Jose Rizal: Talambuhay at Pinagmulan ng Pangalan

• Buong Pangalan: Jose Protacio Mercado Rizal y Alonzo Realonda
• Kapanganakan: Hunyo 19, 1861, sa pagitan ng alas onse at alas dose ng gabi (bago sumapit ang kabilugan ng buwan)
• Lugar ng Kapanganakan: Calamba, Laguna
• Araw ng Pagkamatay/Pagkamartir: Disyembre 30, 1896
• Sang-ayon kay Narcisa at Maria, maliit na bata si Jose, malaki ang ulo kaya kailangan ng yaya.

Pinagmulan ng Pangalan

• JOSE:
  • San Jose - Ama ni Hesus
  • Jose Soler - lolo, kapatid ng kanyang Lola Brigida
  • Jose Maria Alberto Alonzo – tiyo ni Rizal, paboritong kapatid ng kanyang ina
  • Don Jose Florentino – kinatawan sa Cortes ng Espanya
• PROTACIO mula sa Katolikong kalendaryo, kay San Protacio – santo at martir mula sa Milan noong ikalawang siglo
• MERCADO: nangangahulugang pamilihan
• RIZAL:
  • 1731 nang ito ay kinuha ng kanyang ninuno na si Domingo Lamco bilang Kastilang apelyido.
  • Mula sa salitang “Ricial” na bukid na tinataniman ng trigo.
  • Pangalawang apelyido bilang pagsunod sa kautusan ni Gob. Hen. Narciso Claveria y Zaldua.
• ALONZO: unang apelyido ng kanyang ina
• REALONDA: pangalawang apelyido ng kanyang ina
• Pepe: palayaw ni Rizal; mula sa “Pater Putativus", pagkilala kay San Jose bilang ama-amahan o “step father” ni Jesus dito sa lupa.

Ang mga Magulang ni Rizal

• Ama: Don Francisco Engracio Mercado Rizal y Alejandro
  • Ipinanganak sa Biñan, Laguna noong Mayo 11, 1818
  • Mga Magulang: Juan Mercado at Cirila Alejandro
  • Bunso sa 13 magkakapatid
  • Nag-aral ng Latin at Pilosopiya sa Colegio de San Jose sa Maynila
  • Namatay sa Maynila, Enero 5, 1898, sa edad na 80.
  • Huwaran ng mga Ama” ang paglalarawan ni Dr. Jose Rizal sa kanya
• Ina: Doña Teodora Alonzo Realondo y De Quintos
  • Ipinanganak sa Maynila noong Nobyembre 8, 1826
  • Mga Magulang: Lorenzo Alberto Alonzo at Brigida de Quintos
  • Pangalawa sa magkakapatid
  • Nag-aral sa Colegio de Santa Rosa sa Maynila
  • Ikinasal kay Francisco Mercado noong Hunyo 28, 1848
  • Namatay sa Maynila, Agosto 11, 1911, sa edad na 85.
  • Ayon kay Rizal, katangi-tangi ang kanyang ina, maalam sa panitikan at mahusay mag-Espanyol.

