Untitled Quiz

Географиялық Зерттеу Әдістері

• Географиялық орта - бұл табиғи және қоғамдық факторлар мен процестердің күрделі жүйесі, өте кең ауқымды, қарама-қайшылыққа толы біртұтас әлем.

• География ғылымының басқа ғылымдардан ерекшелігі, ол географиялық орта элементтерінің кеңістіктегі орны мен олардың өзара байланысын зерттейді.

• География табиғат пен қоғам туралы ғылымдардың тоғысында дамитын ғылым.

• География табиғат пен қоғамдағы құбылыстар мен процестердің өзара байланыстарын, әрекеттесуін, шарттастығы мен кеістіктік таралуын зерттейді.

• География көптеген ғылым салаларымен байланысады, алуан түрлі ақпаратты пайдаланады, сонымен қатар басқа ғылымдарда оның ақпаратын пайдалана алады.

Картография

• Картография - бұл географиялық ортаның кеңістік моделін құрумен байланысты ғылым. Географиямен бірге дамып жатқан ғылым саласы.

География ғылымының маңызды зерттеу бағыттары:

• Табиғатты пайдалану және қорғау мәселелерін зерттеу - Құрлықтар мен мұхиттардың табиғат ресурстарын тиімді пайдалануды, сонымен қатар аумақтық экологиялық проблемаларды шешуге мүмкіндік береді.

• Қоғамның өндіргіш күштерінің аумақтық ұйымдасуын зерттеу - Табиғи және әлеуметтік-экономикалық құрылымдарды анықтайды.

• Тұрақты дамудың кеңістіктік әлеуетін қамтамасыз ету - Экологиялық, әлеуметтік, ұлттық, саяси, әскери жанжалдар мен апаттардың қаупін азайту мақсатын көздейді.

• Қолданбалы картографиялық зерттеулер - Сандық карталардың құрастырылуына статистикалық, жедел ақпараттармен қатар ғарыштық түсірілімдер пайдаланылып, жер бетіндегі құбылыстар мен нысандарды танып білуге, олардың өзгерістерін бақылауға және болжауға мүмкіндік береді.

Географиялық Зерттеу Әдістері

• Ғылыми әдіс - Зерттеу пәнін жан-жақты, шынайы бейнелеуге, оның мәнін ашып көрсетуге, заңдылықтарын танып білуге жалпы тәсіл.

• Далалық әдіс - Бұл әдіс белгілі бір маршруттар бойынша жүріп өту барысында және сипаттаулар жасау, өлшеу жұмыстарын жүргізу барысында зерттеу нысаны туралы деректер жинақтау және өңдеу әдістерін қамтиды.

Далалық Зерттеу Әдістерінің Tүрлері:

• Экспедиция - Мерзімдік сипатта болатын далалық зерттеу әдісі.
• Стационар - Тұрақты сипатта болатын далалық зерттеу әдісі.

Экспедицияда қолданылатын тәсілер:

• Маршруттық байқаулар
• Өлшеулер жүргізу
• Су, топырақ, ауа сынамаларын алу
• Тау жыныстарын, топырақ үлгілерін жинау
• Өсімдіктер мен жәндіктердің коллекцияларын жинақтау
• Далалық эксперимент
• Фото, бейнетүсірілімдер жасау
• Сауалнамалар жүргізу

Стационарлық әдіс:

• Нысанның, құбылыс пен үдерістің кеңістік және уақыт ішіндегі өзгерістерін нақты зерттеуге мүмкіндік береді.

Картографиялық әдіс:

• Картаны дереккөз ретінде, бейнеленген нысандар, құбылыстар мен үдерістерді жаңа білім алу үшін пайдалану әдісі.

Картометриялық талдау:

• Карта бойынша арақашықтықтарды, координаталарды, биіктіктер мен тереңдіктерді, бағыттарды анықтау.

Статистикалық талдау:

• Ауаның ластану картасы мен тыныс жолдары ауруларының деңгейі берілген картаны талдау.

Теориялық әдіс:

• Зерттелетін нысанды танып білу мақсатында ой әрекетіне негізделетін әдістер жиынтығы.

Жүйелеу:

• Зерттелетін географиялық нысанды немесе құбылысты құрамдас бөліктерге ойша жіктеп алып, оның құрылымын, қасиеттерін, байланыстарын зерттеуге бағытталатын теориялық әдіс.

