabolitler, hormonlar, nörotransmitterler, enzimler, kofaktörler, antikorlar, asit-bazlar, lipitler, mineraller gibi maddeleri taşımak
Düzenleme: Vücut ısısını düzenlemek ve dış ortama ısıyı vermek
Koruma: Proteinler bir asit-baz tamponu olarak görev görür, su-tuz dengesini korur, lökositler aracılığıyla bağışıklıkta görev alır, pıhtılaşma faktörleri ile kanamanın durdurulmasında görev alır

Pıhtılaşma

Normal şartlarda savunma mekanizmasıdır.
Koagülan(t) maddeler, FeCl3 (Demir III Klorür), PAC (Polialüminyum Klorür)
Antikoagülanlar, pıhtılaşmayı önler
Heparin, EDTA, Potasyum Sitrat, Sodyum Sitrat

Serum ve Plazma Farkı

Serum, plazmadan koagülasyon faktörleri, fibrinojen ve trombosit yıkımına bağlı artmış serotonin miktarını içermez.
Pıhtılaşma sürecinde trombosit yıkımına bağlı serotonin miktarı artar.
Fibrinojen, fibrine dönüşür.
Koagülasyon faktörleri pıhtı oluşumuna katılır.

Sağlıklı Yetişkin Bir İnsandaki Plazma İçeriği

Proteinler
- Total protein
- Albumin
- Globülinler
- Fibrinojen
- Karbonhidratlar
  - Glikoz
- Lipidler
  - Total kolesterol
  - Fosfolipitler
  - Trigliseritler
- Metabolik Ürünler
  - Üre
  - Urik asit
  - Kreatinin
  - Toplam bilirubin
İnorganik maddeler
- Sodyum (Na+)
- Potasyum (K+)
- Klor (Cl-)
- Bikarbonat (HCO3)
- Kalsiyum (Ca++)
- Magnezyum (Mg++)
- Sülfat (SO--4)
- Fosfatlar (HPO4 / H2PO4)

Plazma Proteinleri

Plazmada yaklaşık 1400 protein tanımlanmıştır
Bazıları sadece fizyolojik durumlarda, bazıları sadece patolojik durumlarda bulunur
Çoğu karaciğerde sentezlenir
Granüler endoplazmik retikulum üzerinde ribozomlar tarafından pre-protein olarak sentezlenir
Her proteinin özgün bir yarı ömrü vardır

Plazma Proteinlerinin Görevleri

Plazma sıvısını damarlarda tutar (ozmotik basınç)
Asit-baz dengesini korur (tampon)
Hormon, iyon, atık maddeler, ilaçlar gibi maddelere bağlanır (taşıma)
Enfeksiyonlara ve zararlı maddelere karşı savunma mekanizmasıdır (koruma)
Kanın pıhtılaşmasına katkıda bulunur (pıhtılaşma faktörü)
Plazma ve kan viskozitesini oluşturur
Doku enerji ihtiyacının karşılanması

Albümin

Plazma proteinlerinin %50-60'ını oluşturur
En küçük kan proteinidir
Günde 12-24 gram karaciğerde sentezlenir
Asıl görevi, onkotik basıncı düzenlemektir
Yapımının azalması ödem oluşumuna yol açar.
Karaciğer hastalıklarında oranı azalır.

Globülinler

α, β, γ alt birimlerinden oluşur
Karaciğerde üretilir ve taşıma görevinde bulunur
İmmünoglobulinler γ yapısında
IgG, IgA, IgM, IgD, IgE

Fibrinojen

Karaciğerde sentezlenir
%2-7 sini oluşturur
Pıhtılaşmadan sorumludur

Kanın Şekilli Elemanları

Kırmızı kan hücreleri (Alyuvarlar-eritrositler)
Beyaz kan hücreleri (Akyuvarlar-lökositler)
Kan pulcukları (Trombositler-plateletler)
Monosit, Lenfosit, Nötrofil, Eozinofil, Bazofil, Makrofaj, Eritrosit, Trombosit

Eritrositler-Alyuvarlar

Kadınlarda 4,8 milyon, erkeklerde 5,4 milyon.
~7,8 µm çapında, 2,2 µm kalınlığında bikonkav disk şeklinde hücrelerdir
Hemoglobin (Hb) taşımaları en önemli özelliktir
Olgun bir eritrositte çekirdek ve mitokondri yoktur
Golgi gibi organeller bulunmaz

Eritropoezin Düzenlenmesi

Eritrosit sayısı normalde belli sınırlar arasında tutulur
O2 seviyesindeki değişimler, böbreklerden salgılanan eritropoetin (EPO) hormonu ile yakından ilişkilidir.
Yetişkinlerde eritropoietin çoğunlukla böbrek kortekslerinde ve peritübüller interstisyel hücrelerinde (%90), bir kısmı ise karaciğer (%10) tarafından sentezlenir.
Hipoksi altında EPO üretimi artar.

