İlaç Etkileşimleri

Study Notes

İki ilaç birlikte kullanıldığında bir etkileşimden söz edilir, birincil ilacın yanıtında bir değişiklik olursa.
Etkileşim sonucunda tedavi edici etkinlikte artış, azalma, yok olma veya toksik etki ortaya çıkar.

Plazma konsantrasyonunun kesin kontrolü gereken ilaçlar
Doz-yanıt eğrileri dik, tedavi indeksleri küçük olan ilaçlar
Enzim inhibitörü veya indükleyici ilaçlar
Metabolizmaları doygunluk gösteren ilaçlar
Aynı anda pek çok ilaç kullanımı
Karaciğer ve böbrek işlev bozukluğu
Yaşlılar (bir anda pek çok ilaç kullanımı ve istenmeyen etkilere aşırı duyarlık)

İki ilacın birlikte kullanıldığında ortaya çıkan toplam etkinin, ilaçların tek tek kullanıldıklarında oluşan etkilerden büyük olması
Etki artışı yanında kaçınılmaz olarak istenmeyen veya toksik etkide de artış
Aditif Etki: kullanılan ilaçların toplam etkisi, aynı dozlarda tek başlarına verilen ilaçların bireysel etkilerinin toplamına eşit
Potansiyasyon (Supraaditif Etkileşim): iki ilacın birlikte kullanıldığında ortaya çıkan toplam etkinin, ilaçların tek tek kullanıldıklarında oluşan bireysel etkilerin toplamından büyük olması

Bir ilacın diğer ilacın etkisini önlemesi, ortadan kaldırması veya azaltması
Fizyolojik/işlevsel antagonizma: farklı reseptör veya hedef hücreleri etkileyerek aynı fizyolojik işlevi etkileyen ilaçlar arasındaki antagonizma
Biyokimyasal antagonizma: bir ilacın diğerinin miktarını dolaylı yoldan azaltarak etkisini azaltması
Kimyasal antagonizma: iki ilacın birlikte kullanıldığında kimyasal etkileşim sonucu etkisiz ürün oluşması
Farmakolojik antagonizma: aynı reseptöre bağlanma özelliğinde olan ilaçlar arasındaki antagonizma

İlacın uygulanmasından önce ortaya çıkan etkileşim
Çoğunlukla infüzyon ile sıvı tedavisi (serum) veya parenteral ilaç uygulaması sırasında ortaya çıkar

Emilim, dağılım, metabolizma ve atılım olayları sırasında ortaya çıkan etkileşim
Emilimde Etkileşim:
- Mide suyu pH'sında değişiklik
- Mide hareketlerinde değişiklik
- Fizikokimyasal etkileşim
- Bağırsak hareketlerinin azalması/artması
- Emilim için yarışma
- Sindirim sistemi kanalı mikroflorasını değiştirme
Dağılımda Etkileşim:
- Plazma proteinlerine bağlanma
- Dokulara bağlanma
- Dağılım hacminde değişiklik
Metabolizmada Etkileşim:
- Enzim indüksiyonu
- Enzim inhibisyonu
- Karaciğer kan akımında değişiklik
Atılımda Etkileşim:
- Tübüler geri emilim
- Tübüler salgılanma
- Böbrek kan akımı değişikliği

İlacın etki yerine ulaşmasının diğer ilaç tarafından çeşitli biçimlerde önlenmesi
Aynı reseptörü etkileyen ilaçlar arasındaki etkileşim (agonist-antagonist)
Farklı mekanizmalar ile aditif etkileşme
Farmakolojik eylemleri aynı olan ilaçların aditif istenmeyen etki yapabilmeleri