Inleiding tot Farmaceutische Technologie

Inleiding tot Farmaceutische Technologie

• Farmaceutische technologie, voorheen galenica, is het vakgebied dat zich bezighoudt met het bereiden van geneesmiddelen in een geschikte vorm voor een efficiënte werking.
• Twee belangrijke aspecten bij de technologische realisatie zijn: de eigenschappen van het farmacon zelf en de technologische aspecten van de bereiding.

Het Farmacon

• Bij de bereiding van een geneesmiddel komen verschillende facetten aan bod:
  • Niet-zuivere stof (plantenmateriaal, extracten)
  • Zuivere stof (isolatie, synthese, analyse, eigenschappen)
  • Galenische vorm (kennis van GM en hulpstoffen, basisbewerkingen, stabiliteit, verpakking)
• Het samenstellen van geneesmiddelen kan op verschillende manieren:
  • Plantenmateriaal vermalen tot poeders, infusen, decocten en maceraten bereiden
  • Actieve stoffen extraheren met solventen (tincturen, vloeibare extracten)
  • Actieve stof isoleren en synthetisch bereiden
• Synthese van geneesmiddelen vereist zuiverheidstesten volgens de Europese Farmacopee om kwaliteit te garanderen.
• Farmacologisch onderzoek is noodzakelijk om de juiste therapeutische en toxische dosis te bepalen.

Farmaceutisch-technologische Aspecten

• Belangrijke aspecten voor het bereiden van therapeutisch actieve galenische vormen zijn:
  • Basisbewerkingen zoals het verkleinen van poeders en het mengen van farmaca met hulpstoffen
  • Kennis van hulpstoffen en hun voor- en nadelen
  • Onderzoek van de afgewerkte vorm op fysische eigenschappen zoals hardheid, biologische beschikbaarheid en stabiliteit
  • Geschikte verpakking en stabiliteit

Magistrale Bereiding

• Een magistrale bereiding is een geneesmiddel dat in de apotheek individueel wordt bereid volgens recept.
• Voordelen zijn individuele aanpassing van dosis, galenische vorm en hulpstoffen aan de patiënt.
• Een magistrale bereiding bestaat uit een actieve stof en hulpstoffen.
• De tijd dat een geneesmiddel ongebruikt bewaard kan blijven is de bewaartermijn.
• De tijd dat een geopende geneesmiddel bewaard kan bljven is de houdbaarheidstermijn.
• Er zijn vier bewaaromstandigheden:
  • Kamertemperatuur (15-25°C)
  • Koel bewaren (8-15°C)
  • In de koelkast (2-8°C)
  • In het vriesvak (lager dan -15°C)
• Gebruikstermijnen voor galenische vormen:
  • Gelulen: 1 jaar
  • Poeders: 1 jaar
  • Waterhoudende suppo's en ovulen: 6 maand
  • Watervrije suppo's en ovulen: 1 jaar
  • Waterige, geconserveerde oplossingen voor inwendig gebruik: 6 maand
  • Niet-waterige oplossingen voor inwendig gebruik: 1 jaar
• Magistrale bereidingen moeten voorzien zijn van een etiket.
  • Uitwendig gebruik: rood etiket met vermelding "uitwendig gebruik" en een reliëfteken.
  • Inwendig gebruik: wit etiket.
  • Algemene vermeldingen: naam arts, naam patiënt, adres apotheker, volgnummer, samenstelling, datum en gebruiksaanwijzing.
• Een magistrale bereiding mag geen "fantasienaam" dragen.

Trituraties

• Een trituratie is een geconcentreerd poedermengsel gebruikt bij het afwegen van kleine hoeveelheden actieve stof (<100 mg).
• Een verklikkerstof (rood ijzeroxide of riboflavine, 0,1%) kan worden toegevoegd voor homogene verdeling.