Mga Kapatid ni Dr. Jose Rizal

• Saturnina "Neneng" (1850-1913)
  • Panganay sa magkakapatid
  • Napangasawa si Manuel Hidalgo, mula sa mayamang angkan sa Batangas
  • Nag-aral sa Coelgio de La Concordia sa Maynila
  • Nagmana sa kanyang ina bilang negosyante
  • Naglatha ng Noli Me Tangere na isinalin ni Pascual Poblete sa Tagalog
• Paciano (1851-1930)
  • Pangalawa, panganay sa mga lalaki
  • Walang asawa subalit nagkaanak kay Severina Decena at nagkaroon ng anak, si Emiliana
  • Nagtapos sa Colegio de San Jose sa Maynila
  • Naglingkod bilang heneral ng rebolusyon sa ilalim ni Emilio Aguinaldo
  • Naging katuwang ng ama sa bukid
  • Isa sa mga tagapagtatag ng “La Juventud Liberal"
  • Nagsilbing impluwensiya kay Pepe ng pakikipaglaban para sa bayan
  • Naging tagapantustos sap ag-aaral ni Rizal sa Europa
  • Sa panahon ng himagsikan at nakaranas ng "torture" mula sa mga Espanyol
  • Pagkaraan ng digmaan sa mga Espanyol at Amerikano ay piniling mamuhay ng tahimik bilang magsasaka sa Los Baños.
  • Hindi na siya nagkwento ng tungkol sa kapatid, hindi na rin nagsalita ng wikang Espanyol, subalit natutong magsalita ng Ingles sa pamamagitan ng sariling pag-aaral
  • Naging paboritong peryodiko ang Philippine Free Press
• Narcisa "Sisa" (1852-1939)
  • Ikatlo sa magkakapatid na guro at musikero
  • Napangasawa si Antonio Lopez, isang guro mula sa Morong, Bataan
  • Nagtuklasan sa pinaglibingan kay Rizal sa Paco Cemetery
  • Sinasabing kaya niyang bigkasin ang lahat ng mga tula ni Pepe
• Olympia (1855-1887)
  • Pang-apat sa magkakapatid
  • Napangasawa si Silvestre Ubaldo, isang telegraph operator.
  • Namatay sa panganganak habang nasa Europa si Rizal
• Lucia (1857-1919)
  • Panlima sa magkakapatid
  • Napangasawa si Mariano Herbosa
  • Miyembro ang anak na si Delfina Herbosa ng Katipunan
• Maria "Biang" (1859-1945)
  • Pang-anim sa magkakapatid
  • Napangasawa si Daniel Faustino Cruz ng Biñan, Laguna
  • Tagapag-sabi kay Pepe ng pag-ibig kay Josephine Bracken
  • Ang apo sa tuhod na si Gemma Cruz (Araneta) ang naging unang Ms. International ng Pilipinas noong 1964
• Dr. Jose Protacio "Pepe" (1861-1896)
  • Pangpito sa magkakapatid at bunsong lalaki
  • Napangasawa si Josephine Bracken
• Concepcion "Concha" (1862-1865)
  • Namatay sa edad na 3 taon
  • Unang kasawian ni Rizal noong 4 na taon
• Josefa "Panggoy" (1865-1945)
  • Pang-siyam sa magkakapatid
  • Namatay na matandang dalaga sa edad na 80
• Trinidad "Trining” (1868-1951)
  • Pangsampu sa magkakapatid
  • Ang huling namatay sa magkakapatid sa edad ng 83
  • Kasama si Panggoy na nanirahan sa Maynila
  • Tagapag-ingat ng mga kagamitan ni Rizal
  • Nasa kanyang pag-iingat ang “Mi Ultimo Adios” ni Pepe
• Soledad "Choleng” (1870-1929)
  • Bunso sa magkakapatid
  • Napangasawa si Pantaleon Quintero
  • Ang naging kamag-aral ni Leonor Rivera sa Colegio de La. Concordia
  • Ang anak nitong si Amelia ay naging asawa ang panganay na anak ni Hen. Miguel Malvar ng Batangas
  • Dalawampu (20) taon ang pagitan ng panganay at bunso

Ang Pinagmulan ng Lahi ng Pambansang Bayani

• Genealogy - ang masistemang pag-aaral ng kasaysayan ng mga pamilya at mga angkan

Ang Lahi ng Kanyang Ama

• Nagmula kay Domingo Lam-co / Lamco (1662-1752)
  • Mula sa Chinchew
  • 1697 nabinyagan sa Simbahan ng San Gabriel sa edad na 34 at kinuha ang Domingo bilang pangalan
  • Mga magulang: Siang-co at Zun-nio
  • 1731 nang makarating ng Maynila
  • Napangasawa ni Domingo Lamco si Inez dela Rosa
  • Ang mga magulang ni Inez de la Rosa ay si Agustin Chinco at Jacinta Rafaela
  • Naging kaibigan nila sina Fray Francisco Marquez, at Fray Juan Caballero – kaya sila napatira sa estate sa Biñan na ipinangalan kay San Isidro Labrador
  • Naging anak ni Domingo Lamco at Inez Dela Roza si Francisco Mercado (1731-1801) at napangasawa ang isang mestisang Tsinong Pilipina, si Cirila Bernacha, - naging gobernadorcillo ng bayan (3 beses)
  • Naging anak nila si Juan Mercado (lolo ni Jose Rizal) na napangasawa ni Cirila Alejandro- naging gobernadorcillo din ng Biñan (3 beses) tulad ng kanyang ama.
• Ang kapatid ni Don Francisco na si Potenciana ang nag-alaga sa kanya sa pagkamatay ng kanilang ama, nang si Don Francisco ay 8 taong gulang pa lamang, kaya sila nalipat sa Calamba sa tahanan nina Petrona

