Inkomensongelijkheid en Ethiek

Ethisch ondernemen samenvatting

De rijkste 1% bezit 43% van de wereldwijde rijkdom.
In 2010 bezaten 388 rijksten evenveel als de armste helft van de wereld.
In 2023 bezaten 2153 miljardairs meer rijkdom dan 60% van de wereldbevolking.
Bijna de helft van de wereldbevolking leeft van minder dan $5 per dag.
Kapitaalinkomsten zijn veel groter dan arbeidsinkomsten.
Rijken worden sneller rijker dan anderen.
De rijkste 1% is verantwoordelijk voor 2x zoveel CO2-uitstoot als de armste 50%.
Tegen 2030 zal hun ecologische voetafdruk 30x groter zijn dan wat nodig is om klimaatdoelen te halen.
België heeft geen vermogenskadaster, dus werkelijke ongelijkheid kan groter zijn dan gedacht.
Onderzoek suggereert dat de rijkste 1% 24% van het nettovermogen bezit.
Economische ongelijkheid versterkt politieke ongelijkheid.
Extreme armoede is <$2,15 per dag.
$8,40 per dag is nodig voor een normaal leven.
Armoede bestaat door beleid, niet door gebrek aan middelen.
De armste 57% levert arbeid en middelen voor massaconsumptie maar krijgt slechts 21% van het wereldinkomen.
Het kostte in 1990 12,9% van de totale inkomens van rijken om armoede te beëindigen. In 2013 was dat slechts 3,9%, maar ze deden het niet.
De welvaart van het Zuiden wordt geapproprieerd voor consumptie in het Noorden.
Armoede kan alleen worden opgelost door de machtsbalans te verschuiven.
Sinds 2015 neemt honger wereldwijd toe.
1 op de 10 mensen lijdt aan honger; 1 op de 7 baby's heeft een te laag geboortegewicht.
Het probleem ligt niet bij voedselproductie: er wordt al genoeg voedsel geproduceerd voor 10 miljard mensen.
Ongelijkheid en economisch beleid zorgen ervoor dat niet iedereen toegang heeft tot voedsel.
Eerlijkheid (pessimisme van het intellect): Kijk kritisch naar ongelijkheid, armoede en honger.
Hoop (optimisme van de wil): Geloof dat systemen kunnen veranderen voor een betere toekomst.
In de medische wereld: abnormale groei door overproductie van groeihormoon.
In de economie: bedrijven worden ongezond groot en domineren markten.
De top 200 Amerikaanse bedrijven zijn goed voor 45% van de economische waarde.
Apple heeft een beurswaarde van meer dan een biljoen dollar.
Economische sectoren worden gedomineerd door een handvol bedrijven (oligopolie).
Voorbeeld: in de voedselindustrie domineren enkele grote spelers.
Minder concurrentie leidt tot hogere winstmarges en dalende lonen.
Arbeiders krijgen een steeds kleiner deel van de toegevoegde waarde.
Grote bedrijven beïnvloeden politiek via lobbyisten.
Relaties tussen bedrijven en overheden leiden tot voordelen voor grote bedrijven.
Wetgeving wordt vaak geschreven in het voordeel van grote bedrijven.
Grote bedrijven worden gered bij problemen, wat concurrentie verder ondermijnt.
Antitrust- en kartelwetten verliezen hun kracht.
Innovatie ontstaat vaak uit publieke investeringen, niet uit privékapitaal.
Voorbeelden: Grote technologiebedrijven (zoals Apple) steunen op overheidsonderzoek.
Publieke instellingen nemen het risico bij fundamenteel onderzoek.
Patenten worden soms gebruikt om concurrentie te belemmeren in plaats van innovatie te stimuleren.
Voorbeeld: De antibiotica-crisis toont hoe winstmotieven prioriteit krijgen boven dringende gezondheidsuitdagingen.
Daling van rente: Internationale rente daalde van 13% in 1980 naar minder dan 2% in 2018.
Goedkoop geld moedigt investeringen en disruptieve startups aan, maar creëert ook bubbels en overproductie.
De economie draait meer om financiële winsten dan om productieve waarde.
"Rent-seeking" (inkomsten genereren door kapitaal te controleren in plaats van iets te produceren) wordt dominant.
Bedrijven zoals Uber en Amazon richten zich op marktdominantie door disruptie.
Ze nemen commissies op bestaande activiteiten zonder zelf waarde toe te voegen.
Grote monopolies draaien jarenlang met verlies om concurrentie uit te schakelen.
Arbeidsrechten verdwijnen en ongelijkheid groeit.
Gig-economie biedt tijdelijke en flexibele banen, vaak onder het statuut van zelfstandigen.
Schijnbare flexibiliteit leidt vaak tot bestaansonzekerheid en lage inkomens.
Werknemers dragen alle risico's (zoals onderhoud, verzekeringen) en hebben weinig rechten.
Voorbeeld: Uber-chauffeurs hebben beperkte vrijheid om opdrachten te weigeren.
Veel Al-systemen zijn afhankelijk van goedkope arbeidskrachten (annotators) die data verwerken.
Voorbeelden: OpenAI gebruikte werknemers in Kenia die $1,32 tot $2 per uur verdienen.
Amazon's "just walk out"-supermarkten bleken grotendeels afhankelijk van menselijke controle.
Complex werk wordt opgesplitst in eenvoudige taken, uitgevoerd door minder geschoolde krachten.
Professionals corrigeren Al-uitvoer in plaats van zelf te creëren.
Professionele taken worden verdeeld over goedkope gig-arbeiders.
De opkomst van Al roept parallellen op met het verzet tegen machines in de textielindustrie in de 18e eeuw.
Machines vervingen ervaren arbeiders door goedkope, laaggeschoolde krachten.
Platformkapitalisme en de gig-economie brengen flexibiliteit, maar vergroten ongelijkheid en onzekerheid.