Toediening

• Unidosispreparaten (één dosis per eenheid) zijn gemakkelijk te doseren.
• Multidosispreparaten (onverdeelde vorm) vereisen zelfdosering door de patiënt.
• Lepelmaten:
  • Eetlepel: 15 ml
  • Dessertlepel: 10 ml
  • Koffielepel: 5 ml
  • Theelepel: 2,5 ml

Hulpstoffen: Vulstoffen

• Vulstoffen vergroten de massa van vaste en halfvaste preparaten.
• Genoemde suikers zijn goed oplosbaar en worden als vulstoffen in poeders, tabletten en capsules toegepast.
• Verschillende zetmeelsoorten kunnen gebruikt worden:
  • Rijstzetmeel (fijnste variant)
  • Maïszetmeel
  • Tarwezetmeel
  • Aardappelzetmeel
• Zetmeel wordt gebruikt als vulstof voor capsules en tabletten, als uiteenvalmiddel in tabletten en als vochtopnemend bestanddeel in pasta's.
• Microkristallijne cellulose is kristallijn en heeft gunstige stromingseigenschappen (Avicel PH102).

Hulpstoffen: Polyolen

• Hexolen sorbitol en mannitol zijn de belangrijkste gebruikte polyolen
• oraal toegediende Polyolen in hoge dosissen kunnen laxerend werken
• de hexolen vinden nog toepassing als humectans dermatologie, gebruikt als smaakcorrigens en voor het instellen van iso-osmose.

Grensvlakactieve Stoffen, Oppervlakte-actieve Stoffen, Tensioactiva, Tensiden

• Amfifiele stoffen.
• Moleculen bestaan uit een lipofiel (of apolair) en een hydrofiel (of polair) gedeelte
• Traditioneel gebruikt men voor de voorstelling van het “kop- en staartmodel", waarbij de "kop" hydrofiel is en de "staart" lipofiel.
• Amfifiele moleculen vertonen een uitgesproken gedrag tijdens contact met water. het polaire deel van de molecule interageren met water, maar het apolaire deel niet.
• moleculen ordenen zichzelf aan het wateroppervlak zodat het polaire deel zich in het water bevindt en het apolaire deel boven het wateroppervlak.
• oppervlaktespanning wordt verlaagt
• Oppervlakte-actieve moleculen of surfactanten genoemd.
• Micellen kunnen ook aggregaten vormen waarbij de hydrofobe delen naar elkaar gericht zijn en de hydrofiele delen worden blootgesteld aan het solvent.
• Concentratie waarbij er een overgang gebeurt = de micellaire concentratie.
• Grensvlakactieve hulpstoffen noemen we die stoffen waarvan de grensvlakspanningsverlagende werking de belangrijkste reden van toepassing is.
• Gebruikt als emulgator of detergent
• Anionogene stoffen ioniseren en waarbij het anion oppervlakte-actieve eigenschappen bezit. Onverenigbaar met katiogene stoffen
• Kationogene stoffen ioniseren in water en waarbij het kation oppervlakte-actieve eigenschappen bezit. Onverenigbaar met anionogene stoffen

Hulpstoffen: Viscositeitsverhogende Stoffen

• Viscositeitsverhogende stoffen of verdikkingsmiddelen worden gebruikt om de viscositeit te verhogen in vloeibare preparaten of vorming van gels.
• Veel viscositeitsverhogende stoffen hebben ook grensvlakactiviteit en wisselende kwaliteit.
• Sommige stoffen hebben thixotrope eigenschappen, wat betekent dat ze bij rust een netwerk vormen en bij schuifspanning vloeibaar worden. Stoffen herstellen de oorspronkelijke viscositeit zich.
  • Natuurlijk: Zetmeelsoorten, Acaciagom
  • Halfsynthetisch: Methylcellulose
  • Synthetisch: Polyvinylalcohol
  • Mineraal: Bentoniet

