Inleiding tot de economie

• Economie bestudeert hoe mensen keuzes maken in een wereld van schaarste.
• Schaarste betekent dat de beschikbare middelen beperkt zijn, terwijl de behoeften en wensen onbegrensd zijn.
• Economie probeert vragen te beantwoorden zoals: Welke goederen en diensten worden geproduceerd? Hoe worden deze goederen en diensten geproduceerd? Voor wie worden deze goederen en diensten geproduceerd?

Micro-economie

• Micro-economie focust op het gedrag van individuele economische agenten, zoals consumenten, bedrijven en individuele markten.
• Vraag en aanbod zijn fundamentele concepten in de micro-economie.
• Vraag verwijst naar de hoeveelheid van een goed of dienst die consumenten bereid zijn te kopen tegen een bepaalde prijs.
• Aanbod verwijst naar de hoeveelheid van een goed of dienst die producenten bereid zijn te verkopen tegen een bepaalde prijs.
• De wet van de vraag stelt dat, ceteris paribus (alle andere factoren gelijk blijvend), de gevraagde hoeveelheid van een goed daalt als de prijs stijgt.
• De wet van het aanbod stelt dat, ceteris paribus, de aangeboden hoeveelheid van een goed stijgt als de prijs stijgt.
• Het marktevenwicht is de prijs en hoeveelheid waarbij de gevraagde hoeveelheid gelijk is aan de aangeboden hoeveelheid.
• Elasticiteit meet de gevoeligheid van de vraag of het aanbod voor veranderingen in prijs of andere factoren.
• Consumentensurplus is het verschil tussen de prijs die consumenten bereid zijn te betalen en de daadwerkelijke marktprijs.
• Producentensurplus is het verschil tussen de prijs waartegen producenten bereid zijn te verkopen en de daadwerkelijke marktprijs.
• Marktfalen treedt op wanneer de markt niet in staat is om middelen efficiënt te alloceren.
• Voorbeelden van marktfalen zijn externaliteiten (zoals vervuiling) en publieke goederen (zoals defensie).
• Een externaliteit is een kost of bate die een economische transactie heeft op een derde partij die geen deel uitmaakt van de transactie.
• Een publiek goed is niet-rivaliserend (het gebruik door de ene persoon vermindert niet de beschikbaarheid voor anderen) en niet-uitsluitbaar (het is moeilijk of onmogelijk om mensen uit te sluiten van het gebruik ervan).
• Monopolie is een marktsituatie waarin er slechts één aanbieder is van een bepaald goed of dienst.
• Oligopolie is een marktsituatie waarin er een klein aantal aanbieders is van een bepaald goed of dienst.

Macro-economie

• Macro-economie bestudeert de economie als geheel, inclusief inflatie, werkloosheid en economische groei.
• Het bruto binnenlands product (BBP) is de totale waarde van alle goederen en diensten die in een land worden geproduceerd gedurende een bepaalde periode.
• Het BBP kan worden berekend via de productie-, bestedings- of inkomensbenadering.
• Inflatie is een algemene stijging van het prijsniveau in een economie.
• Deflatie is een algemene daling van het prijsniveau in een economie.
• De werkloosheid wordt gemeten als het percentage van de beroepsbevolking dat werkloos is.
• Er zijn verschillende soorten werkloosheid, waaronder frictiewerkloosheid, structurele werkloosheid en conjuncturele werkloosheid.
• Economische groei is de toename van de productie van goederen en diensten in een economie over een bepaalde periode.
• De conjunctuurcyclus is de afwisseling van perioden van economische groei en economische neergang.
• Fiscaal beleid verwijst naar het gebruik van overheidsuitgaven en belastingen om de economie te beïnvloeden.
• Monetair beleid verwijst naar het gebruik van de geldhoeveelheid en rentetarieven om de economie te beïnvloeden, meestal uitgevoerd door een centrale bank.
• Een begrotingstekort ontstaat wanneer de overheidsuitgaven hoger zijn dan de overheidsinkomsten.
• Een begrotingsoverschot ontstaat wanneer de overheidsinkomsten hoger zijn dan de overheidsuitgaven.
• De staatsschuld is de totale schuldenlast van de overheid.
• De centrale bank is verantwoordelijk voor het handhaven van prijsstabiliteit en het bevorderen van economische groei.
• Wisselkoersen bepalen de waarde van de ene valuta ten opzichte van de andere.

Internationale economie

• Internationale economie bestudeert de economische interacties tussen landen.
• Internationale handel verwijst naar de uitwisseling van goederen en diensten tussen landen.
• Import is de aankoop van goederen en diensten uit het buitenland.
• Export is de verkoop van goederen en diensten aan het buitenland.
• Een handelsoverschot ontstaat wanneer de export groter is dan de import.
• Een handelstekort ontstaat wanneer de import groter is dan de export.
• Protectionisme is het beleid van het beschermen van binnenlandse industrieën tegen buitenlandse concurrentie, bijvoorbeeld door het heffen van invoerrechten.
• Vrijhandel is het beleid van het afschaffen van handelsbelemmeringen tussen landen.
• Wisselkoerssystemen kunnen vast, flexibel of beheerd zwevend zijn.
• Een vaste wisselkoers is een wisselkoers die door de overheid op een bepaald niveau wordt gehouden.
• Een flexibele wisselkoers is een wisselkoers die wordt bepaald door de vraag en het aanbod op de valutamarkt.
• Een beheerd zwevende wisselkoers is een wisselkoers waarbij de overheid intervenieert om de wisselkoers binnen bepaalde bandbreedtes te houden.
• Globalisering is de toenemende economische, politieke en culturele integratie tussen landen.

Economische systemen

• Een economisch systeem is de manier waarop een samenleving haar middelen organiseert om goederen en diensten te produceren en te verdelen.
• Er zijn verschillende soorten economische systemen, waaronder kapitalisme, socialisme en communisme.
• Kapitalisme is een economisch systeem waarin de productiemiddelen in particulier bezit zijn en de productie wordt gedreven door winstmotief.
• Socialisme is een economisch systeem waarin de productiemiddelen in gemeenschappelijk bezit zijn en de productie wordt gepland om aan de behoeften van de bevolking te voldoen.
• Communisme is een economisch systeem waarin er geen privé-eigendom is en de middelen gelijk worden verdeeld.
• In werkelijkheid opereren de meeste economische systemen als gemengde economieën, waarin elementen van verschillende systemen worden gecombineerd.

Economische modellen

• Economische modellen zijn vereenvoudigde representaties van de werkelijkheid die worden gebruikt om economische verschijnselen te analyseren en te voorspellen.
• Modellen zijn gebaseerd op aannames, die de werkelijkheid vereenvoudigen om de analyse te vergemakkelijken.
• Voorbeelden van economische modellen zijn het vraag-en-aanbod model, het IS-LM model en groeimodellen.
• Econometrie is de toepassing van statistische methoden om economische data te analyseren en economische theorieën te testen.

Belangrijke economische concepten

• Opportunity cost (opportuniteitskosten) is de waarde van de beste alternatieve aanwending van een middel.
• Marginale analyse is het bestuderen van de extra kosten en baten van een kleine verandering in een beslissing.
• Incentive (prikkel) is iets dat mensen motiveert om een bepaalde actie te ondernemen.
• Efficiëntie is de situatie waarin middelen zo worden ingezet dat de maximale output wordt bereikt met de beschikbare inputs.
• Billijkheid verwijst naar een eerlijke verdeling van middelen en kansen.
• De Pareto-efficiëntie is een situatie waarin het niet mogelijk is om iemand beter af te maken zonder iemand anders slechter af te maken.