Inleiding tot het werkveld van sociaal werk

Het werkveld

• Sociaal werk ondersteunt verschillende doelgroepen om zelfstandig te leven, leren, wonen en werken, zowel individueel als in groepsverband, op diverse locaties
• De belangrijkste leefgebieden zijn zingeving, wonen, financiën, sociale relaties, lichamelijke en psychische gezondheid, en werk/activiteiten

Participatiemaatschappij

• Participatie in de maatschappij is essentieel, ook voor mensen met een beperking, om een betekenisvol bestaan vorm te geven
• Vóór de jaren 1950 werden mensen met een verstandelijke beperking vaak buitengesloten
• Na de Tweede Wereldoorlog ontstond een verzorgingsstaat waarin de overheid verantwoordelijk was voor het welzijn van de burgers, inclusief uitkeringen, gezondheidszorg en onderwijs
• Ouderen gingen naar bejaardenhuizen en mensen met psychische aandoeningen kregen 24/7 zorg in instellingen
• Economische crises in de jaren 70 leidden tot kritiek op de verzorgingsstaat en een zoektocht naar efficiëntere en goedkopere zorg
• Mensen bleven langer thuis, waardoor hulp aan huis werd geboden en specialistische zorg afnam
• De participatiemaatschappij ontstond, met als doel mensen te activeren naar betaald werk, wat een positief gevoel geeft

Participatiewet

• De wet richt zich op mensen die met ondersteuning kunnen werken, met als doel zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen
• Mensen met een bijstandsuitkering hebben recht op ondersteuning bij het vinden van een baan
• De wet regelt de rechten en plichten van mensen met betrekking tot een bijstandsuitkering
• Het doel is een arbeidsmarkt waar iedereen kan meedoen, met een tijdelijke inkomensvoorziening voor wie niet zelf in hun inkomen kan voorzien
• Mensen met een bijstandsuitkering, jonggehandicapten met arbeidsvermogen en mensen die op een sociale werkplaats werken, worden geholpen
• Sociale activering verplicht mensen die nog niet werken om onbetaalde maatschappelijke activiteiten te verrichten

Doelgroepen

• Belangrijkste doelgroepen zijn jeugdigen, adolescenten, volwassenen, ouderen, mensen met een beperking, migranten/asielzoekers, dak- en thuislozen, mensen met een verslaving, psychiatrische aandoening, financiële problemen of opvoedingsvragen

Jeugdigen

• Jeugdigen zijn kinderen van 0 tot 18 jaar die een lichamelijke en gedragsmatige ontwikkeling doormaken
• De ontwikkeling wordt onderverdeeld in verschillende fases: baby (0-1 jaar), dreumes (1-2 jaar), peuter (2-4 jaar), kleuter (4-6 jaar), schoolkind (6-10 jaar) en puber (10-18 jaar)
• Opvoeding is essentieel voor de juiste begeleiding van het kind bij de ontwikkeling
• Organisaties in de jeugdzorg bieden hulp, vooral bij ontwikkelingsproblemen, en kunnen doorverbinden met Veilig Thuis

Adolescenten

• Adolescenten zijn jeugdigen of jongvolwassenen van ongeveer 10 tot midden 20 die op weg zijn naar volwassenheid
• Ze houden zich bezig met hun identiteit en plaats in de maatschappij, en maken lichamelijke veranderingen (puberteit) door

Volwassenen

• Volwassenen zijn personen boven de 18 jaar, van wie verwacht wordt dat ze zelfstandig en verantwoordelijk zijn, met een stabiel leven, een woning en een baan/gezin
• Thema's die spelen zijn het krijgen en opvoeden van kinderen, werk, relaties, veranderingen in relaties met ouders, overlijden van ouders, levensgebeurtenissen, het uit huis gaan van kinderen en psychische klachten/aandoeningen

Ouderen

• Ouderen zijn personen van 65 jaar en ouder, in de late volwassenheid, die terugkijken op hun leven, wat tot wanhoop of angst voor de dood kan leiden
• Ze hebben meer tijd nodig om informatie te verwerken, hebben geheugenproblemen en lichamelijke veranderingen, en hun sociale contacten veranderen
• Begeleiding wordt geboden bij dit proces, bijvoorbeeld door hulp te zoeken