Жалпылау:

• Зерттелетін географиялық нысанның немесе құбылыстың құрамдас бөліктерін, олардың қасиеттерін, байланыстарын ойша біріктіру арқылы нысанды біртұтас түрде танып білу.

Салыстырмалы-географиялық әдіс:

• Геродот, Страбон, Аристотель еңбектерінде қолданылған.

А.Гумбольдт:

• Салыстырмалы-географиялық әдістің негізін салған неміс ғалымы.

Деректерді Өңдеу мен Талдаудың Мақсаттары:

• Бастапқы материалды реттеу және деректерді біртұтас жүйеге келтіру
• Деректердегі қателіктерді, жетіспейшілікті табу және қою
• Байқалмайтын тенденция, заңдылықтар мен байланыстарды анықтау
• Зерттеу барысында күтпеген, байқалмаған жаңа фактілерді табу
• Жинақталған деректердің дәлдігін анықтап, қортындылар жасау

Сандық Деректер:

• Географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды дәл сипаттап, олардың өлшемдері, ауқымдары, мерзімдері туралы нақты мәлімет береді.

• Жердің ең беткі жұқа қатты қабығы - жер қыртысы. Оның орташа қалыңдығы мұхиттар астында 5-10 км, материктерде 35-40 км, биік тауларда 70 км-ге дейін жетеді.

Географиялық Модельдер

• Блок-сызба - Алгоритмдер мен процестерді сызықтар арқылы байланысқан әртүрлі пішіндегі блоктар түрінде бейнелеу.

• Диаграмма - Бірнеше шамалардың арақатынасын көрсететін деректердің графикалық көрсетілімі.

• Модельдеу - Модельді құрастыру кезеңдерін түгел қамтитын үдеріс.

• Модель - Нақты нысанның, құбылыс немесе үдерістің жеңілдетілген үлгісі.

• Иоган Генрих фон Тюнен - Географиядағы ғылыми негіздегі алғашқы модельді жасаған мекленбургтік (Германия) помещик.

• 1826 жыл - Ғылыми негіздегі алғашқы модель жасалған жыл.

Модель Түрлері:

• Ақпараттық модель - Нысан, құбылыс немесе үдерістің қасиеттері мен күйін, маңызды байланыстарын сипаттайтын ақпараттардан жинақталатын модель түрі.

• Графикалық модель - Нысандар, құбылыстар немесе үдерістерді графикалық бейнелер түрінде көрнекі түрде көрсету тәсілі .

• Кестелік модель - Нысандар, құбылыстар, үдерістер немесе олардың қасиеттері тізім түрінде болатын модель түрі.

• Нысандар, құбылыстар, үдерістердің шамалары ұяшықтарға орналастырылатын тікбұрышты болатын модель түрі.

• Математикалық модель - Нысанның, құбылыс немесе үдерістің сандық сипаттамалары математикалық формулалар арқылы жасалатын модель түрі.

Зерттеу Нәтижелерін Ұсыну Формалары:

• Ғылыми есеп
• Баяндама
• Мақала
• Реферат

Ғылыми есеп:

• Зерттеудің әдістері, кезеңдері, мазмұны мен нәтижелері баяндалатын құжат түрі.

Баяндама:

• Зерттеу нәтижесін белгілі бір ғылыми іс-шара кезінде ауызша айтып беру.

Мақала:

• Ғылыми немесе бұқаралық баспасөз үшін жазылады.

Мақаланың Құрылымы:

• Мақаланың атауы
• Автор туралы деректер (аты-жөні, қызметі, мекеме нұсқауы)
• Аннотация (қысқаша сипаттама)
• Кіріспе (зерттеудің мақсаты мен практикалық маңызы)
• Негізгі бөлім (талдау, салыстыру және зерттеу әдісін сипаттау)
• Қорытынды (зерттеу нәтижелері)
• Әдебиеттер тізімі

Реферат:

• Зерттеу нәтижелерін қысқаша түрде баяндау, әдебиеттерге шолу жасау.

Таныстырылым:

• Ақпаратты көрнекі және қабылдауға қолайлы түрде ұсыну.

Таныстырылым Түрлері:

• Қағаз түріндегі таныстырылым
• Электрондық таныстырылым

Қабырғалық Баяндама:

• Зерттеудің нәтижесін ауызша баяндауды қажет етпейтін, тек көрнекі және қысқа түрде көпшілік назарына көрсету тәсілі.
• Ақпараттық плакат немесе демонстрациялық модель түрінде болатын ұсынудың көрнекі формасы .