Intelektwalisasyon ng Wikang Filipino

Mga Tala sa Estado at Direksiyon ng Intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino

• Nakatuon sa dalawang pangunahing paksa: kung ano ang nagawa na para sa intelektuwalisasyon ng Filipino at kung ano ang dapat pang gawin.
• Layunin ng papel na ito:
  • Ipaliwanag ang konsepto ng intelektuwalisasyon sa konteksto ng pagpapaunlad ng wikang Filipino.
  • Isa-isahin ang mga proseso sa pagtatamo ng intelektuwalisadong wika na may diin sa akademikong larang.
  • Isa-isahin ang mga nagawa na para sa intelektuwalisasyon ng wikang Filipino batay sa mga prosesong ito.
  • Ilatag ang ilang usapin upang magbukas ng ibang direksiyon sa intelektuwalisasyon ng wikang Filipino.

Intelektuwalisasyon sa Konteksto ng Pagpapaunlad ng Wikang Filipino

• Ang intelektuwalisasyon ay mahalagang aspekto ng development ng wika.
• Ipinapaliwanag ng mga lingguwista na dumaraan sa iba't ibang proseso ang pag-unlad ng wika.
• Nagsisimula ang pagpapaunlad ng wika sa seleksyon o pagpili ng isang buhay na katutubong wika bilang batayan ng wikang pambansa.
• Kasunod ang diseminasyon o pagpapalaganap ng napiling wika. Sa patuloy na paggamit, sumasailalim ito sa estandardisasyon kung saan tinatakda ang unipormadong anyo at estruktura.
• Dumaraan ang estandardisadong wika sa kodipikasyon sa pamamagitan ng mga diksiyonaryo, manwal, at gramatika.
• Kasunod nito ang kultibasyon na tumutukoy sa pagbuo ng korpus ng mga sulatin sa iba't ibang intelektuwal disiplina.
• Sa korpus ibabatay ang register ng wika o ang tanging gamit ng wika sa bawat larang.
• Saklaw ng intelektuwalisasyon ng wika ang huling proseso.
• Mahalaga ang pagiging proseso ng mga nabanggit.
• Napagdaanan na ng ating wikang pambansa ang mga prosesong ito.
• Pinili ang Tagalog bilang wikang pambansa noong 1937 at ginawang Pilipino noong 1959, at Filipino noong 1987.
• Sinimulan ang estandardisasyon sa pamamagitan ng Balarila ni Lope K. Santos at ng bilingguwal na word list (1939).
• Ipinagpatuloy ng Surian ng Wikang Pambansa ang estandardisasyon sa pamamagitan ng paglalathala ng mga bilingguwal at multilingguwal na word list, popularisasyon ng Balarila, at publikasyon ng bilingguwal na diksiyonaryo.
• Tatlong beses nireporma ang alpabeto simula 1976.
• Pormal na pinalaganap ang wikang pambansa simula noong 1940 sa pagtuturo nito sa ikaapat na taon sa hayskul at sa mga teacher-training college, at nang sumunod, sa pagtuturo nito sa lahat ng antas simula 1946 at hanggang sa antas ng unibersidad simula 1978.
• Pinalaganap din ang wikang pambansa bilang wikang panturo sa ilalim ng Patakaran sa Bilingguwal na Edukasyon noong 1974 at sa Binagong Patakaran sa Bilingguwal na Edukasyon ng 1987.
• Maituturing na pinakamasigla ang diseminasyon sa iba't ibang midya.
• Bahagi ng mga unang hakbang sa kultibasyon ng wikang pambansa ang mga panayam at publikasyon tungkol sa iba't ibang aspekto ng wika at panitikang Tagalog ng Surian ng Wikang Pambansa simula 1938 at ang unti-unting pagpapayaman ng korpus ng pormal na sulatin sa wikang pambansa.

Mga Proseso sa Pagtatamo ng Intelektuwalisadong Wika

• Tinuturing na pinakamahalagang hamon ngayon sa wikang Filipino and intelektuwalisasyon nito.
• Pangunahing tinutukoy ng intelektuwalisasyon ang pagbuo ng register ng wika sa iba't ibang intelektuwal na disiplina at larang ng espesyalisasyon.
• Makatutulong sa pag-unawa sa intelektuwalisasyon ang tatlong uri ng language domain o domain ng wika:
  • Non-controlling domain o karaniwang larang
  • Semi-controlling domain o mahalagang larang
  • Controlling domain o napakahalagang larang
• Ipinaliliwanag ni Sibayan na sa karaniwang larang liberal ang mga tuntunin.
• Anumang wika o varayti nito ay puwedeng gamitin sa pagsasalita o pagsulat.
• Halimbawa nito ang larang ng tahanan at lingua franca.
• May kahalagahan ang register para sa isang wika.
• Sinasabing ang wika, upang magamit sa napakahalagang larang, ay dapat na maging intelektuwalisado.
• Magkakaiba ang ringester o gamit ng wika sa iba't ibang larang.
• May natatangi at sariling register ang wikang ginagamit sa napakahalagang larang tulad sa akademya.
• Inilalahad ni Gonzalez ang ilang proseso sa intelektuwalisasyon ng wika sa larang ng akademya at maaaring ikategorya sa dalawa:
  • Lingguwistiko
  • Ekstra-Lingguwistiko