Интернет технологиялари

• Интернет технологиялари замонавий коммуникация ва ахборот алмашинувининг асосини ташкил этади.
• Улар компьютерлар ва бошқа электрон қурилмалар ўртасида маълумот узатиш имконини беради.

Асосий интернет технологиялари

• IP (Internet Protocol): Маълумотларни интернет орқали манзилига етказиб берувчи протокол.
• TCP (Transmission Control Protocol): Маълумотларнинг ишончли узатилишини таъминлайди, хатоларни текширади ва тузатади.
• HTTP (Hypertext Transfer Protocol): Веб-браузерлар ва серверлар ўртасида маълумот алмашинувини таъминлайди.
• HTTPS (HTTP Secure): Шифрланган HTTP протоколи, маълумотларни ҳимоялайди.
• DNS (Domain Name System): Домен номларини IP манзилларига айлантиради.
• URL (Uniform Resource Locator): Веб-саҳифалар ва бошқа ресурсларнинг манзилини кўрсатади.
• HTML (Hypertext Markup Language): Веб-саҳифаларни яратиш учун ишлатиладиган белгилаш тили.
• CSS (Cascading Style Sheets): Веб-саҳифаларнинг кўринишини (стилини) белгилаш учун ишлатилади.
• JavaScript: Веб-саҳифаларга интерактивлик қўшиш учун ишлатиладиган дастурлаш тили.

Веб-технологиялар

• Веб-сервер: Веб-саҳифаларни сақлайди ва фойдаланувчиларга узатади (масалан, Apache, Nginx).
• Веб-браузер: Веб-саҳифаларни кўриш учун ишлатиладиган дастур (масалан, Chrome, Firefox, Safari).
• Веб-сайт: Бир домен номи остида жойлашган веб-саҳифалар тўплами.
• Веб-илова: Веб-браузер орқали ишлайдиган дастур (масалан, онлайн почта, ижтимоий тармоқлар).
• API (Application Programming Interface): Дастурлар ўртасида маълумот алмашинувини таъминлайди.

Интернетнинг ишлаш принциплари

• Пакетларга бўлиш: Маълумотлар кичик пакетларга бўлинади.
• Манзиллаш: Ҳар бир пакет манзил маълумотларини ўз ичига олади.
• Йўналиш: Пакетлар энг оптимал йўл орқали манзилига йўналтирилади.
• Йиғиш: Пакетлар қабул қилувчи томонда қайта йиғилади.

Интернет хизматлари

• Электрон почта (Email): Хабарларни электрон шаклда юбориш ва қабул қилиш.
• Веб-саҳифалар: Турли хил маълумотларни тақдим этувчи ҳужжатлар.
• Файл алмашинуви (FTP): Файлларни интернет орқали узатиш.
• Онлайн суҳбат (Chat): Реал вақт режимида матнли хабарлар алмашиш.
• Видеоконференция: Реал вақт режимида видео ва овозли алоқа.
• Ижтимоий тармоқлар: Одамларнинг ўзаро мулоқоти ва маълумот алмашинуви учун платформалар.
• Онлайн ўйинлар: Интернет орқали кўп фойдаланувчилар иштирокида ўйналадиган ўйинлар.

Интернетнинг афзалликлари

• Глобал алоқа: Дунёнинг исталган нуқтасидан маълумот олиш ва узатиш имконияти.
• Ахборотга осон эришиш: Кенг кўламли маълумотлар манбаи.
• Қулайлик: Уйдан ёки ишхонадан чиқмасдан турли хизматлардан фойдаланиш.
• Тезкорлик: Маълумотларни тез ва самарали узатиш.
• Арзонлик: Анъанавий алоқа воситаларига нисбатан арзон.

Интернетнинг камчиликлари

• Хавфсизлик: Вируслар, хакерлик ҳужумлари ва шахсий маълумотларнинг ўғирланиши хавфи.
• Тўғри бўлмаган маълумотлар: Ёлғон ва нотўғри маълумотларнинг тарқалиши.
• Қарамлик: Интернетга ҳаддан ташқари боғланиб қолиш.
• Ижтимоий изоляция: Реал мулоқотнинг камайиши.
• Соғлиққа таъсири: Кўз касалликлари, уйқусизлик ва бошқа муаммолар.

Интернет технологияларининг ривожланиш тенденциялари

• Мобил интернет: Смартфонлар ва планшетлар орқали интернетга уланишнинг ўсиши.
• Булутли технологиялар: Маълумотларни сақлаш ва дастурларни ишлатиш учун булутли серверлардан фойдаланиш.
• Интернет буюмлар (IoT): Ҳар хил жиҳозларнинг интернетга уланиши ва ўзаро алоқаси.
• Сунъий интеллект (AI): Интернет хизматларини яхшилаш ва автоматлаштириш учун сунъий интеллектдан фойдаланиш.
• 5G технологияси: Юқори тезликдаги интернет алоқаси.

Интернет хавфсизлиги

• Компьютерни ҳимоя қилиш: Антивирус дастурларидан фойдаланиш ва дастурий таъминотни мунтазам янгилаб туриш.
• Кучли пароллар: Мураккаб ва турли белгилардан иборат пароллар ишлатиш.
• Шахсий маълумотларни ҳимоя қилиш: Шахсий маълумотларни нотаниш сайтларда қолдирмаслик.
• Фишингга қарши курашиш: Шубҳали электрон почталар ва ҳаволаларга ишонмаслик.
• VPN (Virtual Private Network): Интернет трафигини шифрлаш ва шахсий маълумотларни ҳимоя қилиш.
• Фаервол (Firewall): Тармоқ трафигини фильтрлаш ва рухсатсиз киришларни блоклаш.

Интернетдан фойдаланиш этикаси

• Ҳурмат: Бошқа фойдаланувчиларни ҳурмат қилиш ва ҳақоратламаслик.
• Қонунийлик: Қонунларни бузмаслик ва ноқонуний фаолият билан шуғулланмаслик.
• Маълумотларнинг аниқлиги: Тўғри ва ишончли маълумотларни тарқатиш.
• Муаллифлик ҳуқуқи: Бошқаларнинг муаллифлик ҳуқуқларини ҳурмат қилиш.
• Шахсий маълумотларни ҳимоя қилиш: Бошқаларнинг шахсий маълумотларини рухсатсиз тарқатмаслик.

Хулоса

• Интернет технологиялари жамиятимизнинг ажралмас қисмига айланди.
• Улар ахборот олиш, мулоқот қилиш ва турли хизматлардан фойдаланиш имкониятларини кенгайтирди.
• Интернетдан оқилона ва хавфсиз фойдаланиш муҳимдир.
• Технологияларнинг ривожланиши билан уларнинг таъсири янада кучаяди.