Eritrosit Agregasyonu ve Deformabilitesi

Eritrosit agregasyonu kandaki viskoziteyi etkiler
Eritrositlerin dalaktaki kapillerlerden geçebilmeleri deformasyon yeteneklerine bağlıdır.

Hemoglobin (Hb)

Akciğerlerden dokuya O2 iletimini sağlayan yaklaşık 64.450 moleküler ağırlıklı protein.
Kadınlarda 14 g/dL, erkeklerde 16 g/dL ortalama konsantrasyona sahiptir.
O2'yi bağlamak için hemoglobin yapısındaki demiri kullanır
Kanın kırmızı rengini asit-baz tamponu olarak korur
Karbon dioksit (CO2) taşınmasında önemli rol oynar
Nitrik oksit (NO) molekülünü bağlar

HG Sentezi

Mitokondride, glisin ve süksinil koenzim A'nın etkileşimi ile pirol molekülünün oluşumu
Dört pirol molekülünün birleşimiyle protoporfirin IX'un oluşumu
Protoporfirin IX, Fe2+ ile birleşerek hem molekülünü oluşturur
Sonuçta dört Hb zinciri (2a, 2β) birleşerek Hb molekülünü oluşturur.

HG Türleri

Normal yetişkin Hb (HbA), 2α-2β zincirlerinden oluşur,
Fetal hemoglobin (HbF), 2α-2γ zincirlerinden oluşur
Yetişkin Hb'in yaklaşık %2,5'i ẞ zincirinin yerine 6 zincirinin geçmesiyle HbA2 türü oluşur
HbA1c, son 2-3 aylık ortalama kandaki şekeri gösteren bir ölçüdür.

HG Taşınma Yolları

Akciğerlerden dokuya O2 taşır (oksihemoglobin HbO2)
Akciğerlere CO2 taşır (karbaminohemoglobin HbCO2)
Karbonmonoksit (CO) ile birleşmesi durumunda (karboksihemoglobin HbCO)
O2 taşımayan formudur (redüit hemoglobin)

Anemi

Kandaki eritrosit miktarının ya da hemoglobin miktarının normal değerlerin altında olmasına anemi denir.
Çeşitli sebepleri bulunmaktadır.
Hemolitik anemiler, Talasemiler (Akdeniz Anemisi) oldukça önemli kan hastalıklarındandır.
Globin zincirlerindeki bozukluğa bağlı olarak alfa ve beta talasemi adını alır
Alfa talasemi çok sık görülmez, alfa zinciri yoktur ve HbF artmıştır.
Beta talasemi daha sık görülür, HbF normaldir ve beta zincirinin kısmi yokluğu söz konusudur.

Polisitemi (Eritrositoz)

Eritrosit sayısında ve kütlesinde artışa polisitemi denir.
Hematokrit değeri normal değerlerin üzerine çıkar.
Eritrosit sayısı 6-8 milyon/mm3'e ulaşabilir.
Fizyolojik koşullarda eritrosit miktarı aynı ancak toplam plazma hacmi azalmasıyla göreceli polisitemi ortaya çıkabilir.
Toplam eritrosit hacminin normali üzerindeki artışı gerçek polisitemi olarak adlandırılır

Primer ve Sekonder Polisitemi

Primer polisitemi, plazma EPO düzeyi normalken miyeloid hücre öncüllerinde hiperplazi sonucu oluşur
Sekonder polisitemi, hipoksiye bağlı veya hipoksi olmadan aşırı EPO üretimine bağlı olarak gelişen bir hastalıktır
Kronik akciğer hastalığı, kalp hastalığı, yüksek irtifa, egzersiz ile ortaya çıktığı gibi
EPO salgılayan tümörler de buna sebep olabilir.