Hulpstoffen: Conserveermiddelen

• Middelen die in lage concentraties worden toegevoegd om antimicrobiële werking te bieden.
• Het toevoegen van conserveermiddelen is één van de middelen om microbiële contaminatie van preparaten binnen de perken te houden, vooral tijdens bewaring en gebruik
• steriele preparaten: Conserveermiddelen toegevoegd om optredende microbiële contaminatie teniet te doen
• Conceserveermiddel mag nooit slechte bereidingsprocedures compenseren
• Altijd zien als één van de maatregelen die men ter beschikking heeft = verkleining van de microbiologische kwetsbaarheid
• Andere middelen om het gecontamineerd raken van preparaten tijdens het gebruik tegen te gaa
  • Keuze van verpakking, in de koelkast bewaren, kort bewaren
• Preparaten die gesteriliseerd moeten worden (oogdruppels bij overgevoeligheid) worden afgeleverd in verpakkingseenheden voor éénmalig gebruik.
• Goede conserveermiddelen hebben per definitie een breed werkingsspectrum.
  • Benzalkoniumchloride en cetrimide (cetrimoniumbromide
• Van de meeste conserveermiddelen is de ongedissocieerde vorm de meest werkzame vorm omdat deze de bacteriemembraan passeert
• Voorbeelden: quaternaire ammoniumverbindingen, hydroxybenzoëzure ester

Hulpstoffen: Antioxidantia

• Antioxidantia zijn stoffen die worden toegepast in preparaten waarin stoffen moeten worden verwerkt die gevoelig zijn voor oxidatie door luchtzuurstof
  • ascorbinezuur en de sulfieten natriumpyrosulfiet en natriumsulfiet.
  • bescherming van jodide tegen oxidatie is natriumthiosulfaat. -Dinatriumedetaat en natriumcitraat. Triglyceriden zijn vette oliën en vetten (esters van glycerol met drie vetzuren, hoofdzakelijk palmitinezuur, stearinezuur en oliezuur).
• Smeltpunt neemt af bij toenemende graad van verzadigdheid
• Triglycerida saturata media Miglyol 812 vloeibaar

Hulpstoffen: Wassen

• Wassen zijn esters van hoge vetzuren en vetalcoholen vloeibare Cetiol V, halfvaste Adeps lanae Vaste Cera flava Wassen worden vooral gebruikt ter verhoging van de consistentie van halfvaste huidpreparaten.

Hulpstoffen: Smaak- en Zoetstoffen

• Smaak- en zoetstoffen kunnen zowel natuurlijk als synthetisch
• sterk bittere stoffen: chocolade, cacao, citrusvruchten
• zure preparaten: aardbeien, abrikozen, kersen, citrusvruchten
• Zoetstoffen met energetische waarde: sacharose, glucose, fructose, lactose, ook polyolen
• Zoetstoffen zonder energetische waarde kunstmatige zoetstoffen: Sacharine.

Hulpstoffen : Kleurstoffen

• Alleen kleurstoffen waar een monografie van bestaat, mogen gebruikt worden minerale kleurstoffen: titaanoxide, ijzer natuurlijke kleurstoffen: curcumine synthetische kleurstoffen: chinolinegeel

Het Emulgeren

• Emulgeren betekent het mengen van twee niet met elkaar mengbare vloeistoffen.
• Emulsie bestaat uit oliefase, waterfase en een emulgator
• Emulgatoren maken een goede dispergering mogelijk en verzekeren de stabiliteit van de bekomen oplossing
  • verlagen van de grensvlakspanning tussen beide vloeistoffen.
  • Filmvorming en viscositeitsverhoging

Het suspenderen

• suspenderen verstaat men het verwerken van een niet of onvolledig oplosbare fijnverdeelde vaste stof in een vloeibaar dispersiemiddel.
• Wetten van stokes beïnvloedt de bezinkingssnelheid.
• Viscositeitsverhogende stoffen Arabische gom Aerosil anorganische