Mensen met een beperking

• Een verstandelijke beperking is een achterstand in de verstandelijke ontwikkeling, met een IQ onder de 70, en beperkt het adaptief vermogen
• Er worden verschillende niveaus onderscheiden: licht (IQ 50-75), matig (IQ 35-50), ernstig (IQ 20-35) en zeer ernstig (IQ tot 20), elk met eigen kenmerken en benodigde ondersteuning
• Een lichamelijke beperking bemoeilijkt bewegen, waarbij ondersteunende middelen en diensten participatie kunnen verbeteren
• Een meervoudige beperking combineert lichamelijke en verstandelijke beperkingen, mogelijk een matige verstandelijke met ernstige lichamelijke beperking
• Zintuigelijke beperkingen omvatten auditieve (doofheid) en visuele (blindheid) beperkingen, en doofblindheid

Mensen met een migratieachtergrond en asielzoekers

• Migratieachtergrond verwijst naar mensen die in Nederland wonen en in het buitenland geboren zijn, of van wie één van de ouders in het buitenland geboren is
• Asielzoekers zijn mensen van buiten de EU die asiel aanvragen uit vrees voor oorlog, onmenselijke behandeling of vervolging; uitgeprocedeerde asielzoekers mogen niet in het land blijven

Dak- en Thuislozen

• Dakloosheid betekent geen vaste woon- of verblijfplaats hebben en niet ingeschreven staan in het bevolkingsregister, terwijl thuisloosheid betekent wisselen van onderdak
• Oorzaken zijn relatiebreuk, uitzetting, psychische problemen, verslaving en financiële problemen

Mensen met een Verslaving

• Iemand ervaart lijden of druk, ervaart vaker en in grotere hoeveelheden dan gepland
• Hulp bestaat uit een zinvolle dag invulling en het doorbreken van isolatie.

Mensen met een Psychiatrische Aandoening

• De druk, extreem fantasierijk, angstig of somber gedrag de gemoedstoestanden en gedragingen voor de persoon en hun omgeving een belemmering in het dagelijks leven vormt
• De geestelijke gezondheidszorg (ggz) ondersteunt mensen met een psychiatrische aandoening en kan een diagnose stellen

Mensen met financiële problemen

• Ondersteuning wordt geboden door werk te vinden, uitkeringen aan te vragen, leren omgaan met geld, leren gebruik te maken van voorzieningen, schuldhulpverlening aan te vragen en een bewindvoerder aanvragen

Vormen van sociaal werk

• Basismanschap
• Buurtwerk
• Kinder- en jongerenwerk
• Opvoedondersteuning
• Ouderenwerking
• Vrijwillerswerk
• Mantelzorg
• Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang
• Vluchtelingenwerk/asielzoekers
• Sociaalraadsliedenwerk
• Ondersteuning bij administratie en Financiën

Basisvandmanschap

• Contact leggen met de ander en zorgen dat er een verbinding komt tussen mensen

Buurtwerk

• Je staat tussen de mensen in de wijk en helpt de gemeenschap sterker te worden, door mensen samen te brengen, juiste informatie te geven, mensen te leren hoe ze een leuke tijd in de wijk beleven of te zorgen dat mensen hun talenten herkennen. Het heet een samenlevingsopbouw

Kinder- en Jongerenwerk

• Laagdrempelige ondersteuning bieden en richt je jezelf op de persoonsvorming. Dat kan gezamenlijk en individueel
• Ondersteunen bij het ontwikkelen en ontdekken van talenten
• Helpen opbouwen van sociaal netwerk
• Helpen aanpakken van persoonlijke of sociale problemen
• Vinden van positieve vormen van vrijetijdsbesteding
• Bevorderen van actieve participatie in de samenleving
• Vinden van toekomstperspectief
• Krijgen van juiste informatie over bepaald onderwerp

Opvoedondersteuning

• Ouders weten niet hoe ze het best met het kind moeten omgaan, ze kunnen de zorg niet aan door persoonlijke problemen, bv. Kindermishandeling of verwaarlozing
• Opvoedingsvragen
• Opvoedingsspanning
• Opvoedingscrisis
• Opvoedingsnood

Ouderenwerk

• Ondersteunen van ouderen om zo lang mogelijk redzaam te blijven.