Al versterkt deze trend door verdere "gigificatie" en "deskilling" van werk.
Arbeidsrechten en bescherming moeten worden aangepast aan deze nieuwe realiteit.
Veranderingen in klimaatpatronen veroorzaakt door menselijke activiteiten, zoals fossiele brandstoffen en ontbossing.
Vier van de negen planetaire grenzen zijn overschreden.
Klimaatverandering
Biodiversiteitsverlies
Verandering van landsystemen
Biochemische cycli (fosfor en stikstof)
Holoceen (stabiele klimaatsperiode vóór industriële revolutie).
Antropoceen (periode van snelle klimaatverandering door menselijke activiteit).
Groene groei: Idee dat economische groei losgekoppeld kan worden van ecologische impact (decoupling).
Geen empirisch bewijs dat decoupling werkt op de schaal die nodig is.
Absolute ontkoppeling blijkt vaak tijdelijk of onhaalbaar.
Economische groei leidt vrijwel altijd tot meer grondstoffengebruik en vervuiling.
Voor Parijs-doelen is een veel sneller reductietempo nodig dan haalbaar lijkt met groene groei.
Overgang naar "degrowth" – bewuste inkrimping van ecologisch schadelijke productie en consumptie.
Verminderen van economische activiteit om sociale en ecologische rechtvaardigheid te waarborgen.
Focus op welzijn in plaats van winst.
Minder productie in overontwikkelde landen.
Democratisering van economie.
Grotere focus op collectieve consumptie (bijv. openbaar vervoer).
Geweld is het gebruiken van dwang of kracht waardoor iemand zijn vrijheid en autonomie verliest.
Macht wordt vaak gehandhaafd door geweld of de dreiging daarvan.
Direct geweld: fysiek zichtbaar geweld tussen individuen of groepen.
Voorbeelden: oorlog, misbruik, vandalisme.
Structureel geweld: geweld ingebouwd in systemen, vaak onzichtbaar.
Voorbeelden: armoede, discriminatie, uitbuiting.
Cultureel geweld: rechtvaardiging van direct en structureel geweld door normen, waarden en overtuigingen.
Voorbeelden: stereotypen, racisme, seksisme.
Cultureel geweld legitimeert structureel geweld.
We focussen te veel op zichtbaar geweld (direct) en negeren structureel geweld.
Structurele dwang reguleert vaak het dagelijks leven.
Zelfverdediging: Voor onderdrukte groepen kan geweld gelegitimeerd zijn, maar alleen als strategische keuze.
Protesten en blokkades: geweldloos, maar soms als illegaal gezien.
Kritiek op kapitalisme: uitbuiting van arbeid, macht geconcentreerd bij bedrijven, milieuvernietiging en groei-dwang
De 3 P's: People, Planet, Profit/Prosperity
Triodos Bank: Investeren in maatschappelijke impact, beperking van loonverschillen.
Wonky Food: Voedselverspilling aanpakken met geredde groenten.
Transparantie, duurzaamheid en maatschappelijke meerwaarde.
Mobile School: Ondersteuning van straatkinderen met mobiele scholen en leiderschapstrainingen
Democratisch georganiseerde ondernemingen waar leden eigenaar en beslissingsnemers zijn.
Vrijwillige deelname, Democratische controle, Economische participatie door leden
Minder ongelijkheid, Grotere veerkracht en autonomie, Maatschappelijk ingebed ondernemerschap.
Voorbeelden: Ecopower, Newb
Regels binnen kapitalisme aanpassen of het systeem zelf veranderen?
Focus op plasticiteit : Ondernemerschap moet niet alleen flexibel, maar ook creatief en vernieuwend zijn.
Schaamte en disconnectie: angst om niet goed genoeg te zijn, disconnectie.
Twee groepen mensen: mensen met sterk gevoel van waardigheid en mensen die zich onwaardig voelen.
Contempatie betekent met aandacht kijken en begrijpen door diep te reflecteren.
Voorbeelden van contemplatieve activiteiten: mediteren, theoretiseren, en beschouwen.
Contemplatie gaat vooraf aan productie: het helpt ons te onderscheiden wat belangrijk is.
Ruimte maken voor stilte en reflectie is essentieel om nieuwe inzichten te krijgen.
Is constante afleiding wenselijk?
Hoe beschermen we plekken zoals de klas, eettafel of nacht tegen overprikkeling?
Aandacht en contemplatie als zijnskwaliteit: diepe aandacht is niet alleen een vaardigheid, maar ook een manier van zijn.
Diepe verveling het hoogtepunt van mentale ontspanning, ruimte voor nieuwe gedachten en ideeën.
Verschil tussen "niet doen" en "niets te doen hebben" : leegte is niet hetzelfde als passiviteit. Contemplatie helpt ons om ruimte te maken voor wat echt van belang is.
Filmpje: "Why we're not happier". Studenten worden gevraagd om een opvallend punt uit het filmpje te kiezen.
koppeling aan eigen leven.
Denk na over momenten van afleiding en hoe je contemplatie in je dagelijks leven kunt integreren.
Niet hetzelfde als je ziel zomaar blootleggen of emotioneel exhibitionisme.
Het is geen zwakte of magische formule voor een succesvol leven.
Kwetsbaarheid is een bewuste keuze, geen verplichting.
Je verbinden met jezelf, anderen, en de wereld door kwetsbaarheid te omarmen.
Het loslaten van zelfgecentreerdheid.
Liefdevolle relaties vereisen het overstijgen van eigen doelen en verlangens.
Veel mensen worstelen met kwetsbaarheid en ontwikkelen strategieën om hiermee om te gaan die schadelijk kunnen zijn.
Lees het essay "De aanval op onze aandacht” en evalueer je eigen gebruik van technologie.

