Podcast
Questions and Answers
Ano ang pangunahing layunin ng pag-aaral ng ponolohiya sa isang wika?
Ano ang pangunahing layunin ng pag-aaral ng ponolohiya sa isang wika?
Ilan ang bilang ng ponema na bumubuo sa wikang Filipino?
Ilan ang bilang ng ponema na bumubuo sa wikang Filipino?
Ano ang tawag sa pag-aaral na naglalayong malaman ang istruktura ng mga pangungusap?
Ano ang tawag sa pag-aaral na naglalayong malaman ang istruktura ng mga pangungusap?
Aling ponema ang hindi kasama sa mga katinig ng Filipino?
Aling ponema ang hindi kasama sa mga katinig ng Filipino?
Signup and view all the answers
Paano naaapektuhan ang kahulugan ng salita sa tawag na ponemang segmental?
Paano naaapektuhan ang kahulugan ng salita sa tawag na ponemang segmental?
Signup and view all the answers
Aling bahagi ng ponolohiya ang tumutukoy sa makabuluhang yunit ng tunog na nakapagpapabago ng kahulugan?
Aling bahagi ng ponolohiya ang tumutukoy sa makabuluhang yunit ng tunog na nakapagpapabago ng kahulugan?
Signup and view all the answers
Ano ang epekto ng pagpapalit ng ponemang /u/ at /o/ sa bilang ng mga salita?
Ano ang epekto ng pagpapalit ng ponemang /u/ at /o/ sa bilang ng mga salita?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod na pag-aaral ang tumutukoy sa mga pagpapakahulugan ng isang wika?
Alin sa mga sumusunod na pag-aaral ang tumutukoy sa mga pagpapakahulugan ng isang wika?
Signup and view all the answers
Ano ang pangunahing layunin ng ponemang suprasegmental?
Ano ang pangunahing layunin ng ponemang suprasegmental?
Signup and view all the answers
Anong simbolo ang ginagamit upang ipakita ang diin sa isang salita?
Anong simbolo ang ginagamit upang ipakita ang diin sa isang salita?
Signup and view all the answers
Paano nakakaapekto ang paglipat ng diin sa isang salita sa wikang Filipino?
Paano nakakaapekto ang paglipat ng diin sa isang salita sa wikang Filipino?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod ang isang halimbawa ng ponemang suprasegmental?
Alin sa mga sumusunod ang isang halimbawa ng ponemang suprasegmental?
Signup and view all the answers
Ano ang papel ng intonasyon sa pagsasalita?
Ano ang papel ng intonasyon sa pagsasalita?
Signup and view all the answers
Ano ang ginagamit na pananda upang matukoy ang pantig na may diin?
Ano ang ginagamit na pananda upang matukoy ang pantig na may diin?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod na salita ang may impit sa unahan at bahagyang hangin sa hulihan?
Alin sa mga sumusunod na salita ang may impit sa unahan at bahagyang hangin sa hulihan?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa ponemang suprasegmental?
Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa ponemang suprasegmental?
Signup and view all the answers
Ano ang tinutukoy na rehiyonal na 'tunog' o accent sa nilalaman?
Ano ang tinutukoy na rehiyonal na 'tunog' o accent sa nilalaman?
Signup and view all the answers
Anong simbolo ang ginagamit upang ipakita ang panandaliang paghinto sa pagsulat?
Anong simbolo ang ginagamit upang ipakita ang panandaliang paghinto sa pagsulat?
Signup and view all the answers
Ano ang tawag sa batayang unit ng morpolohiya?
Ano ang tawag sa batayang unit ng morpolohiya?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod ang halimbawa ng malayang morpema?
Alin sa mga sumusunod ang halimbawa ng malayang morpema?
Signup and view all the answers
Ano ang tawag sa pagbabagong nagaganap sa karaniwang anyo ng isang morpema?
Ano ang tawag sa pagbabagong nagaganap sa karaniwang anyo ng isang morpema?
