İslam Hukuku Çalışma Kağıdı

• İslam dininde, temel dini bilgiler çalışma kağıdı notları aşağıdadır.

İslam Hukukunun Kaynakları

• Kuran, sünnet ve icmada doğrudan bir hüküm bulunmayan bir mesele hakkında, ilk üç kaynak doğrultusunda, mukayese yöntemiyle akıl yürütülerek yeni bir hükme ulaşılmasına Kıyas denir.
• Kur'an'ın emir ve yasaklarına muhatap olan, akıl sağlığı yerinde ve ergenliğe ulaşmış sorumlu kişilere Mükellef denir.
• Kelime anlamı olarak bir şeyi bilmek ve iyi anlamak, derinlemesine kavramaktır; bir insanın diğer insanlarla kurmuş olduğu her türlü sosyal, iktisadi, kültürel ve siyasi ilişkiyi düzenleyen ilime Fıkıh denir ve İslam hukuku olarak da bilinir. Müslümanın hayatının her alanını kapsar.
• Fıkıh ilmiyle uğraşan kişiye Fakih denir ve hüküm çıkarırken Kur'an ve sünnet doğrultusunda belirlenen ilkelere riayet etmelidir.
• İslam hukukunun bir diğer kaynağı ise müslümanların fikir birliği ettiği görüşleri ifade eder ve buna İcma denir.

İslam Hukukunun Temel İlkeleri

• İslam dininin ana kaynakları Kur'an ve sünnettir ve İslam Hukuku'nun temel ilkeleri de bu kaynaklara dayanır ve Fıkıh ilmiyle uğraşan kişi olan fakih, hüküm çıkarırken Kur'an ve sünnet doğrultusunda belirlenen ilkelere riayet etmelidir.

• İslam Hukukunun Temel İlkeleri şunlardır:

  • Tekliflerde kolaylık
  • Helallerde genişlik (Haramlarda sınırlılık)
  • Adaletin gözetilmesi
  • Suç ve cezalarda bireysellik
  • Suç ve ceza arasında denge
  • Kamu yararının gözetilmesi

• Fıkhın teorik ve metodolojik yönünü ifade eden fıkıh usulünün yanında, günlük hayattaki yansımalarına bakan bir yönü de vardır ve günlük hayatın pratik kısmı ile ilgilenen bu ilme ise füruat adı verilir.

• Fıkıh disiplini bir ağaca benzetilirse; fıkıh usulü kökler ve gövdeye, füruat ise dallara benzetilebilir.

• Füruat; ibâdât, muamelat ve ukûbât olmak üzere üçe ayrılır:

  • İbâdât: İbadetlerle ilgili hükümler.
  • Muamelat: Kişiler ve kurumlar arası hukuki ilişkiler.
  • Ukûbât: Suçlar ve cezalar hakkındaki bölümlere verilen isimdir.
  • Örnek ibâdât davranışları: Namaz, oruç, hac, zekat, vb.

• Herhangi bir hükmü yerine getirmekle yükümlü olan kişiye de mükellef denir ve Kur'anın emir ve yasaklarına muhatap olan (Müslüman olan), akıl sağlığı yerinde ve ergenliğe ulaşmış, hür(özgür) tüm bireyler mükelleftir.

Adalet Mülkün Temelidir

• İnsan, yapısı itibariyle hataya düşebilir ve bir kişi, işlediği bir suçun boyutu ya da niteliğine denk bir şekilde ceza görmelidir.
• Bir suç; suçun niteliği, işleniş şartları ve sebepleri çerçevesinde değerlendirilir ve suçu işleyen kişiye verilen ceza da suçun niteliği ile orantılı olmalıdır.
• Suçun niteliğini belirleyen bazı unsurlar vardır:
  • Suç işleyen kişinin çocuk olması ile yetişkin olması; ruhsal sağlığının yerinde olması ile akli dengesinin bozuk olması gibi durumlar suçun karşılığı olan cezanın niteliğini değiştirir.
  • Suç kabul edilen fiilin bir saldırı olması ile bir müdafaanın gereği olması da yine suçun niteliğini belirleyen unsurlardandır.
• Suçtan doğan zararın boyutu da suç hakkında hüküm verirken önemlidir.
• Zararın boyutu, telafi edilebilirliği, bireysel veya kamusal boyutu suçun niteliğini etkiler.
  • Örneğin bir suç, kamusal boyutta bir zarara yol açmışsa cezası daha fazla olur.
  • Suçu işleyen kişinin niyeti de suçun niteliğini belirlemek açısından göz önünde bulundurulması gereken hususlardandır.
  • Kişinin, suçu kasıtlı olarak işlemesi ile dikkatsizlik veya kontrolsüzlük sonucu gerçekleştirmesi, belirlenecek cezayı da değiştirecektir.