Informatika və Məlumatlar

İnformatika

• Tərif: İnformatika, məlumatların toplanması, saxlanması, emalı və paylaşılması ilə məşğuldur.

• Tətbiq Sahələri:

  • Təşkilat və idarəetmə
  • Maliyyə və bankçılıq
  • Tibb və biomedisin
  • Təhsil
  • İstehsalat və mühəndislik

• Məlumat Növləri:

  • Strukturlaşdırılmış məlumat: Cədvəl, verilənlər bazası
  • Strukturlaşdırılmamış məlumat: Mətndən, şəkillərdən ibarət

• Proqramlaşdırma:

  • Proqramlaşdırma dilləri: Python, Java, C++, JavaScript
  • Proqramlaşdırma prinsipləri: Algoritmlər, məlumat strukturları

• Verilənlər Bazası:

  • Verilənlər bazası növləri: RDBMS (məsələn, MySQL, PostgreSQL), NoSQL (məsələn, MongoDB)
  • SQL: Verilənlərin sorğulanması üçün standart dil

• Şəbəkə Texnologiyaları:

  • İnternetin strukturu: Server, müştəri, IP adresləri
  • Şəbəkə protokolları: TCP/IP, HTTP, FTP

• Sistem Analiz və Dizayn:

  • Sistem inkişafının mərhələləri: Tələblərin analizi, dizayn, implementasiya, test

• Bulud Texnologiyaları:

  • Xidmət modelləri: IaaS, PaaS, SaaS
  • Bulud xidmətləri: AWS, Microsoft Azure, Google Cloud

• Təhlükəsizlik:

  • Məlumatların qorunması: Şifrələmə, autentifikasiya
  • Şəbəkə təhlükəsizliyi: Firewall, antivirus proqramları

• Trendlər:

  • Süni intellekt: Machine learning, dərin öyrənmə
  • Böyük məlumat: Verilənlərin emalı və analizi

• Etika və Hüquq:

  • Məlumatların qorunması qanunları: GDPR, HIPAA
  • Etik məsələlər: Məlumatların istifadəsi, şəxsi məlumatların qorunması

İnformatika

• Məlumatların toplanması, saxlanması, emalı və paylaşılması sahəsi.

Tətbiq Sahələri

• Təşkilat və idarəetmədə proseslərin optimallaşdırılması.
• Maliyyə və bankçılıqda əməliyyatların avtomatlaşdırılması.
• Tibb və biomedisində məlumat analizi və xəstə məlumatlarının idarə edilməsi.
• Təhsil sahəsində onlayn tədris və tələbə izləmə sistemləri.
• İstehsalat və mühəndislikdə məhsul inkişafı və layihə idarəetmə.

Məlumat Növləri

• Strukturlaşdırılmış məlumat: Cədvəl formatında, verilənlər bazasında saxlanılır.
• Strukturlaşdırılmamış məlumat: Mətndən və şəkillərdən ibarətdir, emal etmək çətindir.

Proqramlaşdırma

• Proqramlaşdırma dilləri: Python, Java, C++, JavaScript geniş istifadə olunur.
• Proqramlaşdırma prinsipləri: Algoritmlərin yazılması, məlumat strukturlarının idarə olunması.

Verilənlər Bazası

• RDBMS (məsələn, MySQL, PostgreSQL) və NoSQL (məsələn, MongoDB) verilənlər bazası növləri.
• SQL, verilənlərin sorğulanması üçün standart dil kimi istifadə olunur.

Şəbəkə Texnologiyaları

• İnternetin strukturu: Serverlər müştərilərlə əlaqə qurur, IP adresləri istifadə olunur.
• Şəbəkə protokolları: TCP/IP (verilənlərin yönləndirilməsi), HTTP (veb trafik), FTP (fayl transferi) kimi protokollar geniş yaygındır.

Sistem Analiz və Dizayn

• Sistem inkişafının mərhələləri: Tələblərin analizi, sistem dizaynı, implementasiya, test mərhələləri.

Bulud Texnologiyaları

• Xidmət modelləri: IaaS (İnfrastruktur olaraq xidmət), PaaS (Platforma olaraq xidmət), SaaS (Proqram təminatı olaraq xidmət).
• Bulud xidmətləri: AWS, Microsoft Azure, Google Cloud ən populyar platformalardır.

Təhlükəsizlik

• Məlumatların qorunması üçün şifrələmə və autentifikasiya metodları tətbiq edilir.
• Şəbəkə təhlükəsizliyi üçün firewall və antivirus proqramları kritik əhəmiyyət kəsb edir.

Trendlər

• Süni intellekt: Machine learning və dərin öyrənmə, məlumatlardan yeni məlumatların aşkarlanması prosesi.
• Böyük məlumat: Məlumatların emalı və analizi, qərar verməyə dəstək verir.

Etika və Hüquq

• Məlumatların qorunması qanunları: GDPR (Avropa İttifaqında) və HIPAA (ABŞ-da tibb məlumatlarının qorunması).
• Etik məsələlər arasında məlumatların istifadəsi və şəxsi məlumatların qorunması mühüm yer tutar.

Bu quiz informatikanın əsas prinsiplərini, məlumatların toplanması, saxlanması və emalını əhatə edir. Həmçinin proqramlaşdırma dilləri, verilənlər bazası növləri və şəbəkə texnologiyaları haqqında məlumatlar təqdim edilir. İstifadəçilər müxtəlif tətbiq sahələrində informatikanın rolu ilə tanış olacaqlar.