### Aandacht en overdaad

Aandacht en overdaad: Over het belang van aandacht en contemplatie.
De presentatie onderzoekt hoe een overdaad aan prikkels onze samenleving beïnvloedt en hoe contemplatie een tegenwicht biedt.
Leven en leren in een overprikkelende wereld: De presentatie opent met een oefening: 5 minuten "niets" doen.
Experiment: De onrust van nietsdoen: Onderzoek toont aan dat veel mensen een elektrische schok verkiezen boven stil zitten zonder afleiding.
Een wereld van overdaad: We leven in een tijdperk van overvloed, waarin prikkels, informatie, en entertainment altijd beschikbaar zijn.
Overvloed aan impulsen en informatie: De constante informatiestroom maakt het moeilijk om onderscheid te maken tussen wat betekenisvol is en wat ruis.
Internet en sociale media zorgen voor onmiddellijke beloningen, maar bevorderen ook verslaving
Psychologische manipulatie: Advertenties en sociale media maken gebruik van verslavende beloningsmechanismen.
Sociale media en gewoontes: Sociale media worden vaak voorgesteld als middel tot verbinding, maar hun ontwerp dient commerciële doeleinden
Onze samenleving is voortdurend gericht op multitasking en productiviteit, wat leidt tot mentale uitputting.
Multitasken en hyperaandacht: Onze hersenen worden gedwongen om snel te schakelen tussen taken, wat diepe reflectie verdringt.
Byung-Chul Han noemt dit hyperaandacht: een gefragmenteerde focus die gericht is op snelle resultaten.
De gevolgen van overdaad: Constante afleiding en oppervlakkigheid verminderen ons vermogen om diepgaande ideeën te ontwikkelen,.
Behoeften moeten onmiddellijk worden bevredigd, zonder ruimte voor geduld of rijping.
Gevoelens worden gereduceerd tot oppervlakkige emoties, terwijl ervaringen oppervlakkige gebeurtenissen worden.
De noodzaak van contemplatie: Verveling en leegte zijn essentieel om dieper na te denken.
Ontwikkeling vereist reflectie en vertraging, in plaats van snelle acties en reacties.
Contemplatie: De kunst van onverdeelde aandacht, contemplatie biedt een tegenwicht tegen de hectiek van onze tijd en helpt ons te focussen op wat echt belangrijk is.
Contemplatie betekent met aandacht kijken en begrijpen door diep te reflecteren.
Voorbeelden van contemplatieve activiteiten: mediteren, theoretiseren, en beschouwen.
Contemplatie gaat vooraf aan productie: het helpt ons te onderscheiden wat belangrijk is.
Ruimte maken voor stilte en reflectie is essentieel om nieuwe inzichten te krijgen.
Vragen over afleiding en aandacht: Is constante afleiding wenselijk? Hoe beschermen we plekken zoals de klas, eettafel of nacht tegen overprikkeling? Aandacht en contemplatie als zijnskwaliteit: diepe aandacht is niet alleen een vaardigheid, maar ook een manier van zijn.
Han noemt diepe verveling het hoogtepunt van mentale ontspanning, ruimte voor nieuwe gedachten en ideeën.
Verschil tussen "niet doen" en "niets te doen hebben" : leegte is niet hetzelfde als passiviteit.