Lahi ng Kanyang Ina

• Pinaniniwalaang nagmula ang lahi kay Lakandula
• Kanununuan ay si Eugenio Ursua, lahing Hapon na nakapangasawa si Benigna
• Sila ay nagkaanak, si Regina Ursua na ikinasal kay Atty. Manuel Quintos, isang Tsino-Pilipino
• Naging anak nila si Brigida Quintos na napangasawa si Engr.Lorenzo Alberto Alonzo, naging kapitan ng Biñan taong 1824
• Sila ay nagkaroon ng 5 anak na kinabibilangan si Doña Teodora Alonzo Realonda

Ilan pang Impormasyon sa Pagsilang ni Rizal

• Nahirapan sa panganganak si Doña Lolay dahil may kalakihan ang ulo ni Rizal
• June 22, 1861 (3 araw), binyagan bilang Katoliko
• Padre Rufino Collantes- kura-paroko ng simbahan ng Calamba, ang nagbinyag kay Rizal.
• Napansin na malaki ang ulo kaya't pinagbilinan ingatan si Jose dahil magiging dakila ito sa hinaharap.
• Padre Pedro Casañas- ang ninong ni Jose, isang katutubo ng Calamba at malapit na kaibigan ng pamilya Rizal
• Padre Leoncio Lopez – ang kura-paroko ng simbahan na lumagda at nagpatunay ng Partido de Bautismo
• Aquilina Alquitran – ang yaya (nanny) ni Pepe
• Lieutenant-General Jose Lemery- ang gobernador-heneral ng Pilipinas nang siya ay isinilang

Tahanan ng mga Rizal

• Calamba
  • Halos sampung oras sa kabayo patimog mula Maynila
  • Bayang tinitirhan ng mga tatlo-apat na libong katao
  • Nagmula sa salitang pinagsamang “Kalan at banga" at "kalan ba?"
  • Hacienda ng mga Heswita na napunta sa Dominicano
  • Landmark ng Calamba ang Bundok Makiling
  • Nasa 5,000 ang populasyon
• Laguna de Bay o Laguna de Bai (Ba'i): lawing sa dulo ng bayan
  • Pinagmulan ng katawagan sa lalawigan - Laguna
  • Hugis parang “higanteng bakas ng paa"
  • Ang paniniwala ay bahagi ito dati ng "South China Sea"
  • Mayroon itong sinaunang kaharian (Barangay), ang Ba'i (o Bae)
• Pangkalahatang
  • Calle Real -pangunahing kalye kung saan matatagpuan ang bahay ng pamilya Rizal
  • Simbahan ng San Juan Bautista, Casa del Gobierno, Casa Hacienda, plaza at pamilihan
  • Calle Ylaya at Calle Ibaba
  • Bahay na Bato - ang madalas na pagkakakilanlan sa bahay ng mga Rizal dahil namumukod-tangi ito
  • Katangi-tangi na may 2 palapag, parihaba ang hugis, gawa sa batong adobe at matigas na kahoy

Alaala ng Kabataan ni Rizal

• Masasayang Alaala ng Kabataan ni Rizal:
  • Masasayang araw sa hardin
  • Alagang-alaga siya ng kanyang mga magulang
  • Ipinagpatayo siya ng kanyang ama ng maliit na kubo sa likod bahay
  • Nakikipaglaro sa mga alagang hayop at ibon
  • Karaniwang tanghalian - ginataang kalabasa, ginataang manok, ginataang alimango
  • Siesta pagkaraang kumain ng tanghalian
  • Merienda sa hapon ng pamilya – tinapay at latik, puto, salabat at buko
  • Pagdarasal ng orasyon (Angelus) tuwing alas sais, at pagrorosaryo
  • Kadalasang nakahain ang natira sa tanghalian sa hapunan
  • Nagkukukwento ang yaya ni Rizal tungkol sa mga engkantada, nabaong yaman, punong namumunga ng brilyante
  • May mga gabing ayaw kumain ni Rizal
  • Nagsasama-sama ang mag-anak pagkaraang kumain ng hapunan, may mga kompetisyon ng kantahan, tula at arithmetic
  • Isinama siya kapag kabilugan ng buwan sa ilog
  • Ang kaniyang ama ay palaging nagsasabi ng kwento ukol sa taong malalakas at higante tulad ng kay Alexander the Great, Napoleon Bonaparte etc.

Mga Malungkot na Sandal isa Buhay ni Rizal

1. Pagkamatay ng kapatid na si Concha
2. Pagkakakulong ng kanyang ina
3. Pagkasaksi sa pagbitay sa GOMBURZA
4. Ang pagkasaksi sa marahas na trato ng mga Guardia Civil
5. Hindi makataong pagtrato sa mga kababaihan at mga Kabataan