Tabletteren

• Tabletten kunnen onder heel veel vormen voorkomen.
• Een normale tablet voor oraal gebruik moet een voldoende hardheid hebben en weinig friabel zijn met een vlugge desintegratie. Tablet: actieve bestanddeel + bindmiddel, vulmiddel, Desintegrantia, Glijmiddelen, Adsorbeermiddelen, Bevochtigers, Smaak- en zoetstoffen.
• kleurstoffen ter identificatie.
• de slides van dit hoofdstuk worden fabricageproces en comprimeren van tabletten afgebeeld

Farmaceutische Toedieningsvormen : Poeders

• Poeders zijn fijn zijn bereidingen die bestaan uit fijn verdeelde poedermassa's .
• bevatten één of meerdere activa, al of niet vermengd met excipiëntia, toegelaten kleurstoffen en smaakmaskerende middelen drie soorten poeders
• verdeelde poeders: poeder wordt verdeeld in afzonderlijke eenheden, dus ééndosiszakjes
• Bruispoeders: gemengsel van een zuur en een base. Dus NaHCO3

Farmaceutische Toedieningsvormen: Granulaten

• Vormen die bestaan droge heterogene korrels.
• Soorten: gewone en omhulde granulaten, Gesuikerde granulaten en Bruisgranulaten
• Net zoals bruispoeders dienen bruisgranulaten voor inname opgelost te worden in water Capsulen
• Capulsen zijn vaste bereridngen bestaande uit een harde of weke want met variabele vorm en inhoud Unidosispreparaten
• De Wand bestaat uit gelatine/ sorbitol

Farmaceutische Toedieningsvormen: Gelulen

• niet-maagsapresistente gelulen: Systematisch aanbevolen gebruik te maken van ondoorschijnende, ivoorkleurige gelulen
• maagsapresistente gelulen: Bestanddelen vrij in het darmsap

Toedieningsvormen: Oplossingen

• Druppels en dranken
• Oplossingen zijn homogene vloeistoffen verkregen door het mengen van vaste stoffen/ vloeistoffen / gassen met een vloeistof
• oplossing eventueel in een druppeltelleflesje af te leveren indien de oplossing druppelsgewijs moet toegediend worden.
• aflevering ook een maatlepeltje mee voor het gebruik

Siropen

-stroperige zoetsmakende waterige Siropen basisformule van suikerstroop: Suiker en water conserveermiddelen, of kan bereid worden vertrekkende van aqua conservans altijd de bestanddelen nagaan. Stoffen die oplosbaar zijn in water, zijn eveneens oplosbaar in sirupus simplex

Toediening: Emulsiekering

• Suspensies
• Suspensies zijn dispersies van fijn verdeelde, onoplosbare partikels in een vloeibare fase.
  • Wet Stokes: grootte viscositeit beinkingssnelheden,

Toedieningsvormen : Emulsielotions

• Vloeibare heterogene bereidingen die bestaan uit twee met elkaar niet mengbare vloeistoffen.

Toedieningsvormen: Zetpillen

• Vaste toedieningsvormen rectaal gebruik. ze smelten of lossen op in het.
• Gewicht: 3 gram.
• Vorm lijkt doorgaans op een “torpedo" of is conisch.
• Afwegen in suppomassa berekend worden formule Y = N x Mm – f.A

Huidpreparaten

Dermatologische of topische preparaten

• Aangebracht op de huid met het doel de huid te beschermen Huidpreparaten. dermatica

Toedieningsormen: Huidpoeders

• Stroopoders
  • huid afdekkenZnO Chirurgische :
• gesteriseerd lactose

Zalvben of zalfbsses

• Vette bereidingen bestemd om op de huid of bpaalda slijvmliezn aan te brengen Om eem loale werikng te verkirgne
• Vetten hydrofobe zaven zijn waterrvje rystemen watetonosplbaar Enkel vette hydrolipidenfl Waterpassta's die dikwilk suspenies zen'bevattenc"

Inhalaties en aerosols

• Bereidingen voor pulmonair, KNO en Oog