Introduksyon sa Retorika

Narito ang mga study notes tungkol sa retorika:

Kahulugan ng Retorika

• Galing ito sa salitang "rhetor" na ang ibig sabihin ay guro o mahusay na mananalumpati.
• Susi ito sa mahusay na pagpapahayag na kaakit-akit, kaiga-igaya, at epektibo sa pagsasalita at pagsulat.
• Maaaring ipakahulugan bilang:
  • Sining ng maayos na pagpili ng salita para maunawaan, makahikayat, at kalugdan ng mga tagapakinig o mambabasa.
  • Mabisang lapit sa pagsasaayos ng mga salita upang makabuo ng diwang may kahulugan, kabuluhan, lalim, at kariktan.
  • Mabisang pagpapahayag ng damdamin at kaisipan nang may kariktan sa wastong paggamit ng wika.
• Maayos na paggamit ng wika at salita.
• Ayon kay Plato, ang retorika ay sining ng paghikayat ng kaluluwa sa pamamagitan ng diskurso.
• Nakatuon ito sa pagbibigay-liwanag sa simbolo o lenggwaheng ginamit sa musika, pelikula, radio, TV.
• Pag-aaral sa mga tuntunin ng malinaw, mabisa, at kaakit-akit na pagpapahayag ayon kay Tumangan, Sr.
• Ayon kay Sebastian, kung ang balarila ay tungkol sa kawastuhan, ang retorika ay tumutukoy sa mga batas ng malinaw, mabisa, maganda, at kaakit-akit na pagpapahayag.
• Ayon kay Socrates, ang retorika ay siyensya o agham ng paghimok o pagpapasang-ayon.
• Ayon kay Aristotle, ito ay kakayahang makita ang mga paraan ng paghimok sa bawat kaso.
  • Kasama rito ang Ethos, Pathos, at Logos.

Layunin at Simulaiin ng Retorika

• Nililinang nito ang kakayahan sa mapanuring pag-iisip, pagbuo ng ideya, at pamamahala sa sariling kakayahan.
• Mahalaga ang husay sa pagpapahayag sa anumang pagpapahayag, pasalita man o pasulat.
• Layunin nito na makapagpahayag nang mahusay, pasalita man o pasulat.
• Kaisahan (may kaugnayan) at Empasis o pokus ay kailangan upang matamo ang layunin ng retorika.

Sangkap sa Mahusay na Pagpapahayag (Ayon kay Propesor Frank L. Lucas)

• Maging matapat.
• Maging malinaw.
• Maging tiyak at matipid sa sasabihin.
• Sikaping magkaroon ng barayti.
• Lagyan ng humor, talino, sigla, at imaginasyon.

Sangkap ng Retorika

• Kaisipang gustong ipahayag: Ito ang pangunahing sangkap.
• Pagbuo o organisasyon: Ang kaayusan at lohika ng pagpapahayag ay nagbibigay sining at bias sa ipinapahayag na kaisipan.
• Istilo ng pagpapahayag: May sariling istilo ang manunulat upang maakit ang tagapakinig o mambabasa.

Kahalagahan ng Retorika

• Panrelihiyon: Napapanatili ang mga miyembro at nakahihikayat ng iba na sumang-ayon sa kanilang pinaniniwalaan.
• Pampanitikan: Napapalutang ang layunin ng manunulat na mapahalagahan ng indibidwal ang kanilang karanasan.
• Pang-ekonomiya: Nakakatulong sa paghikayat sa mga mamumuhunan at mamimili para palaguin ang negosyo.
• Pampulitika: Mahalagang maiparating ng mga pulitiko ang kanilang programa sa madla.

Gampanin ng Retorika

• Pangunahing diskurso: Nagbibigay daan sa komunikasyon, nagkakaroon ng pagkakataon ang isang indibidwal na maipahayag ang kanyang saloobin.
• Distraction effect: Nagiging salik sa pagkabaling ng atensyon habang nagbabasa, sumusulat, o nagpapahayag.
• Freedom of expression: Nagpapalawak ng pananaw sa mundo.
• Nagbibigay ngalan sa maraming bagay na nakikita sa paligid.
• Nagbibigay pundasyon tungo sa makapangyarihang asimilasyon sa larangan ng politika.

Pahapyaw na Kasaysayan ng Retorika

• Tumutukoy sa sining ng maganda at kaakit-akit na pagsulat at pagbasa.
• Ang salitang "retorika" ay galing sa salitang Griyego na "rhetor" na nangangahulugang "guro o mananalumpati."

Paglalahad at Pagsusuri sa Kasaysayan ng Retorika

• Klasikal na Retorika: Nag-ugat sa Greece at Rome.
• Retorika sa Gitnang Panahon/Midyibal at Renasimyento
• Modernong Retorika

Klasikal na Retorika

• Griyego si Homer bilang Ama ng Oratoryo.
• Tinatawag na Sopist ang mga sinaunang guro ng mga griyego.
• Si Protagoras ang unang Sophist na nagsagawa ng pag-aaral sa wika.
• Si Corax ng Syracuse ang aktwal na tagapagtatag ng retorika.
• Si Socrates ay nagpalawak sa sining ng retorika.
• Binigyang diin ni Plato na ang Retorika ay isang paraan ng panghihikayat sa mas mabisang paraan.
• Sa akdang Rhetoric, inilarawan ni Aristotle ang pagtatagumpay ng argumento sa pamamagitan ng katotohanan.

Retorika sa Gitnang Panahon/Midyibal

• Kabilang na ang pag-aaral sa pitong liberal: aritmitik, astronomi, dyometri, musika, gramar, lohika, at retorika
• Nakasumpong sa tatlong "Artes": Paggawa ng Sula, Pagdidiskurso, at Paglikha ng Tula
• Awtoridad sa Retorika:
  • Martianus Capella
  • Flavius Magnus Aurelius
  • San Isidro ng Seville

Modernong Retorika

• Hugh Blair
• George Campbell
• Richard Whately

Mga Kanon o Batas ng Retorika

• Imbensiyon: Malinaw na proseso ng paghahanap ng mga argumento.
  • Pagsasaayos: Proseso ng pag-oorganisa sa talumpati.
  • Istilo: Masining na pagpili ng mga salita.
  • Memorya: Pagsasaulo ng talumpati.
  • Deklamasyon: Aktuwal na pagbigkas.