De burn-out maatschappij

Burn-out Maatschappij: Eenzaam, gehaast en uitgeput.
De presentatie onderzoekt oorzaken en gevolgen van de burn-out samenleving, waaronder eenzaamheid, psychisch welzijn, prestatiegerichtheid en noodzaak van vertraging.
Eenzaamheid: wordt gepresenteerd als kernprobleem in moderne samenleving.
Soorten eenzaamheid: Sociale en emotionele eenzaamheid.
Eenzaamheid in België: Een groot deel van de bevolking voelt zich eenzaam.
Individualisme: versterkt eenzaamheid: mensen worden losgekoppeld van hun omgeving.
Psychisch onwelzijn neemt toe.
Jongeren als kwetsbare groep.
Eén op drie Belgen ervaart psychisch onwelzijn.
Het gebruik van psychofarmaca is gestegen.
Jongeren voelen druk om aan verwachtingen te voldoen.
Gebrek aan kader en taal bemoeilijkt begrip van gevoelens.
Burn-out en depressie als oorzaken van arbeidsongeschiktheid.
Zelfoptimalisatie en prestatiedruk versterken gevoelens van onwelzijn
Burn-out = existentiële crisis: zelfuitbuiting vervult geen zin of verbinding.
Depressie: uiting van overmatige zelfverwezenlijking en verlies van verbinding.
Prestatiesubject is uitgeput door constante competitie en isolatie.
Disciplinair vs. prestatiemaatschappij: In de disciplinair-maatschappij kwam druk van buitenaf; in de prestatiemaatschappij komt druk van binnenuit.
Vertragen als zijnskwaliteit: Vertragen wordt gepresenteerd als oplossing voor hyperactiviteit en prestatiedwang.
Belang van tijd nemen voor introspectie en verbinding met de wereld.
"Niet-doen" biedt ruimte voor nieuwe ideeën en betekenisvolle interacties.

Kwetsbaarheid

Inleiding: De kracht van kwetsbaarheid.
Brené Brown: Onderzoeker in sociale en maatschappelijke wetenschappen.
Schaamte en angst als kernonderwerpen bij menselijke verbindingen.
Schaamte = angst om niet goed genoeg te zijn; disconnectie.
Twee groepen mensen: mensen met sterk gevoel van waardigheid en mensen die zich onwaardig voelen.
Eigenschappen van Wholehearted mensen: moed, compassie en verbondenheid.
Kwetsbaarheid als basis voor diepe verbindingen.
Paradox: kwetsbaarheid leidt zowel tot angst en schaamte als tot liefde, verbondenheid en creativiteit.
Mechanismen om kwetsbaarheid te vermijden: verdoven en verdringen, controle zoeken, schuld geven, perfectionisme, doen alsof, kwetsbaarheid als kracht.
Kwetsbaarheid niet: niet hetzelfde als je ziel blootleggen, niet een zwakte, geen verplichting.
Verbinding door kwetsbaarheid: verbinden met jezelf, anderen & wereld door kwetsbaarheid te omarmen.
Loslaten van zelfgecentreerdheid.
Zelftranscendentie boven zelfrealisatie: liefdevolle relaties vereisen overstijgen eigen doelen en verlangens.
Lees het essay "De aanval op onze aandacht" en evalueer je eigen gebruik van technologie.