Untitled Quiz

Beton Hakkında Genel Bilgiler

• Beton, yaklaşık 5000 yıldır bilinen, yapı malzemesi olarak yaygın kullanılan, vazgeçilmez bir malzemedir.
• Yılda dünyada kişi başına yaklaşık 0.5 m³ beton, Türkiye'de ise 1.3 m³ tüketilmektedir.
• Betonun kabul görmesinin nedenleri; istenen her şekle getirilebilmesi, yüksek basınç dayanımı, ana malzemelerinin (çimento, çelik, su) yerel temin edilebilirliği, yerel imkanlarla üretilebilmesi, nitelikli elemana az gereksinim duyulması, ölçü toleranslarının yüksek olması, enerji gerektirmemesi, ekonomik olması ve bakım gerektirmemesi, uzun ömürlü ve yangına dayanıklı olması, su, rutubet ve asitli ortama dayanıklı olmasıdır.
• 1 m³ çelik üretmek için 50 birim enerji, aynı miktarda beton üretmek için 4 birim enerji gerekir.

Beton Türleri

• Beton: Çimento, agrega, su ve kimyasal katkıların bilinçli karışımı ile elde edilen, yapay bir taştır.
  • Yaş iken plastik, 10 saat içinde katılaşır ve zamanla sertleşir, yüksek basınca dayanıklı bir duruma gelir.
• Betonarme: Betonun çekmeye dayanıklı olmaması dezavantajını gidermek için içine çelik çubuklar konularak üretilen yapı malzemesidir.
• Birdöküm yapı: Kolon, kiriş, döşeme gibi elemanlar şantiyede iskele ve kalıp yapılarak aynı anda tek parça olarak betonlanan yapı türüdür.
• Öndöküm yapı: Kolon, kiriş, döşeme gibi elemanlar fabrikada ayrı ayrı betonlanıp şantiyeye taşınarak monte edilen yapı türüdür.
• Prefabrik yapı: Öndöküm yapıya eş anlamlıdır.
• Hazır beton: Beton santralinde hazırlanan ve şantiyeye götürülerek dökülen betondur.
• Şantiye betonu: Şantiyede karıştırılan ve dökülen betondur.
• Yerinde dökme beton: Şantiyeye getirilerek veya şantiyede karıştırılarak dökülen betondur.
• Öngermeli eleman: Betonlama öncesi çelik çubuklara çekme kuvveti uygulanarak üretilen, sertleştikten sonra kuvveti sıfırlanmış prefabrik eleman.
• Ardgermeli eleman: Kılıflı çelik çubukların yerine yerleştirilmesi ve betona dökülmesi, ardından beton sertleştikten sonra çelik çubuklara şantiyede gerilme uygulanarak üretilen elemandır.

Çimento Özellikleri

• Çimento hammaddesi klinkerdir.
• CEM I, tamamen klinkerden oluşur (Portland çimentosu).
• Diğer çimento türleri (CEM II, CEM III, CEM IV, CEM V) klinker ile çeşitli katkıların karışımından elde edilir.
• Çimentolar, 28 günlük basınç dayanımına göre 32.5 N/mm2, 42.5 N/mm2 ve 52.5 N/mm2 olmak üzere üç farklı dayanım sınıfına sahiptir.
• Erken dayanımı yüksek çimentolar R harfi ile, normal erken dayanımı olanlar N harfi ile belirtilir.
• Çimento seçimi, projenin dayanım gereksinimleri, çevre etkileri (deniz suyu, kimyasallar), kalıp alma süresi, yapı elemanlarının boyutları, hava sıcaklığı ve uygulama yeri gibi faktörlere göre yapılır.

Agrega Özellikleri

• Beton üretiminde kullanılan agregalar, kum, çakıl ve kırmataştır.
• En büyük tane çapı, proje gereksinimlerine, yapı elemanlarının boyutlarına, donatının boyutlarına göre seçilir.
• Agreganın yoğunluğu; ağır agrega (3000 kg/m³'den fazla), normal agrega (2000-3000 kg/m³) ve hafif agrega (2000 kg/m³'den az) olarak sınıflandırılır.
• Agrega, temiz, kil, silt, tuz ve yağ içermemelidir.

Su Özellikleri

• Su, betonun kimyasal reaksiyonunu başlatır ve akışkanlığı sağlar.
• İçilebilir su, kirlilikten arındırılmış, tuzsuz, asitsiz ve yağ içermeyen su olması gerekir.

Kimyasal Katkılar

• Betonun bazı özelliklerini iyileştirmek veya yeni özellikler kazandırmak için kullanılır.
• Karışım suyuna belli bir yüzdepk (çimento miktarına göre) ilave edilerek kullanılırlar.
• Priz süresini kısaltmak/uzatmak, su/çimento oranını azaltmak/dayanımı artırmak, kendiliğinden yerleşen beton yapmak, donmayı önlemek, genleşebilen beton yapmak, donma-çözülme dayanımını artırmak, suya ve buhara karşı dayanıklılık sağlamak, donatı paslanmasını önlemek ve betona renk vermek gibi amaçlara hizmet ederler.

Betonun Dayanımı

• Betonun dayanımı, su/çimento oranı, çimentonun tipi ve dozu, agregaların kalitesi, sıkıştırma kalitesi, çevre koşulları ve bakım gibi faktörlere bağlıdır.
• Betonun dayanımı zamanla artar, ancak aşırı yüksek dayanım, aşırı büzülmeye ve çatlamaya neden olabilir.
• Dayanım sınıfları, 28 gün sonunda ölçülen basınç dayanımına göre belirlenir.

Betonarme

• Betona çelik çubuklar (donatı) eklenerek çekme kuvvetlerine karşı dayanıklılık sağlanır.
• Betonarme yapılar, karmaşık şekillerin ve büyük boyutların oluşturulmasında kullanılabilir.
• Betonarme yapılarda, beton ile donatının kenetlenmesi (aderans) önemlidir.

Çatlaklar

• Betonda çatlaklar oluşabilir, önemli olan çatlak boyutunun ve sayısının sınırlı tutulmasıdır.
• Çatlak nedenleri; aşırı iç kuvvetler, plastik çökme, büzülme, sünme, sıcaklık değişimleri, kalıp sökme, donatı veya ek yerlerindeki sarsıntılar, temelin farklı oturması gibi faktörlerdir.
• Çatlak genişliği, yapısal güvenlik açısından belirli sınırlar dahilinde tutulmalıdır.

Yapı Güvenliği

• Yapılar, kullanımı boyunca çeşitli yüklerin etkisinde kalabilir.
• Güvenli yapı tasarımında, taşıyıcı sistem seçimi, malzeme seçimi, yükleme analizleri, malzeme dayanımlarının katsayıları ve yönetmeliklere uygunluğun sağlanması önemlidir.
• Çizim detayları, inşaatın her aşaması, sıkı denetim önemli rol oynar