Signup and view all the answers
Ano ang epekto ng asimilasyon sa ponema?
Ano ang epekto ng asimilasyon sa ponema?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod ang hindi isang halimbawa ng di-malayang morpema?
Alin sa mga sumusunod ang hindi isang halimbawa ng di-malayang morpema?
Signup and view all the answers
Anong hudyat ang ginagamit upang ipakita ang pagtatapos ng pangungusap?
Anong hudyat ang ginagamit upang ipakita ang pagtatapos ng pangungusap?
Signup and view all the answers
Ano ang nangyayari sa ponemang /ŋ/ kapag ito ay ganap na naasimila sa kasunod na tunog?
Ano ang nangyayari sa ponemang /ŋ/ kapag ito ay ganap na naasimila sa kasunod na tunog?
Signup and view all the answers
Sa anong sitwasyon nagiging /m/ ang /ŋ/ kapag ito ay iniiwanan na sa unahan ng salita?
Sa anong sitwasyon nagiging /m/ ang /ŋ/ kapag ito ay iniiwanan na sa unahan ng salita?
Signup and view all the answers
Sa asimilasyong parsyal, ano ang nangyayari sa huling ponemang /ŋ/?
Sa asimilasyong parsyal, ano ang nangyayari sa huling ponemang /ŋ/?
Signup and view all the answers
Aling halimbawa ang nagpapakita ng asimilasyong ganap?
Aling halimbawa ang nagpapakita ng asimilasyong ganap?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod na salita ang gumagamit ng walang asimilasyong parsyal?
Alin sa mga sumusunod na salita ang gumagamit ng walang asimilasyong parsyal?
Signup and view all the answers
Aling pagbabago ang nangyayari sa ponemang /d/ sa ilalim ng tamang kondisyong grammatical?
Aling pagbabago ang nangyayari sa ponemang /d/ sa ilalim ng tamang kondisyong grammatical?
Signup and view all the answers
Ano ang pangunahing dahilan kung bakit may pagkakaiba sa paggamit ng asimilasyong parsyal at ganap?
Ano ang pangunahing dahilan kung bakit may pagkakaiba sa paggamit ng asimilasyong parsyal at ganap?
Signup and view all the answers
Alin sa sumusunod na halimbawa ang nagpapakita ng pagbabago ng /d/ sa /r/?
Alin sa sumusunod na halimbawa ang nagpapakita ng pagbabago ng /d/ sa /r/?
Signup and view all the answers
Ano ang karaniwang nangyayari sa ponemang /d/ kapag ito ay hinuhulapian ng [-an] o [-in]?
Ano ang karaniwang nangyayari sa ponemang /d/ kapag ito ay hinuhulapian ng [-an] o [-in]?
Signup and view all the answers
Ano ang pangalan ng proseso kung saan ang salitang-ugat ay nagsisimula sa /l/ o /y/ at ginitlapian ng [-in]?
Ano ang pangalan ng proseso kung saan ang salitang-ugat ay nagsisimula sa /l/ o /y/ at ginitlapian ng [-in]?
Signup and view all the answers
Ano ang resulta ng pagkakaltas ng ponema sa salitang-ugat?
Ano ang resulta ng pagkakaltas ng ponema sa salitang-ugat?
Signup and view all the answers
Ano ang tumutukoy sa istruktura ng mga pangungusap?
Ano ang tumutukoy sa istruktura ng mga pangungusap?
Signup and view all the answers
Aling uri ng sugnay ang may simuno at panaguri at nakatatayo sa sariling diwa?
Aling uri ng sugnay ang may simuno at panaguri at nakatatayo sa sariling diwa?
Signup and view all the answers
Ano ang layunin ng mga tuntunin sa sintaksis?
Ano ang layunin ng mga tuntunin sa sintaksis?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod ang halimbawa ng parirala?
Alin sa mga sumusunod ang halimbawa ng parirala?
Signup and view all the answers
Ano ang maaaring mangyari sa diin ng salita kapag ito ay nilalapian?