Lökositler-Akyuvarlar

Periferik kanda birkaç tipte bulunur.
Her lökosit biçiminin farklı özellik ve görevleri vardır.
Lökositlerin temel işlevleri, savunma görevi almaktır
Granülositler (Nötrofiller, Eozinofiller, Bazofiller)
Agranülositler (Monositler, Lenfositler)

Lökositlerin Yapımı

Miyelositler ile lenfositlerin farklı gelişme süreçlerinin olduğu gösterilir

Lökositlerin Genel Özellikleri

Kemotaksis: Bakteriyel ürünler, plazma faktörleri ve hücrelerle etkileşime girer
Fagositoz: Uyaranlara yanıt olarak bakterilere gitmek
Opsonizasyon: Plazma faktörleri bakterileri fagositik hücreler için lezzetli hale getirir
Diapedez: Enfeksiyon sırasında lökositler endotel hücreleri arasındaki kapillerlerin duvarından geçer.
Marginasyon
Normal koşullarda lökositler damarların orta bölgelerinde bulunurlar.
Kandaki oksijen azalması durumunda göç ederler.

Trombositler-Kan Pulcukları

Normal şartlarda 150.000 - 400.000/mm3 arasındadır
450.000/mm3 üzerinde TROMBOSİTOZ
100.000/mm3 altında TROMBOSİTOPENİ

Hemostaz (Pıhtılaşma)

Kanın damar yatağı dışına akmasını önleyici mekanizmalardır
Vazokonstriksiyon (damar daralması)
Trombosit tıkacı
- Primer hemostaz
Sekonder hemştaz
- Fibrinojenin fibrine dönüşmesi
- Koagülasyon basamaklarıyla fibrin monomerlerinin polimerleşmesi

Kanın Pıhtılaşma Mekanizmasında Temel Teori

Kanda ve dokularda pıhtılaşmayı etkileyen 50'den fazla önemli madde vardır.
Prokoagülan (pıhtılaştırıcı) ve antikoagülan (pıhtılaştırıcıyı durduran) maddeleri kapsar.
Ağır hasarlarda 15-20 sn içinde, hafif hasarlarda 1-2 dk içinde pıhtılaşma başlar.
Yırtık olan damarın ağzı pıhtı ile dolar.
20 dk-1 saat sonra pıhtı büzüşür ve damarı daha da kapatır

Prokoagülanlar ve Antikoagülanlar ( ayrıntılı liste)

Fibrinolisis

Pıhtının uygun zamanda parçalanması olayıdır.
Plazmin (fibrinolizin), ürokinaz tipi plazminojen aktivatörü (u-PA) ve doku plazminojen aktivatörü (t-PA) tarafından gerçekleştirilir.
Plazminojen, inaktif bir prekürsördür.
Plazminojen aktivatör inhibitörleri (PAI-1, PAI-2) plazminojen aktivatörünün etkisini azaltır.

Antikoagülasyonlar

Doku faktör yolağı inhibitörü (TFPI), doku faktörüne bağlanıp faktör VIIa'nın aktivitesini bloke eder.
Antitrmbin III (AT III), faktör Xa ve faktör IIa'yı inhibe eder
Trombomodulin, trombini bağlayarak antikoagülan etki geliştirir
Protein C, faktör Va ve VIIIa'yı inaktive eder, t-PA'yı aktive eder
Protein S, C proteininin kofaktörüdür
Nitrik oksit (NO) vazodilatasyonla trombosit agregasyonunu inhibe eder

Kan Grupları (ABO ve Rh)

Hücre zarlarında bulunan antijenler ve ilgili antikorlar, farklı kan gruplarını tanımlar
ABO kan grubu sistemi, A, B, AB, O gruplarına ayrılır
Rh kan grubu sistemi, D antijeni varlığına göre pozitif veya negatif olarak sınıflandırılır
ABO ve Rh sistemi uyumsuzluğu bazı hastalıklara (eritroblastozis fetalis) neden olabilir.

Eritroblastozis Fetalis

Anne Rh negatif, baba Rh pozitif ise, anne bebeğin kan antijenine karşı antikor üretir.
Bu antikorlar plasentadan fetusa geçip bebeğin eritrositlerini yok eder.
Sonuçta, bebekte sarılık ve ödem oluşur.
Tedavi edilmezse bebeğin ölümü söz konusu olabilir.

Ek Bilgiler (Gerekliyse ekleyebilirsiniz)

Yüksek sayıda lökosit (lökositoz) veya düşük sayıda lökosit (lökopeni)
Lökositik Tipler için daha ayrıntılı bilgiler
Hastalık örnekleri

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Bu quiz, kanın bireşenleri ve işlevleri hakkında detaylı bilgi edinmeyi hedefler. Kanın görevleri, eritrositler, lökositler ve plazma proteinleri gibi önemli bileşenler üzerine sorular içerir. Ayrıca, anemi ve polistemi gibi durumları tanımlayabilme yeteneğinizi test edecektir.