Ano ang maaaring mangyari sa diin ng salita kapag ito ay nilalapian?
Signup and view all the answers
Study Notes
Kalikasan at Istruktura ng Wikang Filipino
- Ang wika ay nahahati sa iba't ibang subsistem: ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantika, at pragmatik.
- Ang ponolohiya ay pag-aaral ng sistema ng palatunugan ng isang wika.
- Ang morpolohiya ay nag-aaral kung paano binubuo ang mga salita.
- Ang sintaks ay istruktura ng mga pangungusap at ang mga tuntuning balarila nito.
- Ang semantika ay pagpapakahulugan sa wika.
- Ang pragmatik naman ay paggamit ng wika sa konteksto ng lipunan.
Ponolohiya
- Ang mga ponema ay makabuluhang yunit ng tunog na nakapagpapabago ng kahulugan ng mga salita.
- May 21 na ponema sa wikang Filipino: 5 patinig (/a, e, i, o, u/) at 16 na katinig (p, b, t, d, k, g, m, n, ŋ, h, s, l, r, ‘, y, w).
- Halimbawa ng mga pares ng salita na nagpapakita ng ponemang katinig:
- /p/ /pa.lah/ (shovel) at /k/ /kuloŋ/(encircled).
- Ang ponemang suprasegmental (diin, tono, intonasyon, punto, at hinto) ay nagdadala ng kahulugan at damdamin sa pagsasalita.
Mga Elemento ng Ponolohiya
-
Diin: Makabuluhang bahagi ng pagsasalita; ang pagbabago nito ay nagbabago ng kahulugan ng salita.
- Halimbawa: /tu.boh/ (pipe) at /tu.bo'/ (sprout).
- Tono at Intonasyon: Tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng tinig na nagbibigay-hudyat sa kahulugan ng pahayag.
- Hinto: Tumutukoy sa pagtigil sa pagsasalita; gumagamit ng kuwit (,) para sa panandaliang hinto at tuldok (.) para sa pagtatapos ng pangungusap.
Morpolohiya
- Ang morpolohiya ay nag-aaral kung paano nagsasama-sama ang mga salitang-ugat, panlapi, o kataga.
-
Morpema: Batayang yunit sa morpolohiya.
- Malayang morpema: Salitang ugat na nagsasarili (e.g. buhay, kamay).
- Di-malayang morpema: Kinakailangan ng panlapi (e.g. /ma/ sa 'mapera').
Pagbabago ng Morpoponemiko
-
Asimilasyon: Pagbabago sa anyo ng morpema dahil sa impluwensya ng kasunod na tunog.
- Asimilasyong parsyal: May pagbabago ngunit ang ponema ay nananatili.
- Asimilasyong ganap: Ganap na nawawala ang ponema.
- Pagpapalit ng Ponema: Pagbabago ng ponemang bumubuo sa salita (e.g. /d/ sa /r/).
- Pagkakaltas ng Ponema: Nawawala ang huling ponema ng salitang-ugat sa paghuhulapi (e.g. takip + -an = takpan).
- Paglilipat-diin: Pagbabago ng diin sa salita kapag nilalapian.
Sintaksis
- Ang sintaksis ay tungkol sa istruktura at tamang pagsasama-sama ng mga morpema at mga salita.
- Ang parirala ay grupo ng mga salitang walang paksa o diwa.
- Ang sugnay ay may buo at kumpletong diwa, may simuno at panaguri.
-
Uri ng Sugnay:
- Sugnay na makapag-iisa: May sariling diwa (e.g. "Ako ay nakahiga.").
- Sugnay na di makapag-iisa: Walang kumpletong diwa.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Sa quiz na ito, tatalakayin natin ang iba't ibang subsistem ng wikang Filipino kabilang ang ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantika, at pragmatik. Makikita rin ang mga halimbawa at ang kahalagahan ng mga ponema sa pagbibigay-kahulugan sa mga salita. Halina't suriin ang mga aspeto ng ating wika!
